Hoogleraar neemt afscheid met roadshow in Indonesië: ‘Eén groot feest der herkenning’
Waar de meeste scheidende hoogleraren een congres krijgen aangeboden, pakten de oud-studenten en -promovendi van Nico Kaptein het grootser aan. Zij trakteerden hem niet alleen op een afscheidscongres, maar ook op een twee weken durende rondreis door Indonesië, vol lezingen en uitstapjes.
Als hoogleraar islam in Zuidoost-Azië was Kaptein coördinator van verschillende samenwerkingsprojecten op het gebied van de islamstudies met het Indonesische Ministerie van Godsdienstzaken. Getalenteerde Indonesische studenten en promovendi werden naar Leiden gehaald, waar ze werden getraind in methodologie van islamstudies en gebruik konden maken van de collecties in de bibliotheek en archieven. ‘Ik heb tussen 1989 en 2012 honderden Indonesiërs zien langskomen en een heel groot aantal van hen begeleid bij hun masterscriptie of promotietraject’, blikt Kaptein terug. ‘Dat was altijd hartstikke leuk.’
Met name in de laatste jaren lag de nadruk daarnaast op het trainen van jonge wetenschappelijke leiders. ‘Dat heeft heel goed uitgepakt’, vertelt Kaptein. ‘Een heleboel van onze leerlingen zijn inmiddels hoogleraar, decaan of hebben een andere hoge functie in de wetenschap. Ik heb daardoor een enorm netwerk van oud-leerlingen op centrale posities in Indonesië. Toen zij hoorden dat ik met emeritaat zou gaan, hebben ze het idee opgevat om me daarheen te halen. Daarvoor hebben ze het netwerk van oud-studenten uit Leiden in Indonesië gemobiliseerd.’
Rondreis
Dat netwerk bleek vervolgens wel erg enthousiast. Wat begon met een plan voor een tweedaags congres in Jakarta, eindigde met hulp van het Leidse netwerk als een twee weken durende rondreis langs West-Sumatra, Lombok en West-Java. ‘In totaal heb ik in tien dagen tijd zes lezingen over mijn lopende onderzoek gegeven, een tentoonstelling over Snouck Hurgronje geopend in Serang en allerlei bijzondere uitstapjes gemaakt, van een bezoekje aan het oude huis van Multatuli in Rangkasbitung tot een heilig graf in Ulakan waarover ik had gelezen’, vertelt Kaptein.
Goed terechtgekomen
Het bijzonderst waren misschien wel de ontmoetingen met zijn oud-studenten. ‘Ik heb zeker zestig van hen ontmoet. Dat was één groot feest van herkenning. Ontzettend leuk, ook omdat zij het allemaal zo goed doen. Die opleiding in Leiden is voor hen echt een cruciale periode in hun ontwikkeling geweest, die hun carrière een enorme boost heeft gegeven. Het is mooi om te zien dat daar ook een wederkerige kant aan zit. Ze hebben veel van ons ontvangen, maar nu hebben ze iets heel moois teruggegeven door mij letterlijk in het zonnetje te zetten. Ik ben echt overal in een warm bad terechtgekomen.’
Nico Kaptein werd uitgenodigd door de Universitas Islam Internasional Indonesia in Jakarta (Noorhaidi Hasan en Yanwar Pribadi). De reis werd mede mogelijk gemaakt door de Universitas Islam Negeri (UIN) Padang (Yasrul Huda), UIN Mataram (Mohamad Abdun Nasir), UIN Banten (Ade Suryani) en het kantoor van de Universiteit Leiden in Jakarta (Marrik Bellen).