Jagers-verzamelaars zorgden al 125 duizend jaar geleden voor verandering van ecosystemen, dat blijkt uit een interdisciplinaire studie van archeologen van de Universiteit Leiden in samenwerking met andere wetenschappers. Verschillende media schreven over dit belangrijke nieuwe inzicht.

Er bestaat niet zoiets als één optimaal dieet. Zoveel is universitair hoofddocent archeologie Amanda Henry wel duidelijk geworden in al die jaren dat zij de eetgewoontes van onze prehistorische voorouders bestudeert. In het Leidse alumnimagazine Leidraad vertelt ze over haar onderzoek.

Met archeologische technieken is de plek gevonden waar de nu 83-jarige Jits van Straten in de oorlog verborgen zat. Daan Postma, alumnus van Saxion en nu masterstudent Archeologie in Leiden, vond het hol samen met een medestudent terug.

De Neanderthaler is inmiddels uitgestorven, of leeft een deel van hen toch nog voort in ons? Archeoloog Gerrit Dusseldorp vertelt in de podcastserie Alledaagse Vragen hoeveel we op deze oermens lijken.

Met de knieën in het zand en graven: vanaf maandag 17 mei speuren tweehonderd archeologie studenten van Leiden Universiteit naar bijzondere vondsten in de Osse ondergrond. De Osse gemeente heeft hoge verwachtingen bij het zogeheten ‘veldpracticum’ van de universiteitsstudenten.

Vroege Neanderthalers in Spanje hielden mogelijk een winterslaap. Archeoloog Gerrit Dusseldorp werd geïnterviewd over dit nieuws in het radioprogramme Nieuwsweekend.

Per 1 april 2024 kunnen verenigingen voor vrijwilligers in de onderwaterarcheologie ontheffing aanvragen voor het doen van kleinschalig onderzoek naar vindplaatsen onder water.

Wanneer heb je voor het laatst vuur gemaakt? Geen kaars aansteken met een lucifer, maar een echt vuur vanaf nul? Duizenden jaren geleden maakten mensen al vuur. Archeoloog Andrew Sorensen (Universiteit Leiden) legt uit wanneer en hoe ze dat deden.

In KIJK Magazine geven ze antwoord op verschillende “wat als…”-scenario’s, waaronder de vraag: “hoe zouden de afgelopen duizenden jaren zijn verlopen als de neanderthalers niet waren uitgestorven?”

De suggestie dat complexe zingeving afhankelijk is van het leven in grote groepen en het hebben van schrift is pertinent onjuist. Dat bepleit archeoloog Gerrit Dusseldorp in een opiniestuk in de Volkskrant.

Dr. Arjan Louwen mag zichzelf sinds donderdag doctor in de Archeologie noemen. Hij heeft voor de Universiteit Leiden vier jaar lang onderzoek gedaan naar hoe mensen in de tijdsperiode 1300 tot 400 BCE hun geliefden begroeven. 'Het voelt alsof ik deze mensen leerde kennen.', zei hij in het interview…

Beschavingen in het Amazonegebied van voor de Spaanse verovering waren een stuk dichtbevolkter en complexer dan historici decennia lang hebben gedacht. Leidse archeologen Marlena Antczak en Martin Berger reageren op nieuwe informatie vanuit Duits onderzoek.

Nieuwe genetisch onderzoek werpt licht op de sociale organisatie van de Neanderthaler-samenleving. Archeoloog Gerrit Dusseldorp reflecteert hierop in een artikel in de Volkskrant. De nieuwe resultaten lijken eerder onderzoek van hem te ondersteunen: het uitsterven van Neanderthalers had misschien…

Met de neanderthalers vormen de denisoviërs een euraziatische tak van het geslacht Homo. Pas in 2010 werd de denisovamens als aparte soort ontdekt. Nu is er in Laos een kies gevonden die nieuw licht kan schijnen op deze verre voorouder. Archeoloog Wil Roebroeks duidt de ontdekking in het NRC.

Het Streaming the Past project, opgezet door archeologen en historici van de Universiteit Leiden, heeft recentelijk een NWA-beurs toegekend gekregen. Het Leidsch Dagblad en universitair weekblad Mare schreven een artikel over dit bijzondere project.

Een tot nu toe onbekende groep mensachtigen uit de oudheid leefde honderdduizenden jaren lang in het huidige Israël. Een deel van die tijd bestonden ze naast moderne mensen. De twee groepen hebben zelfs mogelijk met elkaar samengewerkt en vaardigheden van elkaar geleerd. Archeoloog dr. Gerrit Dusseldorp…

Meer dan 50 vrijwilligers onderzochten tussen 11 en 15 oktober samen met studenten archeologie van de Universiteit Leiden verschillende heuvels in het Speulder- en Sprielderbos nabij Putten. Dat deden zij in het kader van Erfgoed Gezocht, een citizen science project van Erfgoed Gelderland en de Universiteit…

Neanderthalers kookten en bewerkten hun eten al veel uitgebreider dan gedacht. Britse wetenschappers hebben dit ontdekt toen ze 12 tot 70 duizend jaar oude kookresten analyseerden die zijn gevonden in Griekenland en Irak. Archeoloog Femke Reidsma is promovendus bij de menselijke evolutie-groep aan de…

Archeoloog Femke Reidsma (33) doet onderzoek naar de rol van vuurgebruik in de evolutie van de mens. Leids Universiteits Weekblad Mare schreef over haar onderzoek. ‘Je wordt beter in een kampvuur aan de gang houden als je het chemische proces begrijpt.’

Organisatie

Een tiental studenten archeologie van de Universiteit Leiden zoekt deze maand samen met vrijwilligers een gedeelte van de Utrechtse Heuvelrug bij Elst af naar eeuwenoude grafheuvels. De Gelderland volgde de groep op de voet. 'Ja hoor, we hebben hoogstwaarschijnlijk een grafheuvel gevonden.'

Moet er te midden van het erfgoed van de oude vissershaven van Middelharnis een nieuwe brug komen? Dat was de case-study waar studenten van archeoloog Martijn Manders zich over bogen. Ze bezochten de haven zelf en haalden de lokale krant Eilanden Nieuws.

In het zuid-oosten van Zuid-Afrika graaft steentijd-archeoloog Gerrit Dusseldorp van de Universiteit Leiden een bijzondere vindplaats op. Op die plek leefde 70.000 jaar geleden de vroeg-moderne mens. Dusseldorp is op die plek op zoek naar de spullen van die allereerste mensen. Gerrit Dusseldorp werd…

Deze week is er weer een nieuwe aflevering van de podcast ‘Oudheid’ te beluisteren, met deze keer als gast prof. Dr. Bleda Düring, hoogleraar archeologie van West-Azië. In deze aflevering komt van alles aan bod rondom het neolithicum van Turkije; de opkomst van landbouw, domesticatie van dieren en planten…

Onderwijs, Onderzoek

Paarden werden voor het eerst getemd in Zuidwest-Rusland, concludeert een internationaal team van wetenschappers in het gerenommeerde tijdschrift Nature. Daarmee lossen zij een oud archeologisch vraagstuk op. Maar die domesticatie heeft opvallend genoeg niet bijgedragen aan de snelle verspreiding van…

Toen universitair docent Martine Bruil als tiener op uitwisseling in Ecuador was, viel ze als een blok voor de oude talen in het gebied. Nu, ruim twintig jaar later, start ze een onderzoek naar de verwantschap van de taal Awapit met het Quechua, de taal die ooit werd verspreid door de Inca’s.

Met een symposium over zorg, onderzoek, onderwijs, samenwerking en de toekomst van Universitaire Medische Centra heeft Pancras Hogendoorn op het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) afscheid genomen als decaan geneeskunde en vicevoorzitter van de Raad van Bestuur van het LUMC.

Drie promovendi van de Faculteit Geesteswetenschappen hebben succesvol een aanvraag ingediend voor financiering vanuit NWO voor nieuwe promovendi. De drie aankomende onderzoekers krijgen financiering uit het programma Promoties in de geesteswetenschappen. NWO wil met de financiering de aanwas en doorstroom…

Twee wetenschapscommunicatieprojecten van de Universiteit Leiden hebben een WECOM-beurs gekregen binnen de Nationale Wetenschapsagenda (NWA). Het gaat om onderzoek naar de geschiedenis van de dovengemeenschap in Nederland en naar een aandoening waardoor mensen veelvuldig verdwalen.

Lezing, Studium Generale

De Amerikaanse antropoloog Rosemary Joyce krijgt tijdens de diesviering op 8 februari een Leids eredoctoraat. De hoogleraar zorgde voor belangrijke nieuwe inzichten in de oude Mayaculturen van Midden-Amerika.

De rondreizende tentoonstelling ‘Presenteren met de stad’ is neergestreken in het Lipsius. In de presentatie laten studenten en onderzoekers zien hoe hun onderzoek een bijdrage heeft geleverd aan de stad.

Juist de wetenschap moet de wetenschap serieus nemen en werken aan een reductie van de CO2-uitstoot, schrijft archeoloog Roos van Oosten naar aanleiding van het jongste IPCC-rapport over de klimaatontwikkeling. 'Als de oproep vanuit de wetenschap (het IPCC-rapport) er één tot onmiddellijke en diepgaande…

De leeftijd achterhalen door de naden van een schedel te bestuderen of bloedarmoede opsporen aan de hand van gaatjes in de gevonden botten. Door goed te kijken naar de gevonden skeletten kom je veel te weten over wat er zich in een bepaald gebied heeft afgespeeld. BNR nieuwsradio nodigde archeoloog…

De kaarten van de Utrechtse Heuvelrug en het Gooi worden de komende maanden door honderden vrijwilligers afgespeurd. Dit doen zij voor het project ‘Scars of War’, een project wat is gestart om sporen in het landschap te onderzoeken van de Tweede Wereldoorlog. Iedereen kan zich als vrijwilliger opgeven.…

In 2003 trof melkveehouder Ad Wouters scherven aardewerk uit de ijzertijd op zijn stuk grond aan. Onder zijn weiland bleek zo'n 700 kilogram aardewerk te liggen.

Archeologen hebben in Enkhuizen de overblijfselen van een 17e-eeuwse Noord-Amerikaanse landschildpad gevonden. Het is het oudste bewijs dat mensen toentertijd schildpadden als huisdier hielden. ‘Het feit dat deze schildpad oorspronkelijk uit Amerika komt is heel bijzonder. We weten nu wanneer deze dieren…

ICT

Nieuw archeologisch onderzoek laat zien: mannen met zwaarden blijken ineens vrouwen te zijn, en omgekeerd. Betekenen zulke ontdekkingen dan ook dat de rolverdeling vroeger anders was? Onder meer Leidse archeoloog Luc Amkreutz duidt dit nieuwe onderzoek in een artikel in de Volkskrant.

We zijn het er inmiddels over eens dat de moderne mens zijn oorsprong heeft in Afrika. Maar wanneer en waar die dat continent verliet om zich te verspreiden over Eurazië is onderwerp van een verhit debat. Een reconstructie van het klimaat van de afgelopen 300.000 jaar moet helderheid verschaffen over…

In de zomer van 2022 hebben acht archeologiestudenten van de Universiteit Leiden archeologisch onderzoek verricht in het perceel Vrouw Vennepolder, begeleid door geoarcheoloog Joanne Mol. Het project vloeit voort uit het onderzoek naar de biodiversiteit van dit gebied van onze collega’s van het Centrum…

In het vakblad Vitruvius verhaalt archeoloog Richard Jansen met een aantal collega's over de topvondst van de oudste jurk van Nederland. Deze jurk, gevonden tijdens een routine-opgraving van een ijzertijdgrafveld op de Slabroekse Heide, is een uitstekend voorbeeld waarom het belangrijk is om ruimte…

In 1989 werden de restanten van een neanderthalerkindje opgegraven in Cova Negra, in het oosten van Spanje. Recentelijk onderzoek laat zien dat het hier gaat om een bijzondere vondst; hij/zij had mogelijk het syndroom van Down. Het kindje was minstens zes jaar oud geworden, overigens is dit nu het oudst…

Een recente publicatie in Nature over de bouw van piramides langs een inmiddels verdwenen zijtak van de Nijl doet stof opwaaien. Hoogleraar Olaf Kaper vertelt er meer over in NRC en Trouw.

Dat er 13.000 jaar geleden in Amerika gejaagd werd op mammoeten, beren en andere grote dieren weten we inmiddels. We kennen immers allemaal de plaatjes en verhalen over de jacht met speren. Maar klopt dit allemaal wel?

Bij de nieuwe tentoonstelling Bronstijd – Vuur van verandering maakt het Rijksmuseum van Oudheden een zesdelige podcastserie. Conservator Luc Amkreutz gaat met verschillende experts in gesprek over de bronstijd in Nederland en Europa (2000-800 v.Chr.).

Afscheidscollege

Generaties Leidse studenten en wetenschappers deden archeologisch onderzoek naar de vroeg-middeleeuwse geschiedenis van Oegstgeest. Dat maakt de oude nederzetting een van de best gedocumenteerde vindplaatsen uit die tijd. In een nieuw boek maken Leidse wetenschappers de balans op.

Snijsporen op botjes van beren laten zien dat mensen in Noord-West Europa 300.000 jaar geleden berenvellen gebruikten om warm te blijven.