‘Hoogsensitiviteit is geen klinische diagnose, maar een persoonlijkheidskenmerk dat je kunt benutten’
Kom je vaak uitgeblust thuis na een kantoordag? Met de nieuwe SPS-monitor meet je hoe gevoelig je bent voor verschillende soorten prikkels. Psycholoog Véronique de Gucht ontwikkelde de vragenlijst: ‘Ik wil hoogsensitiviteit uit de wollige sfeer halen.’
Wie hoogsensitief is, is bovengemiddeld gevoelig voor geluiden en geuren, maar kan bijvoorbeeld ook emoties van anderen goed oppikken. ‘Al in de jaren negentig is er een vragenlijst ontwikkeld om hoogsensitiviteit in kaart te brengen, maar daar lag de focus vooral op de negatieve kanten van zintuiglijke prikkelgevoeligheid, zoals het snel overprikkeld raken wanneer je geconfronteerd wordt met veel prikkels tegelijk,’ vertelt Véronique de Gucht. ‘Ik wilde ook de positieve aspecten onderzoeken, bijvoorbeeld de mate waarin iemand gevoelig is voor de emotionele lading van kunst of de emoties die spelen in een groep.’
Meet je prikkelgevoeligheid
Daarom ontwikkelde ze een nieuwe vragenlijst, de SPSQ, die werd gepubliceerd in een internationaal tijdschrift. ‘Niet alleen wetenschappers, maar ook therapeuten wilden de vragenlijst daarna graag gebruiken. Toen hebben mijn collega Dion Woestenburg en ik de vragenlijst doorontwikkeld tot de SPS-monitor.’ De monitor is vanaf deze Week van de Hoogsensitiviteit door iedereen gratis in te vullen.
Zelfkennis
Na invullen van de vragenlijst krijg je direct een overzichtelijke visualisatie te zien van je score op verschillende schalen in vergelijking met het gemiddelde van een grote steekproef uit de algemene populatie. Wat kan je met die informatie? ‘Met de monitor doe je zelfkennis op. Als uit de vragenlijst bijvoorbeeld blijkt dat je veel moeite hebt met het omgaan met de vele eisen en prikkels uit de buitenwereld, verklaart dat waarom je je na een feestje opgebrand voelt en je behoefte hebt om je terug te trekken. Je kunt dan strategieën gaan bedenken om hier beter mee om te gaan, bijvoorbeeld door een rustige dag in te plannen als je weet dat je ’s avonds uitgaat.’ Maar de monitor biedt ook inzicht in positieve kanten van hoogsensitiviteit, bijvoorbeeld op de werkvloer. ‘Wie hoog scoort op de sociaal-effectieve schaal, heeft makkelijk inzicht in de emoties en intenties van andere mensen. Dat maakt je uitermate geschikt om bijvoorbeeld professioneel advies te geven.’
Geen zelfhulpmiddel
De Gucht benadrukt: de monitor is puur informatief en geen zelfhulpmiddel. ‘Wie door zijn hoogsensitiviteit psychisch in de knel raakt, en bijvoorbeeld in een burnout belandt, raad ik aan om contact te zoeken met een psychotherapeut.’ Toch krijgt De Gucht ook van collega’s-psychologen regelmatig de vraag om de vragenlijst toe te sturen, bijvoorbeeld als ze vermoeden dat een cliënt hoogsensitief is. ‘De uitslag van de monitor is een startpunt om daar binnen de therapie verder over te praten.'
Uit de wollige sfeer
‘Momenteel doen we in samenwerking met de Vlaamse Vereniging voor Hooggevoelige Personen onderzoek naar de relatie tussen hoogsensitiviteit en werkstress. Is er een samenhang tussen de scores op de SPSQ en de kans dat iemand tegen een burnout aanloopt?’ Op basis van de gegevens die nu worden verzameld met de SPS-monitor, wordt de vragenlijst verder verfijnd en geoptimaliseerd. Ook werkt De Gucht aan versies in verschillende talen. ‘Mijn doel is om bewustzijn te creëren rondom hoogsensitiviteit. Tot een paar jaar geleden werd het door een collega nog afgedaan als een ‘Libelle-concept’, ik wil het fenomeen uit de wollige sfeer halen. Hoogsensitiviteit bestaat, niet als klinische diagnose, maar als een persoonlijkheidskenmerk dat mensen in meer of mindere mate bezitten. En als je weet van jezelf op welke gebieden je gevoeliger bent, kun je beter grenzen stellen én je sterktes benutten.’