Op dezelfde golflengte: dove en slechthorende kinderen lopen qua emotionele ontwikkeling gelijk met horende leeftijdsgenootjes
Dove en slechthorende kinderen kunnen, ondanks medische ondersteuning, soms moeilijk meekomen op het schoolplein. Verrassend genoeg vonden twee promovendi bij onderzoek in China en Portugal dat deze kinderen zich emotioneel nauwelijks anders ontwikkelen dan hun horende klasgenootjes.
Promovendi Brenda de Sousa da Silva en Zijian Li deden onderzoek in respectievelijk Portugal en China naar de sociaalemotionele ontwikkeling van dove en slechthorende (DSH) kinderen. ‘Deze kinderen dragen vaak een cochleair implantaat, maar dat wil niet zeggen dat ze dan ook net als hun horende leeftijdsgenootjes mee kunnen komen op school en op het schoolplein,’ vertelt promotor Carolien Rieffe. ‘Omgevingsgeluiden, zoals schreeuwende kinderen op een speelplein, maken het moeilijk om de verbale communicatie tussen anderen te kunnen volgen. Hierdoor is het vaak moeilijker voor kinderen met gehoorverlies om mee te doen aan het sociale verkeer, en dit kan hun emotionele en sociale ontwikkeling belemmeren.’
Opvallend dus, dat in beide onderzoeken weinig tot geen verschillen in de emotionele ontwikkeling van DSH kinderen in vergelijking met hun horende klasgenootjes werd gevonden. Rieffe: ‘Dan is natuurlijk de vraag: hoe komt dat?’
‘De fysieke omgeving speelt een grote rol in hoe dove en slechthorende kinderen zich voelen en gedragen’
‘Hoe ontwikkelen dove en slechthorende kleuters zich in sociaal-emotioneel in vergelijking met hun leeftijdsgenoten zonder gehoorproblemen? Dat onderzocht ik bij kinderen in Portugal. Specifiek keken we naar hun sociale gedrag op het schoolplein, en hoe dat samenhing met externe factoren, zoals hun fysieke en sociale omgeving. We gebruikten vragenlijsten om informatie te verzamelen van ouders en leerkrachten, gebruikten sensor data om de sociale relaties tussen kinderen te meten en observeerden hun natuurlijk speelgedrag op het schoolplein door middel van speciaal ontwikkelde software.
We zagen geen verschillen in de sociale en emotionele ontwikkeling van de Portugese kleuters met of zonder gehoorverlies. Wel zagen we dat de DSH kleuters vaker alleen speelden op het schoolplein, terwijl hun horende leeftijdsgenootjes vaker met elkaar speelden. De vraag is hier dan natuurlijk waarom dit zo is. Worden dove kinderen expres buitengesloten? Is de akoestiek te slecht voor de DSH kinderen? In het onderzoekslab focusonemotions.nl wordt nu verder onderzoek gedaan naar de rol van de fysieke omgeving, en naar zogenaamde ‘soundscapes’, hoe geluid wordt ervaren. Door problemen in deze soundscapes ervaren de dove kleuters onzichtbare barrières die we eerst moeten oplossen. Pas daarna kunnen we de andere vragen gaan beantwoorden.’
Brenda de Sousa da Silva | Being deaf at the playground: the effect of hearing loss on children's social participation
‘Dove en slechthorende kinderen hebben sociale interacties nodig om te leren wanneer je schuld of schaamte toont’
‘Ik onderzocht de ontwikkeling van sociale emoties bij kleuters met gehoorproblemen in China. Specifiek keek ik naar morele emoties, zoals schaamte, schuld, en empathie. Dit zijn emoties die pas later komen in de ontwikkeling, omdat ze verschillen in de cultuur waarin je opgroeit; immers, ze bepalen hoe je je ‘behoort’ te gedragen in een bepaalde cultuur.
Om deze emoties goed te leren, heb je dan wel toegang nodig tot je sociale omgeving, en dat kan voor dove en slechthorende kinderen problematisch zijn. Veel onderzoek van de afgelopen jaren laat daardoor zien dat DSH kinderen meer moeite hebben in hun emotionele ontwikkeling. We vonden dit echter niet of nauwelijks terug in onze Chinese DSH kleuters.
Voor dit onderzoek hebben we eerst twee ontworpen vragenlijsten gevalideerd, en daarna over de tijdspanne van een jaar de ontwikkeling van kleuters met en zonder gehoorproblemen geanalyseerd en met elkaar vergeleken. We zagen dat, naarmate kleuters ouder worden, ze meer moreel en prosociaal gedrag vertonen. Het Chinese Center for Rehabilitation in Beijing, waarmee we in dit onderzoek samenwerken, begint al heel vroeg met het creëren van een goede omgeving met leeftijdsgenootjes, toegepast op het individuele ontwikkelingsniveau van elk kind. We zien dus dat vroege – op maat gemaakte - interventies en begeleiding essentieel zijn om ook DSH kleuters mee te laten doen aan het sociale verkeer.'
Zijian Li | Social Emotions and Social Functioning in Chinese Deaf and Hard-of- Hearing and Hearing Preschoolers