Waarom een beetje stress helemaal niet zo slecht voor je is
Kortstondige stress lijkt een verrassend positief effect te hebben op onze gezondheid. Onderzoekster Erin Faught kreeg een Veni-financiering om uit te zoeken hoe stress op de korte termijn ons immuunsysteem juist kan versterken. In het laboratorium krijgt ze daardoor de hulp van een opmerkelijk klein diertje.
Of we het nu leuk vinden of niet, we hebben allemaal wel eens last van stress. En doorgaans ervaren we dat niet als iets positiefs. ‘Stress heeft een negatief imago’, zegt ook onderzoekster Erin Faught. ‘Maar zo simpel is het niet.’
De Canadese doet in Leiden al enkele jaren onderzoek naar dit onderwerp. Ze kreeg hiervoor al een Marie Curie-beurs en steun van de Canadese Institutes of Health Research. Ze kwam erachter dat stress niet altijd slecht nieuws betekent. ‘Je kan weliswaar stellen dat langdurige stress niet goed is’, zegt ze. ‘Maar bij korte periodes van acute stress, ligt dat anders. Die hebben wel degelijk voordelen.’
De voordelen van het stresshormoon cortisol
Dat heeft allemaal te maken met het zogenoemde stresshormoon, cortisol. Van het hormoon is bekend dat het ons immuunsysteem onderdrukt en ook impact heeft op hoe ons lichaam reageert op infecties. Als iemand lijdt aan chronische stress, en daardoor een hoog cortisolniveau heeft, reageert het lichaam minder goed op een wond of infectie. Er komen dan minder immuuncellen in actie. Faught stelde vast dat na een periode van acute stress, pakweg 24 uur, het omgekeerde gebeurt. Dan verplaatsen juist meer immuuncellen zich in de richting van de wond of infectie.
'Als we de mechanismes beter begrijpen, kunnen we die kennis ook inzetten'
Hoe stress ons immuunsysteem kan versterken
De komende drie jaar kan Faught dankzij de Veni-beurs van NWO achterhalen welke mechanismes hier achter schuilgaan. ‘Want als we die beter begrijpen, kunnen we die kennis ook inzetten’, zegt ze. ‘Synthetische varianten van deze stresshormonen worden al gebruikt om infecties te bestrijden. Het zou mooi zijn om uit te zoeken of we ze ook kunnen inzetten om ons immuunsysteem te versterken.’ En als we beter begrijpen waarom langdurige stress juist niet goed is voor ons lichaam, kunnen we ook proberen om de negatieve effecten daarvan in te perken.’
Een opmerkelijk diertje
Een groot deel van haar tijd zal Faught de komende jaren doorbrengen in het laboratorium. Daar zal ze werken met een opmerkelijk diertje: de zebravis, een kleine zoetwatervis. ‘Die heeft precies dezelfde stressreceptoren als de mens’, zegt Faught. ‘En het mooie is dat we de immuuncellen een fluorescerende kleur kunnen geven. Zo kunnen we de stressreactie precies volgen.’ Om die reden gebruikt ze de larven van de vis, want die zijn namelijk transparant.
Door de experimenten met de zebravisjes hoopt Faught de reactie van ons eigen lichaam bij kortdurende stress beter te doorgronden. Ze wil ook te weten komen welke rol de verschillende receptoren spelen. ‘We kunnen de larven van de zebravis genetisch manipuleren’, zegt ze. ‘Zodat ze bepaalde receptoren missen. Dat helpt ons om te bepalen welke receptoren welke rol spelen.’
Faught zal bij de zebravissen zowel kijken naar de reactie bij acute als bij chronische stress. Voor het onderzoek naar kortstondige stress worden de visjes vijf minuten geconfronteerd met stresserende signalen, voor langdurige stress gaat het om zes uur van onderbroken signalen.
Waar ligt het kantelpunt?
Op die manier hoopt Faught te achterhalen waar het kantelpunt ligt tussen de positieve effecten van acute stress, die ons immuunsysteem versterken, en de negatieve effecten van chronische stress, die ons verzwakken. ‘Dat is geen makkelijke vraag’, zegt de onderzoekster. ‘Het ligt waarschijnlijk ook bij elke soort net iets anders. Maar we hopen wel te ontdekken waar het omslagpunt ligt.’
Tekst: Samuel Hanegreefs
Beeld: Pexels