Eetbuistoornissen in de Arabische wereld en Nederland
Psycholoog Bernou Melisse schrok van de lange wachtlijsten in Nederland voor een eetbuistoornis. In Saoedi-Arabië stond het probleem nog niet op de kaart. Daarom heeft ze onderzocht hoe mensen met eetbuien beter geholpen kunnen worden in hun eigen werelddeel. Promotie op 13 september.
Te vaak in een hoog tempo heel veel eten: veel mensen hebben last van een eetbuistoornis. Het is wereldwijd de meest voorkomende eetstoornis, waarvan we het minste weten, die niet wordt herkend of verkeerd behandeld met als gevolg een langere ziekteduur. In vergelijking met andere eetstoornissen komen eetbuien het meeste voor onder alle lagen van de bevolking. De eetbuistoornis is pas sinds 2015 opgenomen in de DSM, het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen.
Bernou Melisse wilde de behandeling en diagnostiek verbeteren van mensen met eetbuistoornissen in Saoedi-Arabië en Nederland. ‘In beide landen vroeg ik me af: waar zitten de gaten, waar moet ik insteken met mijn onderzoek?’
Heb ik een eetstoornis?
Hoe kwam Melisse eigenlijk terecht in Saoedi-Arabië? ‘Ik wilde iets nieuws en spannends doen’, vertelt ze. Dat beloofde de vacature voor een samenwerkingsverband met de Erasmus Universiteit Rotterdam: Psychologen gezocht voor een internationaal team (Nederlanders, Britten, Pakistani) om het nieuwe programma Clinical Psychology op te zetten aan een grote vrouwenuniversiteit in Riyad, Saoedi-Arabië. ‘Gedurende die 3½ jaar kwamen na colleges over eetstoornissen studenten met vragen: Heb ik een eetstoornis? Wat moet ik doen?’ Ik ontdekte dat er geen diagnostische vragenlijsten waren in Saoedi-Arabië, geen ondersteuning voor het vaststellen van eetstoornis en geen specialistische behandelcentra.’
Vragenlijsten vertalen, cultureel aanpassen en valideren
Als buitenpromovenda heeft Melisse het meeste onderzoek naast een baan en buiten werktijd uitgevoerd. ‘Ik initieerde zelf het onderzoek in Saoedi-Arabië en besloot bestaande diagnostische vragenlijsten over eetstoornissen en lichaamsontevredenheid ten gevolge van eetstoornissen te vertalen, cultureel aan te passen en wetenschappelijk geldig te maken.'Zij is in Saoedi-Arabië de eerste die vragenlijsten bruikbaar heeft gemaakt en een van de eersten die eetstoornissen heeft onderzocht. ‘Uit mijn onderzoek bleek onder andere dat de stoornis het vaakst voorkomt in Golflanden waar de industrialisatie het snelst gaat, evenals bij Saoedi’s met een hogere bmi-index en meer lichaamsontevredenheid. Onder de 2700 Saoedische deelnemers waren hoog opgeleide vrouwen wel oververtegenwoordigd. Maar verwestering heeft geen invloed.’
Afvallen maakt je gevoeliger voor eetbuien
Terug in Nederland ging Melisse werken in een specialistisch behandelcentrum voor eetstoornissen. Patiënten met een eetbuistoornis hebben deze gemiddeld al 25 jaar, omdat ze telkens foutief doorverwezen zijn, zoals naar een diëtist. Een eetbuistoornis gaat vaak gepaard met overgewicht, waardoor men vaak inzet op gewichtsbeheersing, aldus Melisse. Wanneer je onder je energiebehoefte eet of onregelmatig of te weinig, krijg je extra behoefte aan eten. Vergelijk het met onder water je adem inhouden; kom je boven, ga je naar adem happen. Afvallen maakt dat je gevoeliger bent voor eetbuien, waardoor je in een spiraal terecht komt. 80% van de mensen die te weinig eten krijgen eetbuien en vervolgens gewichtstoename.
‘Binnen de tijd van een reguliere behandeling behandelen we vier mensen met begeleide zelfhulp, dus je kunt meer mensen behandelen met dezelfde behandelcapaciteit.'
Zelfhulpmodule met begeleiding van een expert
Voor een specialistische eetstoornisbehandeling inclusief psychologische aanpak bestaan in Nederland wachtlijsten. Daarom wilde Melisse in kortere tijd meer patiënten behandelen met een goed resultaat. Op basis van de meest aanbevolen cognitieve gedragstherapeutische behandeling (CBT-Enhanced) ontwikkelde Melisse een zelfhulpmodule inclusief begeleiding van een expert. Wereldwijd gezien was ze de eerste die onderzoek deed naar een online variant van CBT-E. Cliënten loggen dagelijks in, doen oefeningen, waarvan de resultaten worden opgestuurd naar hun behandelaar met wie ze één keer per week een videobelafspraak hebben. Dan bespreken ze obstakels en krijgen feedback op hun opdrachten.‘Binnen de tijd van een reguliere behandeling behandelen we vier mensen met begeleide zelfhulp, dus je kunt meer mensen behandelen met dezelfde behandelcapaciteit.'
80% geen eetstoornisklachten en 50% geen eetbuien meer
De effectiviteit van de CBT-Enhanced behandeling werd vergeleken met een wachtlijst, want je wilt weten of er geen natuurlijk verloop is van de klachten. In de laatste vier van de twaalf weken durende behandeling heeft 80% geen eetstoornisklachten en 50% geen eetbuien meer. Bij een reguliere face-to-face behandeling is dit ongeveer 65-70% en 48%. Op de wachtlijst bleven de klachten gelijk, zodat de behandeling dus effectief is. ‘Mijn ambitie is online CBT-E onbegeleid aan te bieden in Saoedi-Arabië, de Golflanden of aan anderen die geen toegang hebben tot therapie, onverzekerd zijn of waar onvoldoende behandelaren zijn. Het goede nieuws is dat er onlangs een reguliere CBT-E training is gestart voor behandelaren in Saoedi-Arabie.'
Banner: Bernou Melisse voor het universiteitsgebouw in Riyad, Saoedi-Arabië
Melisse, B., van den Berg, Jonge, M. d., Blankers, M., van Furth, E., Dekker, J., & de Beurs, E. (2023). Efficacy of Web-based Guided Self-help Cognitive Behavioral Therapy- Enhanced for Binge Eating Disorder: a Randomized Controlled Trial. Journal of medical Internet research, 25, e40472.