Micro-organismen die tijdelijk ‘in slaap vallen’ spelen een belangrijke rol bij de evolutie en het voortbestaan van de populatie waar ze deel van uitmaken. Wiskundige Shubhamoy Nandan deed onderzoek naar die ‘sluimerstand’ bij micro-organismen op basis van een vernieuwend wiskundig model.

De cellen in ons lichaam worden vaak bedreigd door fouten in onze eigen eiwitten. Het FLOW-consortium met Leidse wetenschappers gaat voor het eerst precies in kaart brengen hoe de cel eiwitten controleert, en foute eiwitten herstelt of uit de weg ruimt. Dit kan bijdragen aan het begrijpen en voorkomen…

Meer dan 60 Europese wetenschappers en partners uit het bedrijfsleven ontvouwen in het tijdschrift Nanoscale hun stappenplan voor de toepassing van grafeen in producten voor de markt. Scheikundige Grégory Schneider gelooft dat grafeen en andere gelaagde materialen in de toekomst gebruikt kunnen worden…

De kwaliteit van vaccins wordt nu nog vaak getest met behulp van proefdieren. Dat moet anders, vonden onderzoekers van de Universiteit Leiden en vaccinologisch instituut Intravacc. Samen gingen ze op zoek naar een testmethode die dierproeven overbodig maakt. De eerste veelbelovende resultaten zijn gepubliceerd…

Het Antoni van Leeuwenhoek/Nederlands Kanker Instituut, het Leids Instituut voor de Chemie en het Pivot Park Screening Centre gaan kennis en infrastructuur delen in het Cancer Drug Discovery Initiative. Vrijdag 11 oktober tekenden ze een letter of intent.

Voor het eerst hebben astronomen complexe organische moleculen gedetecteerd in de protoplanetaire schijf rond een jonge ster. De ontdekking, gedaan met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili, bevestigt opnieuw dat de omstandigheden waaruit aarde en zon zijn voortgekomen niet…

Een fragment van een menselijke schedel uit de collectie van het Rijkmuseum van Oudheden en een versierd bot van een bizon blijken uiterst zeldzame vondsten uit het einde van de laatste IJstijd. Ze zijn 13.000 jaar oud en zijn daarmee de vroegste moderne mens van Nederland én de oudste kunst. Beide…

Leidse chemici ontdekten dat koolmonoxide een chemische reactie met goud als katalysator kan versterken. Verrassend, want koolmonoxide is een gif en verhindert katalysereacties, normaal gesproken. De onderzoekers publiceerden hun opvallende conclusie in de online-editie van het prestigieuze tijdschrift…

Astronomen hebben met waarnemingen van de Hubble-ruimtetelescoop van de afgelopen 16 jaar een nieuwe foto samengesteld van het verre heelal. Het zogeheten Hubble Legacy Field bevat zo’n 265.000 sterrenstelsels tot aan de periode van 500 miljoen jaar na de oerknal. De Leidse astronomen Rychard Bouwens…

Het lijkt mogelijk te zijn om nitraat uit grondwater te halen en tegelijk op een duurzame manier ammoniak te produceren, schrijven promovendus Phebe van Langevelde en hoogleraar Marc Koper van het Leids Instituut voor Chemie in Joule (26 januari). Samen met een Duitse collega deden ze een literatuuronderzoek…

Een nieuwe Leidse studie toont aan dat de koolstofuitstoot van bouwmaterialen zal toenemen als we niet snel ingrijpen. Zelfs met alle bestaande interventies zijn deze emissies veel groter dan het resterende budget voor bouwmaterialen, bij een maximale opwarming van de aarde van 1,5 graad. Dat stellen…

Op 17 september vindt het jaarlijkse evenement de Nacht van Kunst & Kennis plaats in de Leidse binnenstad. De faculteit W&N is ook dit jaar weer ruimschoots vertegenwoordigd met o.a. Ionica Smeets, Vincent Icke, Arnold Tukker en een project van iGEM.

Een logische volgende stap en een nieuwe uitdaging: Harold Linnartz is klaar voor zijn nieuwe functie als Opleidingsdirecteur (OD) van de Leidse Sterrewacht. Per 1 oktober volgt hij huidig OD Paul van der Werf op. ‘De opleiding is ontzettend gegroeid. Dat wordt een logistieke tour de force.’

Het ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen is een moeilijk proces. Farmaceutisch wetenschapper Xuhan Liu heeft met behulp van kunstmatige intelligentie methoden ontwikkeld die kunnen helpen bij het sneller en goedkoper ontwerpen van medicijnen. Promotie op 15 februari.

Paramagnetisme. Een nieuwe occulte praktijk? Nee. Een van de nieuwste wetenschappelijke methoden om het gedrag van eiwitten haarscherp in kaart te brengen. Marcellus Ubbink van de Universiteit Leiden krijgt ruim 3 miljoen euro van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek en de Universiteit…

Een belangrijke puzzel in de astrochemie is opgelost: theoretisch chemici en astronomen zijn erin geslaagd te bepalen hoe ze met methanol magneetvelden in de ruimte kunnen meten. Dit geeft een nieuwe methode om de geboorte van sterren en planeten te onderzoeken. De onderzoekers, onder wie Leids hoogleraar…

Het is een stormachtige zondagmiddag, met windstoten van wel 110 kilometer per uur. Op zijn stadsfiets trotseert chemicus Teun Sweere de gigantische wind tegen en wint hij na 22,5 minuut het NK Tegenwindfietsen. Een halfjaar later volgt een nieuw hoogtepunt: zijn promotie (14 juni).

Chemicus Roxanne Kieltyka heeft een ERC Starting Grant van 2 miljoen euro ontvangen. In haar lab maakt ze gels die het materiaal nabootsen dat cellen in ons lichaam ondersteunt. Met de subsidie wil ze deze gels stijf en taai maken – net zoals in het lichaam – en een bio-geprinte miniatuurhartkamer p…

Elektrongolven kunnen elkaar versterken maar ook tegenwerken. Dit heet destructieve interferentie. Uit metingen aan kleine structuren bij lage temperaturen was al bekend dat dit kan leiden tot een lagere geleiding. Een team van wetenschappers van o.a. de Universiteit Leiden en de Rijksuniversiteit Groningen…

Hoe ontstaan sterrenstelsel? Daar gaat astronoom Mariska Kriek de komende jaren onderzoek naar doen. Ze krijgt een NWO Vici-subsidie van 1.5 miljoen euro om sterrenstelsels in het vroege heelal te bestuderen. ‘Dit onderzoek gebruikt nieuwe en ongekende waarnemingen van de James Webb-ruimtetelescoop…

Het gebruik van vuur kan veel vertellen over de evolutie van de mens. Archeoloog Femke Reidsma ontwikkelde een techniek waarmee nauwkeuriger kan worden achterhaald hoe onze voorouders vuur gebruikten. Bestaande archeologische studies moeten hierdoor worden herzien. De studie van Reidsma is 2 november…

Hij heeft wel een antwoord op de vraag wat het kleinste deeltje is. Carlo Beenakker, hoogleraar Theoretische natuurkunde aan de Universiteit Leiden: ‘Dat is een puntdeeltje. Zo’n deeltje is altijd nul. Elektronen zijn puntdeeltjes; ze zijn zo klein dat je ze niet kapot kunt slaan.’ Maar: Beenakker geeft…

Snelle en goedkope chips die extreem kleine hoeveelheden vloeistof (microfluïden) analyseren vormen de kern van gepersonaliseerde gezondheidszorg. Maar het ‘laboratorium op een chip’ is nog niet effectief genoeg. Dr. Paul Vulto en zijn onderzoeksteam ontwikkelden een techniek die het gebruik van microfluïdische…

De vakconferentie ICT.OPEN had maar liefst vijf Leidse hoogtepunten. Zo won promovenda Anna Louise Latour de pitchprijs van 500 euro en won promovenda Can Wang de tweede prijs in de Commit2Data postercompetitie. Daarnaast gaf Hoogleraar Holger Hoos de keynote lezing op de eerste dag en pitchte Suzan…

De duurzame productie van waterstof kan mogelijk efficiënter door slim gekozen zout aan het proces toe te voegen. Onderzoekers van het Leids Instituut voor Chemisch onderzoek hebben in samenwerking met natuurkundigen van de Universiteit Twente ontdekt dat het type zout dat aanwezig is bij de productie…

Om het onderzoek van de Universiteit Leiden inzichtelijker te maken is er een nieuwe webpagina gelanceerd waarop alle Leidse instituten met hun wetenschappelijke gebieden bij elkaar staan. Maar ze werken ook intensief samen.

Dankzij bepaalde vet-suikermoleculen kunnen onder meer leprabacteriën zich verstoppen voor ons immuunsysteem. Hoe precies, is niet helemaal duidelijk. Hessel van Dijk, die op 13 oktober promoveerde, maakte de moleculen na en hielp daarmee een stukje van de puzzel op te lossen. Van Dijks proefschrift…

Onderzoekers van het Laboratorium voor Astrofysica van de Sterrewacht Leiden zijn erin geslaagd om water te maken onder omstandigheden zoals die in de ruimte heersen.

Op 30 September 2022 is onze gewaardeerde oud-collega Gerrit Lodder overleden aan de gevolgen van de ziekte van Parkinson. Hij laat zijn echtgenote Adry, zijn zonen Gert-Jan en Michiel, zijn schoondochters Annerieke en Manyana en kleinkinderen Annelot en Gijs in verslagenheid, maar ook in de wetenschap…

Vaccins toedienen met micronaalden kunnen een pijnloos alternatief worden voor conventionele dikke injectienaalden. Koen van der Maaden bedacht hiervoor nieuwe strategieën. Promotie 10 december.

Boekhistoricus Erik Kwakkel en de Delftste ingenieur Joris Dik zijn erin geslaagd om met behulp van röntgen door vroegmoderne boekbanden heen te kijken. Deze banden werden versterkt met restanten van soms zeer interessante middeleeuwse manuscripten.

Astronomen uit Leiden en Groningen hebben ontdekt dat ijs in de ruimte veel poreuzer kan zijn dan tot nu toe werd gedacht. Dat heeft gevolgen voor de efficiëntie waarmee complexe moleculen kunnen ontstaan. Het onderzoeksresultaat is vandaag gepubliceerd in Astronomy & Astrophysics.

Nanomaterialen kunnen veel verder doordringen in onze voedselketen dan tot nu toe werd gedacht. Dat komt doordat de deeltjes in elk organisme in de keten van vorm en grootte blijken te veranderen. Onderzoekers van het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden ontdekten dit bij toeval, toen zij een door…

Electrochemicus Marc Koper heeft een speciale onderscheiding gewonnen: de Allen J. Bard Award in Electrochemical Science. ‘Allen Bard is altijd een groot voorbeeld voor me geweest, dus het is extra speciaal deze prijs te winnen.’ De onderscheiding wordt uitgereikt door de Electrochemical Society, op…

Vanaf volgende week rekken de Fijn-Mechanische Dienst van de Universiteit Leiden en de Leidse Instrumentmakersschool de grens van mogelijke weer wat op. Dan wordt de nieuwe ultrasoon freesmachine in gebruik genomen. Hiermee kunnen harde materialen als keramiek worden bewerkt tot op 1/1000 mm nauwkeu…

In een volle collegezaal C1 trapte de faculteit W&N op dinsdag 5 september het nieuwe academische jaar af. Het thema, evenals bij de universitaire opening een dag ervoor: duurzaamheid.

Op 2 november jongstleden overleed, na een kort ziekbed, op 72-jarige leeftijd onze collega en goede vriend Jan Cornelisse.

Ondanks de snelle vooruitgang in zonne- en windenergie blijft een volledig schone energievoorziening een enorme uitdaging. Sectoren als de zware industrie en de transportsector kunnen nog niet zonder koolstofhoudende brandstoffen. Willen we toch de klimaatdoelen behalen, dan moet ook in deze sectoren…

In hoeverre hopen nanodeeltjes zich op in planten en dieren, en welke eigenschappen van de deeltjes spelen hierbij een rol? Willie Peijnenburg, hoogleraar Milieutoxicologie en biodiversiteit kreeg een Marie-Curie beurs toegekend om onderzoek te doen naar de milieueffecten van nanodeeltjes.

Zes wetenschappers van de Universiteit Leiden krijgen een ERC Starting Grant. Met deze subsidie van gemiddeld 1,5 miljoen euro kunnen onderzoekers hun eigen project lanceren, een eigen onderzoeksteam vormen en hun beste ideeën uitvoeren.

Energie winnen uit zonlicht en water: dát zou een oplossing zijn voor ons grootste milieuprobleem. Elektrochemicus Marc Koper onderzoekt de basis voor een CO2-neutrale toekomst. Over zijn werk staat nu een dossier online.

In de AD-rubriek de 'Zomeruniversiteit' vertellen de knapste koppen van Nederland over de ontwikkelingen in hun vakgebied. Deze week was de beurt aan hoogleraar Moleculaire astrofysica Ewine van Dishoeck.

De cel is een zakje met water, en daarin opgelost spelen zich de levensprocessen af. Dat weet iedere bioloog, maar het klopt niet, vermoedt prof.dr. Rob Verpoorte: naast water lijken voorheen onbekende natuurlijke oplosmiddelen ook een rol te spelen. Dat zou de droogte- en koudebestendigheid van planten…

Eencellige organismen hebben stijver DNA dan meercellige organismen, zoals de mens. Dat blijkt uit natuurkundige computermodellen van Marco Tompitak. Hij promoveert op 11 oktober op zijn proefschrift The Mechanical Genome.

De vorming van sterrenstelsels Datum: maandag 17 september Tijdstip: 16.00 uur Locatie: Academiegebouw Bij oraties wordt het togaprotocol gehanteerd.

Deze week in Nature Chemistry & Biology: onderzoekers van de Universiteit Leiden en het AMC hebben een methode ontwikkeld om het enzym GBA1 zichtbaar te maken in levende cellen. Patiënten met de ziekte van Gaucher hebben een tekort aan dit enzym.

Het is Nederlandse astronomen als eersten ter wereld gelukt om isotopen te ontwaren in de dampkring van een exoplaneet. Het gaat hierbij om verschillende vormen van koolstof in gasreusplaneet TYC 8998-760-1 b. Het onderzoek wordt donderdag gepubliceerd in het vakblad Nature.

Ze verliet Leiden na haar PhD en keert nu, 14 jaar later, terug als hoogleraar Extragalactische sterrenkunde. Mariska Kriek onderzoekt hoe sterrenstelsels ontstaan en evolueren. Én ze wacht met smart op de lancering van de nieuwe James Webb-telescoop: ‘Het coolste wat we gaan vinden, zijn dingen waar…

Wat is het effect van de recente Russische geschiedenis op de manier waarop we de wetenschappelijke bestudering van Rusland aanpakken? Dat is een van de kernvragen in de oratie die prof.dr. André Gerrits op vrijdag 25 februari uitspreekt.

Nienke van der Marel krijgt de New Horizonsprijs in de natuurkunde toegekend voor haar baanbrekende onderzoek naar planeetvorming. Deze prijs gaat naar jonge, veelbelovende onderzoekers in de natuurkunde of wiskunde. De astronome en haar collega’s vonden het eerste observationele bewijs voor stofvallen…