De oprichting van de universiteit: succesverhaal van twee vrienden
De universiteit was een cadeau van Willem van Oranje, als beloning voor het moedige verzet van de Leidse bevolking. Dat verhaal over de stichting van de universiteit kennen we allemaal. Het was óók een succesverhaal van twee vrienden.
Lustrumeditie alumnimagazine Leidraad
Vanwege de 450ste verjaardag van de universiteit dook alumnimagazine Leidraad in de geschiedenis van de universiteit. In 45 sleutelmomenten, mijlpalen en blikvangers is in het magazine te lezen hoe de universiteit zich in ruim vier eeuwen heeft ontwikkeld. Dit artikel is ook te lezen in de lustrumeditie die nu online staat.
Jan van Hout (1542-1609) was een telg uit een Leidse weversfamilie. Hij werd stadhuisklerk en vervolgens stadssecretaris. Omdat het stadsbestuur destijds opdracht kreeg om de plannen voor een nieuwe universiteit te bedenken en uit te voeren, regelde Van Hout de ceremonies op die 8ste februari 1575. Zoals de optocht, waarin de vier faculteiten in volgorde van importantie door de stad trokken: Theologie, Rechten, Geneeskunde en Artes.
Netwerk van beroemde geleerden
Hij was tijdens het beleg bevriend geraakt met Johan van der Does (Janus Dousa, 1545-1604), die als eerste curator van de universiteit werd benoemd. De twee deelden onder meer een liefde voor taal: ze schreven elkaar gedichten. Van der Does, afkomstig uit Noordwijk, had al gestudeerd in Leuven en Parijs. Hij dankte daaraan een netwerk van beroemde geleerden, van wie hij er een aantal al in die beginjaren naar Leiden wist te halen. Lipsius als eerste, Clusius en Scaliger zouden snel volgen. Ze werden gelokt met een royaal salaris, veel vrijheid en hoefden geen onderwijs te geven. De kost ging voor de baat uit, maar al heel snel werd de Universiteit Leiden dankzij hun beroemdheid zoals beoogd een grote naam.
Levenslange vriendschappen
Toch zouden Janus en Jan hun ogen niet geloven in het Leiden van 2025. In fysieke zin, in reputatie en in cultuur wordt de stad sterk bepaald door de universiteit. Ook de hofstad, die nog geen universiteit had, heeft met succes een plek onder de Leidse vleugels gekregen. In totaal tellen Leiden en Den Haag 33.500 studenten, uit alle delen van de wereld.
Die komen hier niet meer zoals in de zestiende eeuw voor de godsdienstvrijheid of de belastingprivileges, maar wel nog steeds om zichzelf te ontwikkelen. En nog altijd bloeien er levenslange vriendschappen op.
Foto: Janus Dousa en Jan van Hout, gefotografeerd voor de expositie Iconen van Leidens Ontzet, waarvoor de twee sleutelfiguren in de huidige tijd zijn geplaatst. Sasja Dirkse