Scriptie over onderzoek naar de intergenerationele overdracht van trauma wint FSW scriptie prijs 2023
Masterstudent Tamara Compagner (rechts) heeft onderzoek gedaan naar intergenerationeel trauma. Dit trauma kan veroorzaakt worden door meerdere factoren zoals gehechtheid tussen ouder en kind. Tamara ondervond dat de gehechtheid tussen ouder en kind traumaklachten in de volgende generatie deels kan voorkomen. Haar prijswinnende scriptie is onderdeel van de master Education and Child Studies.
Veel mensen maken in hun leven één of meerdere impactvolle gebeurtenissen mee, zoals getuige zijn van oorlogsgeweld of (natuur)rampen maar ook meer voorkomende gebeurtenissen, zoals verlies van een dierbare of het meemaken van mishandeling/verwaarlozing. In sommige gevallen kan dit leiden tot een trauma, wat zich kan uiten in klachten die interfereren met het dagelijks leven, zoals gezondheidsproblemen en moeilijkheden in sociale relaties. Zo dus ook in ouder-kind relaties.
Hoe heb je dit onderzocht?
Voor mijn scriptie heb ik gebruik mogen maken van de dataset van een lopend onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut naar huiselijk geweld in gezinnen. Omdat het een dataset betrof, stond het al vast dat ik kwantitatief onderzoek zou gaan doen.
Ik ben als eerste stap gaan nadenken over het onderwerp van mijn scriptie. Al snel kwam toen het onderwerp ''intergenerationeel trauma'' naar voren. Vervolgens heb ik hierover veel literatuur gelezen, waarna ik uiteindelijk een aantal onderzoeksvragen heb op kunnen stellen. Bij deze onderzoeksvragen heb ik analyses uitgezocht en uiteindelijk heb ik met name uren gespendeerd aan het favoriete programma van de meeste studenten, namelijk SPSS!
Wat heb je ontdekt?
Ik ontdekte dat traumaklachten bij ouders ook traumaklachten bij kinderen voorspelde. Dit wordt ook wel intergenerationeel trauma genoemd. Intergenerationeel trauma is trauma dat van de ene generatie wordt overgedragen naar volgende generaties. Het trauma beperkt zich op deze manier niet tot één individu, maar heeft mogelijk invloed op het welzijn van de generaties daarna. Hierdoor ontstaat een cirkel van trauma.
In wetenschappelijk onderzoek zoekt men naar verklaringen voor de totstandkoming van deze intergenerationele overdracht. Een mogelijke belangrijke factor binnen dit proces is gehechtheid, oftewel de diepe emotionele band tussen ouders en kinderen die de basis legt voor de ontwikkeling van een kind. Uit mijn onderzoek is gebleken dat gehechtheid tussen ouder en kind mogelijk deels traumaklachten in de volgende generatie kan voorkomen. Voor gezinnen waarin ouders kampen met traumaklachten, zou het mogelijk helpend kunnen zijn om gehechtheidsbevorderende behandelingen te bieden. Hierdoor kan de overdracht van traumaklachten worden tegengegaan.
Ik heb ook een voorzichtige, maar zwakke link gevonden tussen bepaalde persoonlijkheidskenmerken en intergenerationeel trauma. Het gaat om de persoonlijkheidskenmerken als extraversie (o.a. openheid, spontaniteit). Mogelijk hebben bepaalde persoonlijkheidskenmerken een werking op intergenerationeel trauma.
Wat is de meest waardevolle les die je hebt geleerd tijdens het schrijven van je scriptie?
Tijdens het schrijven van mijn scriptie heb ik veel literatuur mogen lezen over intergenerationeel trauma. Als toekomstig orthopedagoog in het werkveld heeft dat mijn ogen geopend voor hoe wij als hulpverleners kijken naar kinderen. Ik heb met name het belang ingezien van hoe belangrijk het is om niet alleen naar de klachten te kijken van kinderen, maar ook naar de geschiedenis die hierachter verscholen ligt. Niet alleen naar de geschiedenis van de kinderen zelf, maar ook naar die van hun mama’s, papa’s, opa’s en oma’s. Want, zoals de laatste zin van mijn scriptie luidt; intergenerationele wonden mogen dan misschien hardnekkig zijn, het hoeft niet te betekenen dat we ze niet gedeeltelijk kunnen helen.
Wat zijn je toekomstplannen?
Ik ben momenteel alweer een tijdje aan het werk bij Dokter Bosman (GGZ) als orthopedagoog. Daar zie ik kinderen/jongeren in de leeftijd van ongeveer 5 tot 18 jaar – en hun ouders natuurlijk! - met verschillende vragen. Ik hoop nu mijn opgedane kennis tijdens mijn studie in de praktijk te kunnen gebruiken en ik leer elke dag nog weer een beetje bij. Ik wist het namelijk al een beetje, maar ik heb al snel gemerkt op de werkvloer dat je als orthopedagoog nooit bent uitgeleerd. Om deze reden ben ik nu alweer bezig met nieuwe opleidingsplannen, zoals de basiscursus cognitieve gedragstherapie.
Heb je nog tips voor studenten, die hun scriptie nog moeten schrijven?
Het klinkt misschien heel saai, maar maak een planning en probeer je hier zo goed mogelijk aan te houden. Op deze manier kun je het echt opdelen in kleine stukjes en lijkt het in je hoofd hopelijk niet te veel op een eindeloos levenswerk. Als het dan even teveel lijkt, kun je terugkijken naar alle kleine stapjes die je al hebt gezet. Het hielp mij om de tussentijdse inlevermomenten ook echt even te vieren! Maak er een klein moment of klein feestje van. Als je je scriptie in je eentje schrijft, kan het op sommige momenten ook best een beetje eenzaam voelen. Maak daarom afspraken met je naasten – je moeder, je vriendin, je buurvrouw – om stil te staan bij de kleine stapjes!