Wat betekent biodiversiteit voor ons? Honoursstudenten maken podcasts over uitsterving
Voor het honoursvak Mass Extinction maakten studenten podcasts over het verleden, het heden en de toekomst van massaextincties. Wat gaat er precies verloren wanneer een soort uitsterft? Wat zijn daar de praktische consequenties van? Maar ook: hebben wij als mens de morele plicht om andere soorten te beschermen?
Het concept ‘massaextinctie’ staat centraal in het vak. Docent Joris Buis: ‘Dat houdt in dat 75% van alle soorten in een relatief korte tijd uitsterven. Er zijn vijf massaextincties geweest, waarvan het uitsterven van de dinosauriërs de laatste was. Sinds de mens om zich heen is gaan slaan zitten we op ongeveer 1% uitsterving. Maar die invloed is op heel korte termijn tot stand gekomen en de snelheid waarmee soorten uitsterven is enorm toegenomen. De vraag die veel wetenschappers zich stellen is: zitten we nu aan het begin van de zesde massaextinctie?’
Tussen het groen van de Hortus Botanicus zitten groepjes studenten bij elkaar in de Tuinzaal. Ze zijn bij elkaar gekomen om samen te luisteren naar hun podcasts over verschillende aspecten van extinctie. Radiomaker Ruben van Haften hielp de studenten bij het maken van de podcasts. ‘Ik denk dat een podcast echt de manier is om toegankelijk uit te leggen waarom je onderzoek interessant en relevant is. Een podcast is ook bij uitstek het medium om de diepte in te gaan en relatief niche onderwerpen te kunnen bespreken.’
Oopstinction
Met een variatie aan onderwerpen weten de podcasts te informeren en vermaken tegelijk. Studenten Myrthe (20, Biomedische Wetenschappen) en Ike (23, Rechten en Psychologie) maakten met hun groepje de podcast Oopstinction, over acties van mensen die per ongeluk ecologische schade veroorzaken.
‘Er zijn nog zoveel dingen die we niet weten over de natuur’
Met bioloog Menno Schilthuizen bespreken ze bijvoorbeeld de herdenkingsdienst van 11 september in Manhattan, waarbij jaarlijks felle lichtstralen de skyline verlichten. Onbedoeld raken jaarlijks zo’n 160.000 vogels gedesoriënteerd door het licht tijdens hun migratie richting het zuiden. Dat veroorzaakt niet alleen verwarring en uitputting, maar ook dodelijke ongelukken wanneer vogels tegen wolkenkrabbers aan vliegen.
‘Er zijn nog zoveel dingen die we niet weten over de natuur. Dieren doen dingen waarvan wij ons helemaal niet bewust zijn, totdat we ze dood terugvinden’, vertelt Myrthe. Ike vult aan: ‘Oopstinction gaat over dingen die per ongeluk gebeuren, maar er zijn ook zo veel dingen waar we invloed op hebben. Er is heel veel wat je zelf kunt doen en dat is echt bij me blijven hangen.’
Verleden, heden en toekomst
Om massaextinctie te duiden, zijn het verleden en de toekomst minstens zo belangrijk als het heden, vertelt Buis. ‘Dit vak is opgezet om niet puur vanuit de geologie te kijken, maar om interdisciplinair met het idee van extinctie om te gaan. Daar komt bijvoorbeeld geschiedenis bij kijken. Het was binnen het Christendom lange tijd godslastering om te zeggen dat soorten konden uitsterven, omdat Gods schepping perfect was. Pas tijdens de Franse Revolutie is dat omgeslagen.’
‘Ik heb hier geleerd dat een podcast maken niet zo moeilijk is als ik eerst dacht’
Nog nooit heeft extinctie en de menselijke invloed erop zo op de kaart gestaan als nu. Dat brengt lastige vraagstukken met zich mee. ‘Wat betekent het als soorten verdwijnen uit een ecosysteem voor ons voortbestaan als mens? Voor onze economie? Kunnen we functies van uitgestorven dieren overnemen? En wat kunnen we doen om biodiversiteit te behouden? Hoe kijken we bijvoorbeeld aan tegen natuurbescherming en dierenrechten?’
‘Als je een goede analyse van een bepaald probleem wilt hebben, is het verrijkend om vanuit verschillende perspectieven naar het onderwerp te kijken. Zowel om het te begrijpen als om oplossingen te bedenken. Als je er puur economisch of puur sociologisch naar kijkt, beperk je jezelf. Je hebt altijd disciplinaire wetenschappen nodig omdat die echt de diepte in kunnen op specifieke onderwerpen, maar pas als je die bij elkaar zet krijg je een holistisch beeld.’
Sociaal-politiek gesprek
Biologiestudent Levi (25) wilde graag eens vanuit een ander perspectief naar extinctie kijken. ‘In mijn studie gaat het puur over de biologie en de feiten, maar hier was het meer een soort sociaal-politiek gesprek. Ik vond het interessant om te zien wat studenten uit andere disciplines denken.'
‘Het is goed om te beseffen dat niet iedereen dezelfde basiskennis heeft, zodat je niet met vooroordelen een gesprek in gaat over zo’n belangrijk onderwerp. Als bioloog heb je natuurlijk een bepaalde mening, maar uiteindelijk is het essentieel dat je samenwerkt met bijvoorbeeld politici om problemen op te lossen.’
De studenten ervaren een podcast als een erg geschikt medium voor dat bredere gesprek. Levi: ‘Als je het grote publiek iets wilt vertellen, moet het via zo’n weg. Nu weet ik dat het ook helemaal niet zo moeilijk is als ik eerst dacht. De drempel is zeker verlaagd om in de toekomst weer naar een podcast te grijpen om onderzoek toegankelijk te maken.’
Tekst: Merijn Mulder
Foto’s: Buro JP