Arme landen recyclen veel meer van ons plastic dan gedacht. Genoeg is het niet
Landen die plastic afval importeren, recyclen daarvan gemiddeld minstens 63 procent. Terwijl we dachten dat het overgrote deel werd verbrand of eindigde als zwerfvuil. Dat ontdekte promovendus Kai Li met collega’s van het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden.
Een land als Maleisië importeert jaarlijks vele tonnen plastic afval uit Europa en betaalt daar een paar dubbeltjes per kilo voor. Dat klinkt raar, maar dat is het niet, volgens Kai Li. ‘Als inwoner van Nederland betaal je afvalstoffenheffing om van je plastic afval af te komen. Van dat geld wordt het afval opgehaald, gesorteerd en schoongemaakt. Zo verandert een groot deel van dat afval in een grondstof die geld waard is, bijvoorbeeld polyethyleen-korrels die gemaakt zijn van bepaalde fles- en blikverpakkingen.’
Plastic gaat de hele wereld over
Li studeerde in China Managementwetenschap en techniek en doet nu onderzoek naar de milieueffecten van de wereldwijde handel in plastic afval bij de afdeling Industriële Ecologie van het Leidse Centrum voor Milieuwetenschappen. Bevordert die handel de circulaire economie of levert het uiteindelijk alleen maar meer vervuiling op? Li, die in het vierde jaar van zijn promotietraject zit, zette met zijn collega’s een interessante stap op weg naar het antwoord op die vraag. Ze beschrijven hun resultaten in Nature Communications.
Niet gerecycled afval wordt verbrand of gestort
Onderzoekers gingen er tot nu toe van uit dat landen die plastic importeren daarvan evenveel – of liever: even weinig – recyclen als van het plastic dat in hun eigen land het plastic afval vormt. Niet gerecycled afval wordt verbrand of op stortplaatsen gedumpt. Slecht nieuws voor het milieu, want bij verbranden komen giftige stoffen vrij en vanaf stortplaatsen waait veel plastic de zee in. Li en zijn collega’s konden zich niet voorstellen dat Turkije slechts twaalf procent van het plastic afval dat het inkoopt, zou recyclen.
Hoeveel afval importeren landen, en hoeveel betalen ze ervoor?
In Comtrade, een wereldwijd platform voor handelsdata, kon Li vinden hoeveel plastic 22 landen importeren en wat ze ervoor betalen. ‘Armere landen importeren het meeste afval, maar ook landen als Nederland en Duitsland doen het.’ Rijke landen importeren vooral het hoogwaardigste, goed gesorteerde afval om hun geavanceerde recycling-fabrieken draaiend te houden.
Wat kost het om er weer een verkoopbaar product van te maken?
Toen de onderzoekers wisten welk land hoeveel plastic importeert en hoeveel het daarvoor betaalt, wilden ze weten wat het kost om dat plastic te recyclen tot een verkoopbaar product. Ze berekenden zo precies mogelijk wat het recyclen van elke plasticsoort in elk land kost. Li: ‘Afhankelijk van bijvoorbeeld de gebruikte methoden, de energiekosten en het arbeidsloon variëren die kosten sterk per land en per type plastic.’
Dan weet je bij welk recycle-percentage de import rendabel wordt
Zo precies mogelijk stelden Li en zijn collega’s per land vast hoeveel van het geïmporteerde plastic hernieuwd en verkocht moest worden, om quitte te spelen en de import rendabel te maken. ‘Deze Required Recycling Rate varieert sterk per land’, zegt Li. ‘Voor Turkije is het bijvoorbeeld ongeveer de helft, terwijl het voor Nederland richting de 80 procent gaat.’ Gemiddeld moet een land minimaal 63 procent van het geïmporteerde plastic gerecycled worden. Deze Required Recycling Rate is veel hoger dan de 23 procent die deze landen volgens de oude aanname gemiddeld recycleden.’
Het misverstand over import-afval en eigen afval
Kai Li las in The Guardian een artikel over het vele plastic afval dat het Verenigd Koninkrijk naar Turkije verscheept. ‘Dat kon vast niet goed gaan, want Turkije recyclet slechts twaalf procent van het plastic afval uit eigen land.’ De aanname van onderzoekers was dat Turkije van het geïmporteerde plastic afval een even groot aandeel zou verbranden of storten. Maar dat is onlogisch, zegt hoogleraar Industriële ecologie Arnold Tukker: ‘Het meeste verlies in de levenscyclus van plastic vindt plaats na het gebruik en voor inzameling. Veel plastic wordt simpelweg niet ingezameld, maar op de grond gegooid.’ Je kunt een schip vol voorgesorteerde drink- en blikverpakkingen dat Turkije inkoopt dus niet vergelijken met het ongesorteerde plastic afval uit het land zelf. Foto: Vuilstort in Turkije, © Caner Ozkan, Greenpeace
Goed nieuws, maar toch…
De onderzoekers nemen aan dat de minimale recyclingpercentages ook daadwerkelijk worden behaald, anders is het immers niet lonend om te betalen voor de grondstof. Is het onderzoeksresultaat goed nieuws? Daar is Li niet zo stellig over. ‘Het is goed nieuws dat er meer wordt gerecycled dan we dachten. Maar er kan nog steeds veel plastic afval worden verbrand of gestort en op die manier het milieu vervuilen.’ Hoeveel dat daadwerkelijk is, probeert hij nu te achterhalen. Li’s begeleider Hauke Ward: ‘Als er een prijskaartje hing aan milieuvervuiling in ontwikkelingslanden, zouden die landen veel meer recyclen.’
China deed import-plastic in de ban
Li en zijn collega’s onderzochten de handelsstromen van 2013 tot 2022. Middenin die periode gebeurde er iets dat de handel in plastic afval flink heeft veranderd. ‘Dat was de plastic ban van China’, vertelt Li. ‘Tot 2018 ging het grootste deel van het plastic afval daarheen. Maar het was grotendeels vuil en ongesorteerd afval, dat moeilijk was te recyclen. Het leverde China heel weinig geld op, maar wel veel milieuschade. China deed daarom in 2018 alle import van plastic in de ban, en ook papier en andere vaste afvalstoffen.’
Het probleem verschoof, maar werd ook kleiner
De handel verschoof toen naar Turkije en Zuidoost-Aziatische landen zoals Maleisië en Vietnam. Maar naast deze verschuiving van het probleem trad er ook een verbetering op. Internationale overeenkomsten, zoals de wijzigingen van het Verdrag van Bazel per 2021, vereisen nu betere reiniging en sortering van afval voordat het geëxporteerd kan worden. Li: ‘Door dit strenge beleid valt te verwachten dat de handel in kunststofafval tussen landen in het Noorden toeneemt, terwijl die tussen noordelijke en zuidelijke landen afneemt.’ Iets minder reiskilometers dus, voor ons plastic afval.
De onderzoeksresultaten veranderen natuurlijk niets aan de plastic afvalberg. Li: ‘Het allerbelangrijkste is dat we wereldwijd proberen te zorgen dat er minder plastic afval ontstaat. Als overheden de plasticproductie zouden limiteren, blijft er ook minder afval over.’
Plastic, plastic en plastic
Het onderzoek betrof niet al het plastic afval dat landen binnenkomt. Industrieel ecoloog Hauke Ward, een van de auteurs van het Nature-artikel: ‘Ons onderzoek heeft alleen betrekking op de officieel geregistreerde en goed gesorteerde handel in plastic afval.’ De onderzoekers onderscheidden vier categorieën:
- Ongeveer de helft van het geregistreerde afval bestaat uit de eerder genoemde drink- en blikverpakkingen, waarvan fabrieken nieuwe polyethyleen-korrels kunnen maken.
- Zo’n tien procent van het onderzochte afval bestaat uit polystyreen – afkomstige van wegwerpbekertjes, frietbakjes en piepschuim – en PVC. Dat laatste bevat giftige dioxines en weekmakers.
- De resterende veertig procent was overig afval, voornamelijk PET-flessen en polypropyleen, sterker plastic in bijvoorbeeld jerrycans en sommige meubels en tapijten.
Tekst: Rianne Lindhout
Lees ook:
Economic viability requires higher recycling rates for imported plastic waste than expected | Nature Communications | 31-08-2024