Duivelse dilemma’s in tijdloos toneelstuk over Leidens Ontzet
Wat is vrijheid waard als er honger heerst? De voorstelling ‘Beleg’ is een eigentijdse interpretatie van het toneelstuk van Lucretia van Merken uit 1774. Met vijf voorstellingen in de Leidse Schouwburg is het een prominent onderdeel van de viering van Leidens Ontzet, met grote inbreng van Leidse alumni. Kijk mee achter de schermen van de repetitie en maak kans op een kaartje.
‘Het geluid van de Geuzen moet eerst uit de verte komen, uit Zoeterwoude als het ware, en daarna pas voluit!’ Regisseur Bart Vieveen, alumnus theaterwetenschappen, geeft aanwijzingen aan de spelers in de zaal van een buurtcentrum. Na meer dan 100 jaar afwezigheid voert Vieveen met zijn gezelschap een nieuwe variant op van Het Beleg der Stadt Leyden. Dit toneelstuk van Lucretia van Merken was van 1774 tot ver in de 19e eeuw jaarlijks rond 3 oktober te zien in de Leidse Schouwburg. Daarna raakte het stuk, aldus Vieveen, een beetje in de vergetelheid. ‘Maar het is een tijdloos drama: 1574 is óók 2024, dat laat het verhaal heel mooi zien. Ik heb het hertaald, bewerkt en opnieuw berijmd. Het geeft mooi de gemengde gevoelens van burgers weer in zo’n beleg: van wantrouwen tegen het bestuur tot bewondering voor de burgemeester, van moedeloos tot vechtlustig. Het is een eigentijds verhaal over duivelse dilemma’s en populisme.’
Maak kans op een kaartje!
We vieren dit jaar 450 jaar Leidens Ontzet en volgend jaar 450 jaar Universiteit Leiden. Daarom verloten we 2 maal 2 kaarten voor de voorstelling Beleg in de Leidse Schouwburg op vrijdag 20 september. Wil je kans maken op een kaartje, mail dan uiterlijk 17 september naar 450@leidenuniv.nl, met als onderwerpregel: Leidens Ontzet. Op woensdag 18 september krijgen de prijswinnaars hun digitale kaartjes per mail toegestuurd.
Beslissend moment
De regisseur promoveerde in Leiden op de veranderende rol van de vaderfiguur in de Nederlandse literatuur. Nu staat de beslissende rol van een vrouw, Magdalena Moons, centraal. Zij zou haar geliefde – de Spaanse legerleider Valdez – gevraagd hebben om de aanval op Leiden nog even uit te stellen en dit gaf de Geuzen de kans om Leiden te bevrijden. Historici discussiëren nog altijd over haar precieze rol en misschien blijft Moons juist wel dankzij die mythische status een grote bron van inspiratie. Lucretia van Merken schoof Moons voor het eerst nadrukkelijk naar voren in een toneelstuk. Van Merken was in haar tijd zeer populair dankzij haar toneelstukken en werd daarom ereburger van de stad Leiden – de eerste vrouw die deze eer kreeg.
Rol geuzenleider
Jaap de Jong, hoogleraar Journalistiek en Nieuwe media, is een studiegenoot van Bart Vieveen, en speelt de rol van Lodewijk van Boisot, de admiraal van de geuzenvloot. ‘De universiteit en 3 oktober zijn natuurlijk nauw met elkaar verbonden – en beiden vieren straks 450 jaar. Als Boisot mag ik in het slot van het stuk de komst van de universiteit aankondigen. Ik zie wel overeenkomsten tussen doceren en acteren, maar als docent kan ik improviseren, en nu moet ik heel precies de tekst kennen.’ Hij zingt daarnaast ook mee in het koor Zingend Hart dat de voorstelling met liederen opluistert. ‘Dat zijn prachtige nieuwe teksten. Zoals: Hé Valdez, wacht nou es - op de wijze van Berg op Zoom hout ons vroom – ons lied verdient het om een nieuwe klassieker te worden bij de Koraalzang op 3 oktober.’
Populistische burgemeester
Frank van den Boom is net afgestudeerd bij Klassieke Talen en Literatuurwetenschap, Hij speelt de populistische burgemeester Van Zwieten. ‘Ik heb niet veel tekst, maar alles is op rijm en moet in een strak ritme, dat maakt ‘t wel lastig instuderen.’ Hij deed toneelervaring op bij zijn opleiding Klassieke Talen, waar hij drie keer meedeed met het klassieke toneelstuk dat studenten vertalen en opvoeren.
Magdalena Moons
Maaike Damen promoveerde op de evolutie van sterrenstelsels bij de Universiteit Leiden en is nu de ster van dit toneelstuk, in haar rol als Magdalena Moons. ‘Vandaag bij de doorloop kwam alles voor het eerst echt bij elkaar: de acteurs en het koor, de teksten en de muziek, het verhaal en de mise-en scène. Dat was echt: wow!’
Tekst: Minke Holleman
Foto's: Danique ter Horst