Met filosofie proberen de opwarming van de aarde tegen te gaan
In haar oratie stelt Susanna Lindberg de vraag hoe de filosofie moet reageren op de opwarming van de aarde. Ze richt zich niet simpelweg op bestaande filosofische gereedschappen, maar vraagt zich af of en hoe de filosofie zelf moet veranderen om de situatie het hoofd te kunnen bieden.
Lindberg bekleedt de nieuwe leerstoel Continentale Wijsbegeerte, ze bestudeert de filosofie die oorspronkelijk in continentaal Europa is geschreven. Zoals alle filosofie houdt de continentale filosofie zich bezig met abstracte vragen als 'wat is zijn', 'wat is waarheid' en 'wat is kunst'. Maar continentale filosofie is ook een 'metafysica van het heden' die problemen wil aanpakken die opduiken in onze alledaagse leefwereld. Lindberg: ‘Vandaag de dag zijn dat bijvoorbeeld vragen over onze technologie, de ecologische situatie en de relaties tussen mensen en niet-mensen.’
Planetaire ruimte
Ze heeft al diverse ideeën hoe ze haar vakgebied kan aanpassen. Als filosoof vindt Lindberg geen machine uit die CO2 uit de lucht kan halen, maar concepten. Het begrip wereld bijvoorbeeld, een klassiek begrip in de continentale filosofie, moet volgens haar helemaal opnieuw worden doordacht als het de hele planetaire ruimte moet omvatten. ‘We bewonen onze vertrouwde thuiswereld, maar onze relatie tot de planetaire ruimte is iets heel anders. We moeten dit verschil begrijpen om betere manieren te vinden om met planetaire problemen zoals de opwarming van de aarde om te gaan.’
'Misschien zijn er manieren om gevoelens van machteloosheid om te zetten in een nieuw soort kracht.'
De onmacht tegenover planetaire problemen, zoals de opwarming van de aarde, kan angst en depressie veroorzaakt (bijvoorbeeld klimaatangst). ‘Ik denk niet dat we deze angst moeten ontvluchten, maar dat we moeten zien waaruit ze bestaat en erkennen dat ze gedeeltelijk gerechtvaardigd is. Maar je moet niet bang zijn voor angst en bezorgdheid. Misschien zijn er manieren om gevoelens van machteloosheid om te zetten in een nieuw soort kracht die in staat is onverwachte oplossingen te bedenken voor ongekende problemen.’
Nieuwe weg ingeslagen
Lindberg is er trots op dat zij als eerste in Nederland de leerstoel Continentale Wijsbegeerte bekleedt en dat ze hier onder andere aan het concept rondom de opwarming van de aarde werkt. Het is een nieuwe richting die ze is ingeslagen. Haar meest recente boek, het dit jaar verschenen From Technological Humanity to Bio-Technical Existence, gaat over technologie en humaniteit. Hoe veranderen technologieën zoals computers, telefoons en kunstmatige intelligentie ons begrip van wat het is om mens te zijn?
Hoe interessant ze humaniteit ook vindt, Lindberg wil nu onderzoek doen naar de wereld waarin de mens zich bevindt. ‘De wereld is een technologische plek, niet alleen maar natuur. Het is een grote ingewikkelde wereld en die wil ik begrijpelijker maken.’
Susanna Lindberg houdt haar oratie op 20 november tussen 16 en 17 uur in het Academiegebouw. Je kunt je nog aanmelden om erbij te zijn. De oratie is ook te volgen via een livestream.
Tekst: Dagmar Aarts
Foto: Unsplash