21 onderzoekers van de Universiteit Leiden krijgen een Veni-subsidie
Maar liefst 21 onderzoeksprojecten van Leidse wetenschappers hebben een Veni-subsidie gekregen van wetenschapsfinancier NWO.
Met de beurs kunnen veelbelovende jonge wetenschappers gedurende drie jaar hun eigen ideeën verder ontwikkelen.
Lees hier meer over de onderzoeken van onze wetenschappers die een beurs gekregen hebben:
Assessing global mining impacts on freshwater biodiversity: towards sustainable resource extraction
Valerio Barbarossa (Centrum voor Milieuwetenschappen)
Mijnbouw vormt een grote bedreiging voor de biodiversiteit in rivieren en meren via milieuveranderingen die zich tot kilometers stroomafwaarts kunnen uitstrekken. Deze bedreiging neemt toe door de energietransitie en de bijkomende vraag naar extra grondstoffen. Dit project kwantificeert voor de eerste keer de wereldwijde effecten van mijnbouw op de biodiversiteit in zoetwatersystemen en integreert deze effecten in methodieken voor het beoordelen van de duurzaamheid van producten en processen. Op die manier kunnen duurzamere keuzes worden gemaakt ten behoeve van de energietransitie en draagt dit project bij aan het verminderen van biodiversiteitsverlies in zoetwatersystemen.
Aanval op de matrix: ongezond bindweefsel als doelwit bij de ziekte van Crohn
Marieke Barnhoorn (LUMC)
Bij de ziekte van Crohn, gekarakteriseerd door een chronische darmontsteking, is de behandeling momenteel gericht op het remmen van de afweercellen in de darm. Deze behandeling helpt echter niet of nauwelijks tegen complicaties, zoals een vernauwing van de darm. Ik vermoed dat de complicaties worden veroorzaakt door een verandering in de matrix, het bindweefsel tussen alle darmcellen. Deze wordt aangemaakt door bindweefselcellen, die zeer talrijk zijn in de darm. Dit onderzoek leert ons hoe dit bindweefsel veranderd is bij de ziekte van Crohn, en of we de bindweefselcellen zo kunnen veranderen dat ze weer ‘gezonde’ matrix maken.
Teenage Risk Taking in Times of Tiktok
Neeltje Blankenstein (Psychologie)
Waar vroegere generaties opgroeiden in een ‘offline’ wereld, kent de huidige smartphonegeneratie jongeren geen wereld zonder internet. Jongeren worden gekenmerkt door verhoogd risicogedrag, maar we weten nog veel te weinig over risicogedrag in de online wereld, zoals het delen van persoonlijke informatie, online gokken, en sexting. Daarom onderzoek ik het online risicogedrag van jongeren vanuit drie theoretische invalshoeken. Met meerdere meetinstrumenten bekijk ik hoe online risicogedrag verandert over leeftijd, waarom sommige jongeren meer online risico’s nemen dan anderen, en hoe de digitale sociale context risicogedrag beïnvloedt, met als doel om gezond online gedrag in jeugd te bevorderen.
Te vroeg geborenen voorbereiden op de ademhaling bij geboorte door zuurstoftoediening via de placenta
Janneke Dekker (LUMC)
Te vroeg geborenen hebben ademhalingsondersteuning nodig bij geboorte om te overleven. De effectiviteit hiervan is grotendeels afhankelijk van de eigen ademhaling. Deze is vaak zwak, maar kan gestimuleerd worden door het zuurstofgehalte in het lichaam te verhogen middels zuurstoftoediening via een gezichtsmasker. Echter, bij een zwakke eigen ademhaling sluiten de stembanden en bereikt het zuurstof de long niet. Hierdoor wordt de ademhaling niet gestimuleerd en vergroot de noodzaak tot beademing en reanimatie. Onderzocht wordt of zuurstoftoediening aan de moeder, via de placenta, het zuurstofgehalte van het kind vóór geboorte kan verbeteren, waardoor de ademhaling direct bij geboorte wordt gestimuleerd.
Gateways for Humanity: The Duty to Reason in the Automated State
Melanie Fink (Europa Institute)
Een van de grootste uitdagingen voor de toekomstige geautomatiseerde staat is het gebrek aan menselijkheid. Algoritmische voorspellingen reduceren de complexiteit van het menselijk leven tot een aantal gegevens die op vaak onbegrijpelijke wijze tot een bepaalde uitkomst leiden. Deze onderwerping aan onberedeneerde staatsmacht is dehumaniserend. Dit project maakt gebruik van de EU verplichting om beslissingen met redenen te omkleden om zo meer menselijke betrokkenheid in geautomatiseerde processen te bewerkstelligen. Door de reikwijdte van de EU motiveringsplicht te vergroten, zorgt dit project ervoor dat deze verplichting een centrale rol inneemt in het aanpakken van de dehumanisering van de geautomatiseerde staat.
TOP-CKD: TOwards Personalized medicine for Chronic Kidney Disease
Edouard Fu (LUMC)
Dit onderzoek richt zich op het optimaliseren van de behandeling voor patiënten met chronische nierschade. Om het risico op dialyse en hart- en vaatziekten te verminderen zijn medicijnen nodig, maar de effectiviteit daarvan varieert per individu. Om onnodige blootstelling en bijwerkingen te voorkomen, zal ik onderzoeken welke patiënten baat hebben bij deze medicijnen, en welke patiënten niet. Hiervoor zal ik nieuwe en geavanceerde machine learning technieken gebruiken in combinatie met grote hoeveelheden data. Artsen kunnen dit onderzoek in de praktijk gebruiken om behandelingen te personaliseren voor iedere unieke patiënt.
Caring for COVID-19 Data: Sustaining Open Data Infrastructures
Kathleen Gregory (Centrum voor Wetenschaps- en Technologiestudies)
Tijdens de COVID-19 pandemie ontstonden gegevens over deze ziekte overal. Nu de pandemie afneemt, is het onduidelijk hoe deze gegevens verder zullen worden beheerd en openlijk beschikbaar worden gemaakt. Dit project neemt COVID-19 als casus voor onderzoek. Drie verschillende voorbeelden van data-infrastructuren worden onderzocht om beter te begrijpen hoe deze gegevens nog steeds kunnen worden ingezien en gebruikt.
Venijnige virussen en smaakmakende suikers: hoe suikergroepen aan antilichamen de neus beschermen
Willianne Hoepel (LUMC)
Antilichamen in de luchtwegslijmvliezen zijn belangrijk voor de bescherming tegen verkoudheidsvirussen. Veranderingen in suikergroepen aan antilichamen heeft invloed of de effectiviteit van het antilichaam. Dit onderzoek leert ons hoe de suikergroepen eruitzien in de slijmvliezen van onze luchtwegen. Daarnaast wordt onderzocht of veranderingen in deze suikergroepen ons vatbaarder maakt voor luchtweginfecties.
Schistosoma in de schijnwerpers: verandering van de immuun-worm-interactie om immuniteit te versterken
Emma Houlder (LUMC)
Wereldwijd lijden 200 miljoen mensen aan schistosomiasis, een tropische ziekte veroorzaakt door een parasitaire worminfectie. Wormen kunnen jarenlang overleven en individuen worden herhaaldelijk geïnfecteerd. Ik wil graag onderzoeken hoe schistosoma wormen interacties met dendritische cellen (DC's), belangrijke immuun cellen die verantwoordelijk zijn om de beschermende immuunreactie te begeleiden, kunnen onderdrukken. Vervolgens ga ik een nieuwe therapeutische strategie ontwikkelen om de worm onder de aandacht te brengen bij DC's, waardoor de DC-schistosoma-interactie verandert. Deze strategie is erop gericht DC's in staat te stellen de immuunrespons op schistosoma te versterken en zo bescherming tegen infecties te bieden.
Targeting mutant G proteins as a new avenue in small molecule drug discovery in cancer
Willem Jespers (Leiden Academic Centre for Drug Research)
G eiwitten zijn essentieel voor de huishouding van gezonde cellen, en van sommige kankertypen is bekend dat mutaties van dit eiwit een oncogeen effect hebben. In tegenstelling tot andere gemuteerde eiwitten zijn er echter nog geen medicijnen bekend die deze gemuteerde eiwitten kunnen blokkeren. In dit onderzoek zal ik met behulp van kunstmatige intelligentie op zoek gaan naar moleculen die deze gemuteerde eiwitten selectief kunnen blokkeren. Deze moleculen hebben op de lange termijn de potentie nieuwe kankermedicijnen te worden.
Touched by a helping hand: the neurophysiological mechanisms of touch in cooperation
R. Kaldewaij
In een tijd waar online ontmoetingen eerder norm dan uitzondering zijn en discussies over ongewenste intimiteiten ongekende hoogtes bereiken is de vraag 'wat is de rol van aanraking in sociaal contact?' urgenter dan ooit. Beter begrip over hoe aanraking neurofysiologisch werkt is daarbij onontbeerlijk. Tijdens onze sociale interacties met anderen ontstaat er synchronisatie op fysiologisch niveau, die samenhangt met onze beslissingen om samen te werken. Dit project laat zien hoe dit verband op neuraal niveau gelegd wordt en of het onderliggende mechanisme hetzelfde is bij aanraking tussen twee vrienden of vreemden.
Hearing what singing fish tell us about health oceans
Annebelle Kok
Wat zingende vissen ons over gezonde zeeën vertellen. Gezonde oceanen zijn onmisbaar voor de mensheid. Biodiversiteit is essentieel voor gezonde oceanen, maar wordt bedreigd door mondiale verstoringen. Voor oceaanbehoud moeten we tijdig veranderingen in biodiversiteit kunnen voorspellen. Bestaande biodiversiteitmethoden zijn tijdsintensief en weersafhankelijk, waardoor metingen schaars zijn. Ik zal een nieuwe methode ontwikkelen om met hoge resolutie mariene biodiversiteit te meten: door ernaar te luisteren. Zeedieren zoals vissen zingen tijdens cruciale momenten in hun leven, waardoor wij kunnen meten welke soorten het goed doen. Via vissenzang kunnen wij nauwkeurig de biodiversiteit vaststellen en daarmee de effectiviteit van conservatiemaatregelen verhogen.
The Empire of German Idealism
Marie Louise Krogh (Instituut voor Wijsbegeerte)
Hoe hebben geschiedenissen van kolonisatie en imperialisme de geschiedenis van de politieke filosofie gevormd? Dit project onderzoekt deze vraag in de context van de moderne Duitse filosofie en biedt nieuwe perspectieven op enkele van de belangrijkste auteurs in de filosofische canon: Kant, Fichte en Hegel. Om de koloniale erfenis van de filosofie op de juiste manier te kunnen beschouwen, moeten we verder kijken dan specifieke theorieën over imperialisme of kolonisatie en doorgronden hoe imperiale machtspolitiek de conceptualisering van centrale politieke concepten, zoals soevereiniteit, territorium en staat, heeft gevormd.
Een vernieuwde kijk op antivirale behandeling
Anne-Grete Märtson (Leiden Academic Centre for Drug Research)
Bestaande en opkomende virussen vormen een grote bedreiging, waardoor de vraag naar veilige en effectieve behandelingen toeneemt. De huidige behandelmogelijkheden laten vaak onvoldoende behandeleffect zien en veroorzaken schadelijke bijwerkingen. Om deze uitdagingen te overwinnen is er dringend behoefte aan nieuwe methodes om de ontwikkeling te versnellen en medicijntherapieën voor virale infecties te optimaliseren. In dit project zullen nieuwe laboratoriuminfectiemodellen en computationele methodologieën worden gebruikt om de behandeling te verbeteren, resistentie te voorkomen en de noodzaak aan dierproeven en klinische proeven te verminderen. Er zal een nieuw kader worden ontwikkeld voor het optimaliseren van bestaande en het testen van nieuwe antivirale therapieën.
Households and Enslavement in the Seventeenth-Century Dutch Empire
Timo McGregor
In vroegmoderne Nederlandse koloniën werden mensen veelvuldig tot slaaf gemaakt door middel van juridische mechanismen zoals schuldslavernij, poenale sancties, en corveearbeid. Dit gebeurde vaak binnen het huishouden. Bevoegdheden om huishoudelijke arbeiders te controleren en straffen werden misbruikt om contractuele arbeidsrelaties om te zetten in slavernij. Aan de hand van juridische archieven van Nederlands-Brazilië, Suriname en de Molukken onderzoekt dit project hoe en waarom het huishouden diende als ideologisch, juridisch, en sociaal raamwerk voor het opleggen van en verzet tegen slavernij. Het identificeert hoe koloniale slavernij verankerd was in maatschappelijke ideeën over huishoudens die ook doorwerken in moderne vormen van dwangarbeid.
Protein Condensates in Confinement: In Vitro Reflections on the Cell Interior
Iain Muntz (Leiden Instituut Onderzoek Natuurkunde)
Eiwitcondensaten zijn vloeibare druppels eiwit die ontstaan in het dicht opeengepakte cytoplasma van cellen en veel belangrijke processen, zoals transcriptie en signalering, sturen. Vaak worden de vorming en gedrag van deze eiwitcondensaten bestudeerd in niet-beperkende oplossingen. In deze oplossingen verschilt echter de grootte en distributie van de condensaten van wat wordt waargenomen in cellen. Ik zal, bijvoorbeeld met biopolymeernetwerken, de dicht opeengepakte omgeving in de cel nabootsen. Dit zal het mogelijk maken om vast te stellen hoe deze condensaten vormen in deze dicht opeengepakte omgevingen. Dit zal ons cruciale inzichten verschaffen over hoe eiwitcondensatien zich gedragen in levende cellen.
An Anthropology of AI at the Limits of Scientific Knowledge
Rodrigo Ochigame (Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie)
Nieuwe technieken van kunstmatige intelligentie (AI) transformeren de wetenschapsbeoefening. De snelle adoptie van AI zorgt voor controverses over wat geldt als wetenschappelijk ‘bewijs’. Dit project is een antropologische studie naar onderzoekers die innoveren middels nieuwe toepassingen van AI en daarmee de betekenis van wetenschappelijk bewijs herdefiniëren in hun respectievelijke vakgebieden. Het betreft drie verschillende vakgroepen: wiskundigen die AI gebruiken om theorema te ontdekken en te bewijzen; astronomen en natuurkundigen die AI gebruiken om afbeeldingen van zwarte gaten te maken; en ecologen en klimaatwetenschappers die AI gebruiken om extreme klimaat fenomenen in complexe ecosystemen, met name het Amazonegebied, te voorspellen. Lees ook een uitgebreid artikel over dit onderzoek.
Elke minuut telt: een mobiele brein scan voor het herkennen van een beroerte in de ambulance en traumahelikopter
Matthias van Oosterom (LUMC)
Acute hersenaandoeningen, zoals een beroerte en hersentrauma, zijn de grootste oorzaak voor het ontstaan van een handicap en een belangrijke oorzaak van overlijden. Door de kwetsbaarheid van onze hersenen gaat er veel gezond leven verloren doordat de diagnose en behandeling nog te traag vastgesteld wordt. Dit project onderzoekt daarom of een mobiele vorm van magnetische detectie technologie het mogelijk maakt om al buiten het ziekenhuis de diagnose te stellen en daardoor de behandeling zo snel en efficiënt mogelijk te starten.
Back to the Future in Times of Transition
Dorine Schellens (Centre for the Arts in Society)
Hoe stelden mensen in Oost-Europese landen zich de toekomst voor tijdens de omwentelingen van de jaren 1980 en 1990? De verzamelterm ‘postcommunisme’ biedt hierop geen antwoord. Dit project onderzoekt hoe schrijvers en cultuurtheoretici nadachten over de mogelijke toekomst van hun samenleving vanaf de perestrojka tot eind jaren 1990. Met een vergelijkende analyse van Rusland en Oost-Duitsland worden de diverse toekomstscenario’s in de voormalige communistische regio in kaart gebracht. Door inzicht te bieden in culturele reflecties op transitieprocessen in het verleden draagt het project bij aan maatschappelijke debatten in het heden over de dringende noodzaak van het nadenken over alternatieve toekomsten.
Coherent states and frames for exponential Lie groups
J.T. van Velthoven
Harmonische analyse houdt zich bezig met decomposities van gecompliceerde signalen in termen van basissignalen. De basissignalen die voor zo’n decompositie kunnen worden gebruikt hangen op subtiele wijze af van de meetkundige eigenschappen van de omringende omgeving. Dit onderzoek heeft tot doel de fijnzinnige structuur van signaaldecomposities binnen verschillende meetkundige omgevingen te ontrafelen. De verwachting is dat het project een brug slaat tussen wat tot nu toe in concrete en abstracte theorieën is vastgesteld.
The age of information overload: how do we control what we say?
Xiaochen Zheng
We hebben het allemaal wel eens meegemaakt: je bent midden in een zin en plotseling verschijnt er een melding op je telefoon. Je aandacht verschuift even en je vergeet wat je wilde zeggen. In onze informatie-verzadigde wereld is het moeilijk om alle afleidingen om ons heen te vermijden tijdens het spreken. Hoe blijft ons brein gefocust terwijl we gedachten omzetten in woorden? De onderzoeker zal neuroimaging-technieken gebruiken om te achterhalen hoe onze hersenen de toegang tot het werkgeheugen beheren tijdens het spreken, en om te ontdekken hoe we onze taal controleren. Lees ook een uitgebreid artikel over dit onderzoek.
De Veni is een persoonsgebonden wetenschappelijke beurs van maximaal 320 duizend euro. De beurs maakt onderdeel uit van het NWO-Talentprogramma en wordt toegekend aan vaak jonge onderzoekers die recent gepromoveerd zijn. In totaal krijgen 174 wetenschappers dit jaar een Veni-beurs.