Een internationaal team van astronomen, onder leiding van Nederland, heeft de vorming van een cluster van honderden sterrenstelsels op een afstand van 800 miljoen lichtjaar in kaart gebracht. De resultaten van dit onderzoek worden binnenkort gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Astronomy…

De Leidse hoogleraar Moleculaire astrofysica Ewine van Dishoeck is op 15 augustus verkozen tot de nieuwe president-elect van de Internationale Astronomische Unie (IAU).

De ontdekking dat elf planetoïden mogelijk met de aarde zullen botsen is wereldnieuws. Het onderzoek van drie Leidse sterrenkundigen verscheen wereldwijd op meer dan 190 nieuwssites, van Amerika tot China. Ze ontwikkelden en trainden hiervoor een kunstmatig neuraal netwerk.

Op vrijdag 29 januari vertelde Simon Portegies Zwart tijdens zijn oratie over de relevantie van de computationale astrofysica en de rol die computers mogelijk kunnen spelen in het verbeteren van ons begrip van het universum.

Leidse astronomen publiceerden op donderdag 10 september, twee artikelen over duurzamer sterrenkunde in een speciaal katern van het vakblad Nature Astronomy. Ze berekenen onder andere dat hun eigen online congres drieduizend keer minder kooldioxide verbruikte dan het offline congres een jaar eerder.…

Leidse onderzoekers die eerder betrokken waren bij de ontdekking van een exoplaneet met enorme ringen hebben nu berekend dat die reuzenringen meer dan 100.000 jaar kunnen blijven bestaan. Tenminste, als de ringen tegen de draairichting bewegen van de planeet rond de ster. Ze publiceren hun bevindingen…

Aan het begin van de zomer, op 4 juli, heeft de VO-S in samenwerking met de Sterrewacht een bijeenkomst georganiseerd op het Huygens Lab.

Een team van onderzoekers heeft door slim gebruik van twee soorten telescopen, prachtige beelden geproduceerd van clusters van sterrenstelsels. Het levert niet alleen mooie plaatjes op, maar geeft ook meer informatie over de enorme hoeveelheden energie die vrijkomen rond superzware zwarte gaten in clusters.…

Een team met Leidse sterrenkundigen heeft watermoleculen waargenomen die zich met een snelheid van meer dan 200.000 km per uur van een jonge, zonachtige ster af bewegen. Dit is 80 keer zo snel als een kogel uit een AK47-geweer.

Een jaar na zijn lancering heeft NASA’s planetenjager TESS zijn eerste exokometen ontdekt, rond de ster Bèta Pictoris. De kometen verraden zich door hun lange, stoffige staarten.

Een internationaal team van astronomen heeft tien keer zoveel super heldere sterrenstelsels waargenomen als volgens theoretische modellen mogelijk zou moeten zijn. Mede-auteur en directeur van de Sterrewacht Huub Röttgering vertelt in Wetenschap Vandaag over het onderzoek.

Een team wetenschappers, waaronder de Leidse Astronoom Alice Booth, heeft siliciummonosulfide-moleculen ontdekt in de stofschijf rondom een jonge ster. Die moleculen duiden op planeetvorming. Het team deed de ontdekking met behulp van de ALMA-telescopen. Deze methode vormt een alternatief voor wanneer…

Het is een team van Leidse sterrenkundigen gelukt om de biologisch belangrijke stof glycerol te maken onder omstandigheden die vergelijkbaar zijn met die in interstellaire wolken. Ze lieten hiervoor koolmonoxide-ijs met waterstofatomen reageren bij min 250 graden Celsius. De onderzoekers publiceren…

Een groep van 30 excellente studenten uit de hele wereld bracht vorige week een bezoek aan Estec, het ruimtevaartcentrum in Noordwijk. Een groot deel van die groep is door de Sterrewacht van de Universiteit Leiden geselecteerd voor deelname aan een drie maanden durend onderzoeksprogramma 'Leiden/ESA…

Nederlandse sterrenkundigen hebben sterke aanwijzingen gevonden dat een ver weg staande exoplaneet uit elkaar valt. Een nieuwe analyse van waarnemingen van NASA’s Kepler-satelliet laat zien dat de planeet, die in minder dan 16 uur om zijn ster draait, wordt gehuld in grote hoeveelheden stof die van…

Hoogleraar Ewine van Dishoeck heeft met een internationaal team van collega's een overzichtsartikel geschreven over alles wat we dankzij ruimtetelescoop Herschel weten over water in de interstellaire ruimte. Het artikel in het vakblad Astronomy & Astrophysics zet bestaande kennis op een rij en bevat…

Het is de grootste database voor ruimte-ijs ooit: De Leiden Ice Database for Astrochemistry: LIDA. LIDA is gemaakt door astrofysici van de Leidse Sterrewacht en omvat niet alleen honderden meetgegevens, maar ook programma’s om astronomische waarnemingen te onderzoeken en nieuwe metingen met de James…

Een internationaal team van sterrenkundigen, onder wie Jelle Kaastra, heeft een nieuwe verklaring gevonden voor röntgenstraling in clusters van sterrenstelsels. Deze röntgenstralen kunnen ontstaan als koud waterstofgas botst op hete zwavel-ionen en zo elektrische lading overdraagt. Eerder werden de…

Prof. A.G.G.M. (Xander) Tielens wordt bij 1 januari bij de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen benoemd tot hoogleraar ‘Physics and Chemistry of the Interstellar Medium’. Tielens werkt momenteel als senior onderzoeker bij Ames in Moffett Field, Californië. Ames is een onderdeel van NASA. Daarnaast…

Een Europees team van astronomen heeft het grootste stellaire zwarte gat van de Melkweg ontdekt. Het is ruim dertig keer zo zwaar als de onze zon en bevindt zich in het sterrenbeeld Arend op zo'n tweeduizend lichtjaar van de aarde. De sterrenkundigen ontdekten het zwarte gat bij toeval toen ze de vierde…

Het is in theorie mogelijk dat er leefbare planeten bestaan rond pulsars, snel ronddraaiende neutronenesterren. Zulke planeten moeten een enorm dikke atmosfeer hebben die de dodelijke röntgenstralen en de hoge-energiedeeltjes van een pulsar omzet in warmte. Dat stellen de Leidse Sterrewacht-astronoom…

Sterrenkundigen hebben uit het gerimpelde radiosignaal van een ontplofte ster afgeleid hoe de supernova-in-wording en zijn begeleidende ster om elkaar heen bewogen. Dat schrijven de Leidse astronoom Simon Portegies Zwart en de Canadese astronoom Almog Yalinewich in een artikel dat is geaccepteerd voor…

Vijf onderzoeksprojecten van jonge Leidse onderzoekers zijn in de tweede toekenningsronde van de NWO Rubiconsubsidies gehonoreerd. De wetenschappers mogen onderzoek doen aan prestigieuze onderzoeksinstellingen in binnen- en buitenland.

Voor het eerst hebben astronomen complexe organische moleculen gedetecteerd in de protoplanetaire schijf rond een jonge ster. De ontdekking, gedaan met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili, bevestigt opnieuw dat de omstandigheden waaruit aarde en zon zijn voortgekomen niet…

Ons zonnestelsel ontstond waarschijnlijk op dezelfde manier als de meeste andere planetenstelsels bij ons in de buurt. Dat blijkt uit Duits-Oostenrijks-Nederlands onderzoek aan meer dan 870 planeetvormende schijven in de Orionwolk A. De vijf onderzoekers, onder wie drie van de Leidse Sterrewacht, publiceren…

Astronomen uit Leiden en Groningen hebben ontdekt dat ijs in de ruimte veel poreuzer kan zijn dan tot nu toe werd gedacht. Dat heeft gevolgen voor de efficiëntie waarmee complexe moleculen kunnen ontstaan. Het onderzoeksresultaat is vandaag gepubliceerd in Astronomy & Astrophysics.

Een nieuwe samenwerking tussen de Universiteit van Antioquia in Medellín (Colombia) en de Leidse Sterrewacht is van start gegaan. De samenwerking, die in eerste instantie vijf jaar duurt, is opgezet om de ontwikkeling te stimuleren en de kwaliteit van het onderwijs en onderzoek in de sterrenkunde te…

Een team van voornamelijk Leidse astronomen heeft de grootste deeltjesversneller in het heelal ontdekt. Zij ontdekten dat bij een frontale botsing van vier gigantische clusters van sterrenstelsels deeltjes versneld worden tot zeer hoge energieën. De energieën zijn meer dan een miljoen maal hoger dan…

Op 26 oktober hield de Universiteit Leiden haar eerste online ondertekeningsceremonie, waarbij ze een overeenkomst ondertekende met de Chinese topuniversiteit Tsinghua. Doel is om een ​​gezamenlijk PhD-programma op te zetten om jonge onderzoekers op het gebied van astronomie en astrofysica te begele…

Ons zonnestelsel heeft in zijn beginjaren mogelijk flink te lijden gehad van een ster die vlakbij explodeerde. Dat concludeert een Nederlands-Hongaars onderzoeksteam onder leiding van Simon Portegies Zwart op basis van gedetailleerde computerberekeningen. Het scenario zou verscheidene lastig te duiden…

Astronomen van de Universiteit Leiden hebben de eerste planeten ontdekt met een nieuw instrument: de planetenjager MASCARA. Het aan de Sterrewacht Leiden ontwikkelde instrument zoekt speciaal naar planeetovergangen rond de helderste sterren aan de hemel, waar verrassend genoeg nog nauwelijks eerder…

Minutieuze analyses van honderden fotografische platen van de ster J1407 tussen 1890 en 2007 tonen geen sterverduisteringen. Robin Mentel, masterstudent aan de Universiteit Leiden, kon geen verduisteringen ontdekken van de ster J1407 door J1407b, een planeet met mogelijke reuzenringen. Er kunnen overigens…

De kleur en helderheid van meer dan 1,3 miljard sterren, maar ook hun 3D-posities, en 2D-bewegingen. Dat is de inhoud van de tweede dataset van de ‘one billion starmapper’ Gaia, die Europees ruimteagentschap ESA op 25 april opende.

In een virtuele windtunnel hebben Nederlandse astronomen planeetvormende gasschijven laten kantelen en krimpen. Het onderzoek kan helpen een verklaring te vinden voor de gekantelde planeetbanen in ons eigen zonnestelsel.

Eigenlijk onderzocht een groep astronomen de stofschijf rond de jonge dubbelster CS Cha, toen ze een kleine stip aan de rand van hun waarnemingen zagen. Het bleek een kleine planeet van slechts enkele miljoenen jaren jong, die meebeweegt met de dubbelster. Of het een super-Jupiter in wording is of…

Lezing, Oort lecture

Een overzicht van awards en prijzen die in 2020 zijn toegekend aan onze medewerkers en studenten, maar ook bijzondere benoemingen aan de Universiteit Leiden en andere instellingen.

Een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van Ardjan Sturm van de Sterrewacht heeft voor het eerst een tweedimensionale inventaris gemaakt van ijs in een planeetvormende schijf van stof en gas rond een jonge ster. Ze deden dat met de James Webb-ruimtetelescoop. De onderzoekers, onder…

Sterrenkundigen zijn er voor het eerst in geslaagd een foto te maken van een superzwaar zwart gat en zijn schaduw. Ze maakten de opname met de Event Horizon Telescope (EHT), een wereldwijd netwerk van acht radiotelescopen, die samen een virtuele telescoop ter grootte van de aarde vormen. Het nieuws…

Een nieuwe manier om het licht van verre planeten te analyseren zou ons bewijs kunnen leveren van buitenaardse planten, schrijft astronomie-auteur Colin Stuart in de New Scientist. In zijn artikel beschrijft hij het werk van de groep van de Leidse astronoom Rob van Holstein. Dit team detecteerde afgelopen…

Een internationaal team van astronomen heeft de meest gevoelige beelden van het heelal gepubliceerd die ooit op lage radiofrequenties zijn verkregen. Ze zijn gemaakt met de international Low Frequency Array (LOFAR). ‘LOFAR heeft het unieke vermogen om hemelopnamen van hoge kwaliteit te maken op metergolflengten’,…

Alle kometen delen mogelijk hun geboorteplaats, stelt nieuw onderzoek. Voor het eerst ooit heeft astronoom Christian Eistrup chemische modellen toegepast op veertien bekende kometen, waarbij hij tot zijn verrassing een duidelijk patroon vond. Zijn publicatie is geaccepteerd in het blad Astronomy & A…

Astronomen hebben diep in de ruimte het het gas freon-40 gedecteerd. Dit molecuul staat ook bekend als methylchloride en wordt op aarde gevormd door biologische processen. Het is voor het eerst dat het in de interstellaire ruimte is gedetecteerd. De ontdekking wijst erop dat methylchloride niet zo geschikt…

Bij de geboorte van sterren ontstaan grote stof- en gaswolken, zogenaamde circumstellaire schijven. Uit onderzoek van promovenda Francisca Concha-Ramírez blijkt dat de hevige straling van naburige sterren het stof in deze schijven snel verdampt. Die straling maakt vaak al in een vroeg stadium korte…

Voormalig promovendus Cameron Mackie krijgt niet één, maar twee proefschriftprijzen voor zijn proefschrift over het aromatische universum. Door zijn werk kunnen we binnenkort misschien een virtueel ‘snuifje’ van de ruimte nemen. ‘Deze moleculen in de ruimte ruiken waarschijnlijk als een grote houtsk…

Scherpe nieuwe opnamen laten opvallende structuren zien in de planeetvormende schijven rond jonge sterren. Daarover publiceren verschillende teams astronomen, onder wie Leidse sterrenkundigen Jos de Boer en Christian Ginski.

Astronomen van de Sterrewacht Leiden hebben een nieuwe methode ontwikkeld om verre quasars te vinden en beter te onderscheiden van andere objecten die erop lijken, met behulp van technieken voor machinaal leren. Het onderzoeksresultaat is geaccepteerd voor publicatie in het vakblad Astronomy & Astrophysics.…

Een internationaal team van wetenschappers, geleid door astronomen van de Sterrewacht Leiden, heeft met de James Webb-ruimtetelescoop ontdekt dat belangrijke ingrediënten voor het maken van potentieel leefbare werelden aanwezig zijn in protosterren in een vroeg stadium, waarin nog geen planeten zijn…

Zes vrouwelijke onderzoekers van de Sterrewacht Leiden hebben voor het eerst dimethylether gedetecteerd in een planeetvormende schijf. Met negen atomen is dit het grootste molecuul dat tot nu toe in een schijf is geïdentificeerd. Dimethylether is ook een voorloper van grotere organische moleculen die…

Astronomen hebben met radiotelescopen op vijf continenten de aanwezigheid van een smalle straalstroom waargenomen, die afkomstig is van de enige bekende bron van twee samensmeltende neutronensterren. Die werden eerder ontdekt via zwaartekrachtgolven. Het resultaat wordt deze week gepubliceerd in Science.…