'Jongeren zijn kanonnenvoer in de Centraal-Afrikaanse Republiek’
Een bloedige burgeroorlog teistert al jaren de Centraal-Afrikaanse Republiek. Promovendus Crépin Mouguia wijst op een tragisch patroon: jongeren worden al generaties lang gerekruteerd als soldaat of strijder voor de rebellen. Ze hebben weinig alternatieven en houden zo de conflicten in stand.
Het is een van de armste landen ter wereld: de Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR) in het midden van Afrika. Sinds 2012 woedt er een burgeroorlog tussen moslims en christenen. Meer dan een miljoen inwoners sloegen inmiddels op de vlucht. De huidige situatie is het gevolg van het turbulente (pre)koloniale verleden, benadrukt Mouguia. Met een antropologische en historische blik analyseert hij de ontwikkelingen in zijn land.
'Degenen die neutraal willen blijven, riskeren een sociale dood'
Elite profiteert van bodemschatten
In 1960 schudde het land kolonisator Frankrijk van zich af. Mede wegens het gebrek aan een democratische traditie wordt de CAR sindsdien geregeerd door presidenten die vooral aan de macht kwamen door geweld of corruptie. Het land is rijk aan bodemschatten zoals goud, diamanten en koper, maar slechts een kleine elite profiteert daarvan, aldus de promovendus.
Weinig alternatieven voor jongeren
‘Door deze geschiedenis is de CAR een arena geworden voor gewelddadige confrontaties’, signaleert Mouguia. 'Jongeren hebben in deze moeilijke omstandigheden maar beperkte mogelijkheden om hun eigen leven vorm te geven. Als gevolg hiervan gebruiken zowel de machthebbers als de rebellenleiders jongeren als kanonnenvoer. De partijen geven weinig om hun leefomstandigheden.’
Motieven jongeren
Waarom sluiten jongeren zich dan toch aan bij deze groepen? ‘Sommigen doen dat vooral voor bescherming, om de conflicten te overleven. Ze worden ook aangetrokken door de belofte van toekomstige kansen: integratie in het leger of een beroepsopleiding. Anderen willen vooral plunderen of wraak nemen.’ De kans op goed onderwijs en werk is beperkt, dus voor velen is het moeilijk om echte keuzes te maken. Degenen die neutraal willen blijven, riskeren een ‘sociale dood’, aldus Mouguia. Ze worden bijvoorbeeld geïsoleerd en komen hierdoor moeilijk aan de slag. Om een opleiding te volgen kan het nodig zijn om machtige commandanten te kennen.
Vredesmissie
De Verenigde Naties proberen sinds 2014 via de vredesmissie MINUSCA de burgeroorlog te bezweren, maar slagen daar onvoldoende in. Wat is er nodig om de geweldspiraal te doorbreken? Mouguia: ‘In mijn proefschrift beschrijf ik vooral diepgaand de context waarin jongeren leven, ik draag geen oplossingen of recepten aan. Uit mijn analyse blijkt in ieder geval dat de staat meer gezag nodig heeft. De rekrutering van jongeren als strijders is het gevolg van een gebroken samenleving. Iedereen die betrokken is bij de vredesopbouw - waaronder de VN-missie - moet deze context begrijpen en hulpprogramma’s op jongeren richten. Zoals educatie over vrede en geweldloosheid, herstel van scholen en beroepsopleidingen en activiteiten die een inkomen genereren. Dat kan helpen duurzame vrede te brengen en nieuwe onrust te voorkomen.’
Crépin Marius Mouguia is docent Antropologie aan de Universiteit van Bangui, de enige openbare universiteit van het land. Hij werkte eerder als humanitaire hulpverlener. Zijn promotieonderzoek maakt deel uit van het programma Connecting in Times of Duress van hoogleraar Mirjam de Bruijn. Dit programma is een samenwerkingsverband met het Afrika- Studiecentrum Leiden en de Universiteit van Bangui. Andere partners zijn Unicef Nederland en Voice4thought.
Tekst: Linda van Putten