Research trainees: Indira Huliselan, Anne Vorwald
Begeleiders: Dr. Rens Tacoma, Dr. Peter Burger

‘De handelingen die zijn vervalst om ons te schande te maken’ (Eus., H.E. 9.7.1). Zo beschrijft Eusebius van Caesarea, de invloedrijke Christelijke historicus uit de vroege vierde eeuw n.C., de Handelingen van Pontius Pilatus. Niet alleen noemt Eusebius in zijn Kerkgeschiedenis het bestaan van deze antichristelijke vervalsingen, maar hij vertelt vol afschuw hoe deze als edicten overal in het Romeinse rijk werden opgehangen en zelfs als schooltekst werden ingezet. De documenten zelf zijn niet bewaard gebleven, maar Eusebius’ verwijzingen tonen dat ze onderdeel waren van een heftige polemiek. Eusebius was als Christen zelf partij in die polemiek: hij zet de verschillende versies van de Handelingen op een strategische manier in in zijn Kerkgeschiedenis. 

Deze antieke casus was het onderwerp van ons research traineeship. Door middel van een cross-over tussen de disciplines van Oude Geschiedenis en Media-Studies kozen wij een onconventionele benadering. Om de strategische functie van de Handelingen te ontleden, gebruikten we het moderne concept van ‘nepnieuws’. De Handelingen kunnen worden beschouwd als documentaire ficties, die net als nepnieuws berusten op de manipulatie van een gezaghebbend genre. Uitgaande van een verwantschap, streven wij ernaar met onze benadering de grenzen te openen tussen de moderne en antieke praktijk. Terwijl door academici het hoogtepunt van nepnieuws in onze tijd wordt geplaatst, is een soortgelijk fenomeen reeds in de tijd van Eusebius een structureel verschijnsel. Door aan te tonen dat wat voor de moderne mens zo modern lijkt, in werkelijkheid op een gelijkende manier werd aangewend in een ver verleden, ontstaat er ruimte voor nieuwe perspectieven en inzichten. Niet alleen biedt de theorievorming rondom het moderne nepnieuws een handvat voor het begrijpen van de historische casus, maar tevens geeft het de mogelijkheid om nepnieuws met andere ogen te aanschouwen met de kennis van toen. 

Vanwege de corona maatregelen hebben wij uitsluitend online samengewerkt, wat resulteerde in een eerste draft van een artikel. Dit artikel zal in 2022 worden gepubliceerd in Leidschrift, een wetenschappelijk historisch tijdschrift dat wordt samengesteld door Leidse geschiedenisstudenten.  

Research trainees: Marjolijn Oosting, Felix Kram
Begeleiders: Dr. Alicia Schrikker, Prof. Ariadne Schmidt

Het doel van het project Wie schrijft geschiedenis in Transvaal is drieledig:

1. Het doen van onderzoek naar de lokale, mondiale en koloniale geschiedenis van de Leidse wijk Transvaal;
2. Het overstijgen van de grenzen tussen academische geschiedenis en publieke geschiedenis bij het maken van geschiedenis van Transvaal, en het versterken van de relaties tussen stad en universiteit door samen te werken met lokale belanghebbenden;
3. Ontwikkeling van een BA3 seminar over de geschiedenis van Transvaal, aangeboden als een gezamenlijk vak voor studenten van verschillende secties van het Instituut voor Geschiedenis.

Het aanvankelijke idee was dat de research trainees aan elk van de drie onderdelen zouden meewerken door vanaf februari 2021 archiefonderzoek te verrichten en in contact te treden met buurtbewoners van Transvaal. Omdat het wegens Covid tot eind mei 2021 niet mogelijk was onderzoek in het archief te doen of om intensief samen te werken met buurtgenoten, werd de projectplanning aangepast. De research trainees verrichtten literatuuronderzoek, onderzoek op basis van gedigitaliseerde bronnen en startten vanaf eind mei met onderzoek in het archief. Dit heeft, in samenwerking met de projectleiding, geresulteerd in:

• Inventarisatie van het archiefmateriaal en onderzoeksonderwerpen die gebruikt kunnen worden voor onderzoek door de studenten het BA3 seminar dat in het voorjaar 2022 zal plaatsvinden.
• Paper/ verslag Felix Kram, ‘Economische activiteiten in Transvaal, 1930-1940’ en paper/verslag Marjolijn Oosting, ‘Buurtwerk. De relatie tussen de Gemeente Leiden en de wijkverenigingen van Transvaal te Leiden, 1969 – 1999’. Deze papers worden gebruikt als achtergrondinformatie voor het BA3 seminar en zullen i.s.m. de projectleiders worden uitgewerkt tot een wetenschappelijk artikel over publieksgeschiedenis in Transvaal.
• Transvaal tijdlijn, ca 1870-heden: chronologisch overzicht belangrijke gebeurtenissen in Transvaal.
• Lezing ‘Werken in de  Transvaalwijk’ door Felix Kram en Marjolijn Oosting, tijdens de Maand van de Geschiedenis, bij B+C Leiden, 23-10-2021. Meer informatie is beschikbaar op de website van B+C. 
• Buurtbijeenkomst met bewoners, ‘Samen in Transvaal’, waarin we het project zullen presenteren, met bewoners in gesprek gaan en bewoners zullen werven om mee te werken aan het project, 29-11-2021.
• Interview met Alicia Schrikker, Ariadne Schmidt en buurtbewoonster Marieke Elsen door Marijn Kram, ‘Samen geschiedenis schrijven in Transvaal’, Leidraad 2021, 26-27. Het interview kan je hier lezen.
• Projectpresentatie ‘Wie maakt geschiedenis in Transvaal’ – Ariadne Schmidt, tijdens Instituutsraad, Instituut voor Geschiedenis, 17-6-2021.
• Samenwerking met Fresco Sam-Sin. Op basis van de verzamelde informatie zullen in het najaar van 2021 enkele verhalen geschreven over Transvaal voor Things That Talk. Deze verhalen dienen tevens als voorbeeld voor de studenten van het BA3 seminar die zullen samenwerken aan verhalen uit Transvaal voor Things That Talk.
• Artikel Alicia Schrikker en Ariadne Schmidt, voor Spectrum, het magazine van het Zuid-Afrikahuis. (te schrijven,  winter 2021/2022)
• Publiekshistorische presentatie Wie maakt geschiedenis in Transvaal, op Leiden City of Science 365dagenkalender, plaats gereserveerd op de kalender op donderdag 20 oktober 2022. Deze publiekshistorische presentatie zal verder worden vormgegeven in 2022. Hierbij zal worden samengewerkt met Wijkvereniging Transvaal, Fresco Sam-Sin (Things That Talk), Marieke van Haaren (Leren met de stad) en de studenten van het BA3 seminar.

Trainees: Lorenza Cirillo, Thijs Scherjon
Supervisors: Dr. Paul van Trigt, Dr. Tom-Eric Krijger

Voor de uitkomsten van dit project, waaronder een podcast, ga naar: https://rethinkingdisability.net/projects/never-been-secular/