Universiteit Leiden

nl en

'Kans op oorlog met Rusland groeit nu Trump Europa schoffeert'

De veiligheid van Europa is in rap tempo onzekerder geworden nu president Trump Europa dist. Wat betekent dit voor Nederland en wat ons te doen staat? Prangende vragen aan hoogleraar Oorlogsstudies Frans Osinga.

Wat zijn de gevolgen van Trumps aanpak, zoals eerst alleen met Poetin onderhandelen over Oekraïne?

‘Het tempo en de nietsontziende manier waarmee Trump dat doet is uiterst zorgwekkend. Amerika pleegt verraad door tegen Oekraïne te zeggen: doe concessies aan Rusland en wij geven geen veiligheidsgaranties meer. Trump beschuldigt Oekraïne dat zij de oorlog begonnen zijn en dat is natuurlijk bizar. Hij ondermijnt nu de internationale organisaties waar onze veiligheid en welvaart mee samenhangen. De Amerikaanse vicepresident Vance zei in München: eigenlijk delen we geen waarden meer met Europese landen. Vervolgens gaat hij wel in gesprek met de AfD, de neofascistische partij in Duitsland. Trump en Vance schofferen de Europeanen en daarmee ontstaat een diepe breuk in het bondgenootschap. De Franse president Macron en de Britse premier Starmer hebben nu snel een ontmoeting met Trump en weten hopelijk weer een brug te slaan.’

'De rol van Duitsland wordt spannend als de pro-Russische AfD daar aan de macht komt'

Wat betekenen deze ontwikkelingen voor Europa?

‘Europa moet volledig zelf voor geloofwaardige afschrikking gaan zorgen. De VS willen de komende jaren 40 procent bezuinigen op defensie en doen zaken met Poetin. Daarmee ondermijnt Amerika de machtsbasis van de NAVO. Trump wil eenheden terugtrekken uit Polen en de Baltische Staten en wij moeten dat met de Europese landen compenseren. Dat betekent onder andere veel extra munitie, artillerie, luchtafweersystemen en jachtvliegtuigen aanschaffen mocht Rusland “avonturistisch” worden richting de Baltische Staten die bij de NAVO horen. Rusland kan bijvoorbeeld binnenkort een intimiderende oefening houden langs hun grenzen en een kilometer daarover gaan. Puur om te kijken hoe sterk de cohesie binnen de NAVO is, wat de reactie van de VS is en dus hoe geloofwaardig Artikel 5 is.’

Symposium 3 jaar oorlog in Oekraïne

Op 24 februari is er een symposium ‘3 jaar oorlog in Oekraïne’. Wetenschappers, defensiespecialisten en bestuurders reflecteren op de oorlog en de geopolitieke verhoudingen Belangstellenden kunnen zich niet meer aanmelden. In verband met veiligheidsmaatregelen is er geen livestream mogelijk.

Een jaar geleden zei u in een spraakmakend interview (zie link hieronder) dat de kans op oorlog dichterbij huis reëel is. Hoe is dat nu?

Interview 'Ook Nederland moet rekening houden met een directe confrontatie met Rusland’
‘Die kans is door Trumps aanpak groter geworden. De vergelijking met 1938 wordt al veel gemaakt. Nederland heeft zich gecommitteerd aan de verdediging van de NAVO-grenzen dus wij zullen een militaire bijdrage moeten leveren bij een aanval op een lidstaat. Er is hier al een sluimerende oorlog aan de gang door Russische sabotageactiviteiten. Zoals het doorsnijden van kabels, cyberaanvallen en een aanslag op de baas van defensieproducent Rheinmetall – die gelukkig is verijdeld. De rol van Duitsland wordt ook spannend als de pro-Russische AfD daar aan de macht komt. Dan wordt de kans op Russische provocaties alleen maar groter.’

Wat moet Europa en dus ook Nederland nu snel doen?

‘Er is haast om de militaire capaciteiten van Europa te versterken. Rutte zei het onlangs al als secretaris-generaal van de NAVO: besteed nu minstens 3,6% aan defensie. Rusland zal de komende tijd moeten herstellen van de enorme militaire verliezen. Maar binnen vier tot acht jaar kan Rusland dreigender worden richting andere Oost-Europese landen.’

Moet Nederland ook troepen naar Oekraïne sturen om een toekomstig bestand te beschermen?

‘Het verzoek is er nog niet, maar het ligt voor de hand dat president Zelensky alleen een bestand wil als er een afschrikkingsmacht komt. Voor het beschermen van de frontlinie van zo’n 1500 kilometer heb je minstens 100.000 man nodig. Dat redt Europa niet. Waarschijnlijker is een grondmacht van 30.000 militairen, die een reservemacht vormen achter de Oekraïense troepen. Naast troepen is er veel artillerie nodig en een paraplu van gevechtsvliegtuigen. Onze eenheden zijn al op de grond aanwezig in de Baltische Staten, dus het is waarschijnlijker dat we eerst zullen bijdragen met F-35's of een Patriotsysteem.’

'Er is hier al een sluimerende oorlog aan de gang door Russische sabotageactiviteiten'

Een jaar geleden was u terughoudend over de herinvoering van dienstplicht in Nederland. Is dat veranderd?

‘Dat ben ik nog steeds, maar de kans is wel groter dat het in de toekomst nodig zal zijn omdat de situatie verslechtert. Landen als Polen, Duitsland en Zweden hebben al een grote krijgsmacht met een groot reservistenbestand. Ook Nederland moet de krijgsmacht uitbreiden met in ieder geval meer reservisten en jongeren die een dienjaar volgen. Afhankelijk van de internationale situatie kan dat een verplicht karakter krijgen. Voor de dienstplicht moet onze krijgsmacht eerst weer de infrastructuur creëren om veel meer jongeren te kunnen accommoderen met kazernes, wapens en een hele organisatie daarachter.’

Is het nodig om over te schakelen op een oorlogseconomie?

‘Nee, dat doet alleen Rusland dat 40 procent van het overheidsbudget spendeert aan de oorlog in Oekraïne en de militaire industrie voorrang geeft. Het kan wel zijn dat de Nederlandse overheid gaat sturen op de beschikbaarheid van metalen en chips voor de militaire industrie en het extra aanleggen van voorraden van bijvoorbeeld medicijnen. De overheid ontwikkelt al scenario’s voor dit soort weerbaarheidsmaatregelen.’

Doet de overheid nu genoeg om burgers weerbaarder te maken?

‘Politici en bestuurders waarschuwen al langer dat het onzekere tijden zijn en burgers voorbereid moeten zijn op systemen die kunnen wegvallen. Zoals weten wat je moet doen als de stroom uitvalt en genoeg eten, drinken en contant geld in huis hebben. Ik zou ook tegen jongeren willen zeggen: denk erover na hoe je contact houdt met vrienden als je niet meer op sociale media als SnapChat en TikTok kunt. We zijn zo verslaafd geraakt aan elektriciteit. Die boodschap moeten we blijven herhalen: denk erover na hoe je na een stroomuitval in ieder geval de eerste 72 uur doorkomt.’

‘Grote sectoren zoals de luchtvaart, scheepvaart, private sectoren en kritische infrastructuren moeten ook nagaan wat er kan gebeuren. Wat betekent bijvoorbeeld een cyberaanval voor de haven van Rotterdam of als er een drone die kant op komt? De Nationale Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en de AIVD praten met veel sectoren dus achter de schermen gebeurt er al veel. In ieder geval moeten we flink doorgaan met al die voorbereidingen.’

Deze website maakt gebruik van cookies.  Meer informatie.