Kunnen we de grootste structuren in het universum onderzoeken door te kijken naar de kleinste deeltjes? Daarover gaat het onderzoek van Lydia Stofanova, promovendus aan de Leidse Sterrewacht en SRON — het Nederlandse instituut voor ruimteonderzoek. Ze bestudeert hoe elementen zoals zuurstof de grootschalige…

Van het ontstaan van het heelal tot de moleculen in de atmosfeer van een planeet. De eerste vijf foto’s van de James Webb Space Telescoop (JWST) laten de enorme verscheidenheid zien waarbinnen de ruimtetelescoop kan werken. Ewine van Dishoeck, hoogleraar moleculaire astrofysica, wierp dinsdag in Rijksmuseum…

Het EU-UNAWE project van de Universiteit Leiden inspireert kansarme jonge kinderen met het heelal en presenteert met trots deze lichte, opgeblazen versie van onze planeet. De Earth Ball is een eenvoudig hulpmiddel voor in de klas en wordt geleverd met een activiteitenboek vol ideeën over hoe dit lesmateriaal…

De Dick Stufkens Prijs 2011 is toegekend aan Dr. Sergio Ioppolo voor zijn proefschrift “Surface Formation Routes of Interstellar Molecules”. Hierin beschrijft hij de constructie en toepassing van een instrument waarin op laboratoriumschaal de interstellaire condities en de chemische reacties, die daaronder…

Onderzoekers gebruiken smartphones en andere consumentencamera’s steeds vaker voor wetenschappelijke toepassingen, zoals citizen science. Toch is het nog steeds moeilijk om gegevens van verschillende apparaten te vergelijken en combineren. Promovendus Olivier Burggraaff ontwikkelde een nieuwe, gebruiksvriendelijke…

Wetenschap, technologie en innovatie naar plekken brengen die normaliter geen toegang hebben tot deze vakgebieden. Dat is het doel van de eerste Open Science Hub in Portugal, opgericht in 2017 in samenwerking met de Universiteit Leiden. De hub wordt geleid door assistent professor in sterrekunde en…

De Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie krijgt twee nieuwe directieleden. Ronald Stark (nu nog werkzaam bij NWO) is per 1 september de nieuwe uitvoerend directeur van NOVA. Amina Helmi (hoogleraar Dynamica, structuur en vorming van de Melkweg aan het Kapteyn Instituut van de Rijksuniversiteit…

Tijdens de nieuwjaarsreceptie van de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen is Daniël Rozen verkozen tot Ontdekker van het jaar 2015. Nienke van der Marel én Koen van der Maaden wonnen beiden de prijs voor beste proefschrift van 2015 en Jeroen van Smeden is benoemd tot de beste docent van 201…

De schokgolf die door een van de vijf sterrenstelsels van het Kwintet van Stephan teweeggebracht wordt, is minder ontwrichtend dan verwacht. Waarschijnlijk wordt de schok gedempt door stofdeeltjes in het omringende gas. Dat blijkt uit de analyse van de eerste wetenschappelijke waarnemingen van WEAVE,…

Hoe betrek je alle basisschoolleerlingen bij een onderwerp als sterrenkunde? Onderzoekers van de Universiteit Leiden werken mee aan de ontwikkeling van een inclusieve lessenserie over zwarte gaten. In het najaar van 2019 probeerden twee basisscholen in ‘krachtwijken’ het lesmateriaal uit. Het resultaat:…

In de AD-rubriek de 'Zomeruniversiteit' vertellen de knapste koppen van Nederland over de ontwikkelingen in hun vakgebied. Deze week was de beurt aan hoogleraar Moleculaire astrofysica Ewine van Dishoeck.

De European Research Council (ERC) heeft een Advanced Grant toegekend aan maar liefst zes Leidse onderzoekers. De ERC kent deze grote onderzoeksbeurzen toe aan gevestigde, vooraanstaande academici voor langdurig, risicovol en mogelijk baanbrekend onderzoek.

Voormalig promovendus Cameron Mackie krijgt niet één, maar twee proefschriftprijzen voor zijn proefschrift over het aromatische universum. Door zijn werk kunnen we binnenkort misschien een virtueel ‘snuifje’ van de ruimte nemen. ‘Deze moleculen in de ruimte ruiken waarschijnlijk als een grote houtsk…

Een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van prof.dr. Jelle Kaastra heeft een vreemd fenomeen ontdekt bij het superzware zwarte gat in het centrum van een veel bestudeerd sterrenstelsel.

Astronomen die veel aan outreach doen, ervaren verschillende niveaus van astronomische kennis onder hun publiek. Maar wanneer is iemand dan echt ‘astronomisch geletterd’? Tot nu toe was dit nog nooit systematisch geëvalueerd of gedefinieerd. Astronomen, waaronder Pedro Russo van de Leidse Sterrewacht,…

Gedurende een periode van zeven jaar heeft een internationaal team van wetenschappers meer dan een kwart van de noordelijke hemel in kaart gebracht met behulp van de Low Frequency Array (LOFAR), een pan-Europese radiotelescoop. Vanuit Leiden zijn onder andere Astronoom Timothy Shimwell en Huub Röttgering…

Het SpaceEU-project, dat de Universiteit Leiden coördineert, komt met een online toolkit vol ruimtevaartactiviteiten die mensen betrekken bij de wonderen van de ruimte. De toolkit is gericht op meisjes en achtergestelde gemeenschappen en kan worden gebruikt door scholen, musea, NGO's en universiteit…

De atmosfeer van de heetste planeet die astronomen kennen bevat ijzer en titanium in gasvorm. Dat schrijft een internationaal team van wetenschappers op 16 augustus in Nature. Eerste auteur is de in Zwitserland werkzame Jens Hoeijmakers, die is opgeleid aan de Universiteit Leiden en tevens in 2017 promoveerde…

Bij de geboorte van sterren ontstaan grote stof- en gaswolken, zogenaamde circumstellaire schijven. Uit onderzoek van promovenda Francisca Concha-Ramírez blijkt dat de hevige straling van naburige sterren het stof in deze schijven snel verdampt. Die straling maakt vaak al in een vroeg stadium korte…

Een team van Nederlandse sterrenkundigen heeft laten zien dat met een nieuw type telescoop mogelijk al in de komende 25 jaar aanwijzingen voor buitenaards leven gevonden kunnen gaan worden.

SRON gaat verhuizen. Het hoofdkantoor van het Nederlands Instituut voor Ruimteonderzoek zal zich vestigen op de Science Campus van Universiteit Leiden. In oktober 2019 ging de eerste paal officieel de grond in, in 2021 kan het gebouw in gebruik worden genomen. Een blik op het gebouw dat straks naast…

Je kan prachtige plaatjes schieten met alleen een gat in een doos. Geïnspireerd door de viering van Leiden als Europese stad van de wetenschap, plaatste hoogleraar Matthew Kenworthy in 2021 verschillende gaatjescamera’s bij de Oude Sterrewacht. Dit is hoe de simpelste apparaten de grootste patronen…

Protosterren, data science en de James Webb ruimtetelescoop, Adriaan Janssens nieuwsgierigheid reikt tot de sterren. In de dubbele bachelor Natuurkunde en Sterrenkunde kwam hij perfect tot zijn recht, blijkt ook uit zijn nominatie voor de titel Leiden Science Young Talent 2024.

Astronomen hebben met de James Webb Space Telescope een nieuw ‘deep field’ vastgelegd van Pandora's Cluster (Abell 2744). De beelden laten nooit eerder vertoonde details zien. De resultaten zijn beschreven in vier wetenschappelijke artikelen. Leidse astronomen Marijn Franx en Mariska Kriek werkten mee…

De James Webb-ruimtetelescoop blijft ons verbazen met prachtige beelden, maar waar kijken we nou eigenlijk naar? Sterrenkundige Nienke van der Marel laat ons aan de hand van drie afbeeldingen zien hoe grote, massieve sterren een kort maar knallend leven leiden.

In hoeverre lijkt exoplaneet Proxima b op onze aarde? En is er ook leven te vinden? Astronomen hopen daar antwoorden op te vinden met de nieuwe Europese Extremely Large Telescope (ELT). Met een NWO-onderzoeksfinanciering van 18 miljoen euro kan een Nederlands consortium verder bouwen aan de instrumenten…

Een nachthemel van meer dan 40 petabytes groot, jonge sterrenclusters simuleren en begrijpen hoe het lichaam virussen afremt: drie Leidse projecten krijgen van NWO rekentijd op een van de geavanceerde nationale supercomputers.

Het centrum van ons Melkwegstelsel is zo donker en opeengepakt dat het bijna onmogelijk is om te zien wat erin zit. Door de zeldzame hogesnelheidssterren te vangen die uit het centrum schieten, wil astronoom Elena Rossi de mysterieuze omgeving rond het superzware zwarte gat binnenin onthullen. Maar…

Sterrenkundige Ignas Snellen onderzoekt atmosferen van exoplaneten met als uiteindelijk doel aanwijzingen voor leven te vinden. Dat lukt steeds beter dankzij alsmaar slimmere meetmethoden van zijn onderzoeksgroep. ‘Binnen tien jaar wordt het echt spannend.’ Oratie 8 november.

NASA’s telescoop SOFIA geeft een nieuw kijkje in de chemie nabij jonge sterren: de geboorteplaats van nieuwe planeten. De Leidse promovendus Andrew Barr schrijft erover in de Astrophysical Journal. Hij en zijn collega’s vonden enorme hoeveelheden water en organische moleculen in de wervelende, schijfvormige…

‘Onderwijs heeft altijd al heel erg mijn interesse gehad’, aldus de gepassioneerde Michiel Hogerheijde. Hij was al voorzitter van de opleidingscommissie Sterrenkunde en geeft al vele jaren les. Maar sinds 1 oktober is hij ook de nieuwe opleidingsdirecteur bachelor Sterrenkunde. ‘Ik vind het ontzettend…

Als sterrenstelsels botsen, botsen de zwarte gaten in hun centrum dan ook om samen een supergroot zwart gat te vormen? Dat veronderstelt men wel, maar zo eenvoudig is dat niet, stelt Simon Portegies Zwart. De informaticus en sterrenkundige gaat het onderzoeken met een Vici-beurs.

'We moeten in samenwerking een plan opstellen om onze eigen mogelijkheden te produceren. Dit zal wetenschap, kleine bedrijven, banen en de maatschappij in Afrika en daarbuiten stimuleren.' Die woorden sprak Naledi Pandor bij de opening van het symposium Science Diplomacy and International Development,…

Maak kennis met de nieuwste hoogleraar van de Sterrewacht Leiden: Joe Hennawi. Hennawi komt uit Santa Barbara, Californië en komt naar Leiden met een ERC Advanced Grant. Hij zal gaan onderzoeken hoe superzware zwarte gaten ontstaan.

Met een oproep voor dialoog en samenwerking gaf vice-decaan Bart de Smit op dinsdag 3 september het startschot voor het nieuwe academische jaar voor de faculteit W&N. Theoretisch fysicus Carlo Beenakker schetste de mogelijkheden van quantum als disruptive technology.

Zeven Leidse wetenschappers ontvangen een prestigieuze Vici-beurs. Dat maakte de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) bekend.

Hoe groot is het heelal? Hoe ontstaan en evolueren sterren? En bestaat er leven elders in het heelal? Deze hoofdvragen uit de sterrenkunde vormen de thema’s bij de nieuwe tentoonstelling 'Van aarde tot oerknal', die gemaakt is ter ere van het honderdjarige bestaan van de Internationale Astronomische…

Onderzoek met de ALMA-telescoop waaraan ook de Leidse wetenschappers John Tobin en Steven Bos meewerkten, heeft voor het eerst de sneeuwgrens van water binnen een protoplanetaire schijf in beeld gebracht. Publicatie in Nature op 14 juli

Een team van Europese astronomen heeft met behulp van ESO’s Very Large Telescope en tal van andere telescopen de tot nu toe verste quasar ontdekt en onderzocht. Dit heldere baken, dat van energie wordt voorzien door een zwart gat dat twee miljard keer zo zwaar is als de zon, is verreweg het helderste…

Joseph Callingham van de Leidse Sterrewacht ontvangt de Louise Webster Prijs voor uitmuntend post-doc onderzoek. Calligham krijgt de prijs van de Astronomical Society of Australia voor zijn geslaagde zoektocht naar het meest extreme object in het heelal.

Een internationaal team van astronomen, met daarbij een hoofdrol voor onderzoekers van de Sterrewacht Leiden, heeft de brandstof voor het vormen van sterrenstelsels in kaart gebracht in het iconische Hubble Ultra Deep Field. De resultaten van het onderzoek zijn geaccepteerd voor publicatie in The Astrophysical…

De een ontrafelt het ontstaan van de grootste zwarte gaten in het universum, de ander onderzoekt de invloed van sterrenwind op de atmosfeer van exoplaneten. Zowel Elena Maria Rossi als Aline Vidotto ontvangen een Vici-beurs voor hun onderzoek naar de mysteries van het heelal. ‘Ik heb nog geen idee hoe…

Een permanente expositie over de plaats van de mens in de kosmos. Ook daarvoor wil Franx zijn Spinozapremie gebruiken. ‘De vooruitgang is zo groot, dat we nog steeds bezig zijn om de vragen te definiëren. Bij het vinden van de antwoorden vallen we van de ene verbazing in de andere.’

Xander Tielens, hoogleraar fysica en chemie van de interstellaire ruimte, krijgt een ERC Advanced Grant voor de studie van polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) in de ruimte. De combinatie van astronomische observaties, computermodellen en labonderzoek maakt het onderzoek zeer interdisc…

Een permanente expositie over de plaats van de mens in de kosmos. Ook daarvoor wil Franx zijn Spinozapremie gebruiken. ‘De vooruitgang is zo groot, dat we nog steeds bezig zijn om de vragen te definiëren. Bij het vinden van de antwoorden vallen we van de ene verbazing in de andere.’

In de gang en werkkamer van hoogleraar Extragalactische sterrenkunde Marijn Franx hangen fraaie posters. Waar een leek sterrenstelsels ziet, ziet Franx in sommige opnamen een reis in de tijd. Want wie in de verste verte van het heelal tuurt, ziet letterlijk hoe ons universum er 13 miljard jaar geleden…

Hoe kan je iets zien dat onzichtbaar is? Nou, met Euclid! Deze toekomstige ESA-telescoop gaat de structuur van het heelal in kaart brengen en zal ons meer leren over de onzichtbare donkere materie en donkere energie. Wetenschappelijk coördinator van Euclid en Leids sterrenkundige Henk Hoekstra legt…

Astronomen hebben, pas voor de tweede keer ooit, een neutrino gekoppeld aan een object buiten onze Melkweg. Deze waarnemingen zijn gedaan met behulp van telescopen op zowel de aarde als in de ruimte. De onderzoekers, onder wie de Leidse astronoom Sjoert van Velzen, konden het neutrino traceren naar…

Het DESHIMA-instrument van Nederlands-Japanse makelij heeft de eerste praktijktests doorstaan bij het meten van de afstanden en leeftijden van verre sterrenstelsels. De kern van het instrument is een chip ter grootte van twee euromunten die 49 tinten ver-infraroodlicht meet. De ontwikkelaars van de…

Alle kometen delen mogelijk hun geboorteplaats, stelt nieuw onderzoek. Voor het eerst ooit heeft astronoom Christian Eistrup chemische modellen toegepast op veertien bekende kometen, waarbij hij tot zijn verrassing een duidelijk patroon vond. Zijn publicatie is geaccepteerd in het blad Astronomy & A…