Strijd in de regio: China en Taiwan vechten om steun in Centraal-Amerika
Onlangs verbrak Honduras na 82 jaar de diplomatieke banden met Taiwan. Hiermee past het land binnen de trend van andere Centraal-Amerikaanse landen die in de afgelopen jaren het Aziatische eiland de rug hebben toegekeerd. Waarom maken deze landen nu deze keuze en wat betekent het voor de positie van Taiwan?
Om de huidige situatie te kunnen verklaren, moeten we terug naar het begin van de Koude Oorlog. Het is 1949 en de Chinese communisten hebben net de nationalistische regering verdreven naar Taiwan. Het betekent ook een geopolitieke scheiding: communistische landen knopen officiële banden aan met China, kapitalistische landen zoals de Verenigde Staten met Taiwan. ‘In de jaren zeventig veranderde dat allemaal, want toen bracht de Amerikaanse president Nixon een bezoek aan China. Toen zijn gaandeweg meer kapitalistische landen geswitcht naar een diplomatieke relatie met China waardoor ze automatisch Taiwan niet langer erkennen,’ vertelt universitair docent Casper Wits.
Financiële hulp als diplomatiek middel
Het hoopje landen dat uitsluitend diplomatieke relaties heeft met Taiwan beperkt zich sindsdien tot het relatieve arme Centraal-Amerika en enkele eilandstaten. Taiwan probeert zijn weinige bondgenoten te vriend te houden door middel van financiële hulp. ‘Ze verbeteren een haven of repareren een vliegveld. Of ze drukken alle boeken voor scholieren in een land. Dat lijkt een goede daad, maar als je gaat kijken hoeveel het daadwerkelijk allemaal kost, valt het allemaal wel mee,’ zegt hoogleraar Patricio Silva. ‘Wel is het goede pers.’
Toch lijkt Taiwan het te moeten afleggen tegen China. ‘Taipei probeerde altijd tegenwicht te bieden aan China door veel hulp aan die kleine landen te bieden. De laatste jaren is het alleen lastig om China bij te houden,’ vertelt Wits. Zo bouwt China nu met eigen geld een dure waterkrachtcentrale in Honduras, het laatste land dat de banden met Taiwan verbrak. ‘Die landen beschikken zelf niet over de financiële middelen voor dat soort infrastructurele investeringen, dus zoiets is voor hen heel aantrekkelijk. Daarentegen denkt China op de lange termijn en is het voor hen geen probleem om op korte termijn zulke uitgaven te realiseren,’ legt Silva uit.
Aanhoudende strijd
De strijd om de regio is voorlopig dan ook nog niet voorbij. Zeven van de dertien overgebleven officiële Taiwanese bondgenoten liggen in het gebied. ‘De landen die Taiwan nog erkennen, stellen ook steeds meer financiële eisen aan Taiwan. Zo heeft Paraguay min of meer aangegeven dat ze meer geld willen in ruil voor steun,’ zegt Wits. Er zijn ook geruchten dat Honduras dezelfde eis aan Taiwan had opgelegd voordat ze naar China geswitcht zijn.
Zelfs als Taiwan meegaat in de eisen van zijn bondgenoten komen die soms gevaarlijk dicht bij een overstap naar het andere kamp. Dit gold laatst ook voor Paraguay. ‘Het land had onlangs verkiezingen. Men was overtuigd dat de oppositie zou winnen. In haar programma stond dat ze meteen China zou erkennen,’ vertelt Silva. Enkel door de overwinning van de regerende partij heeft de breuk niet plaatsgevonden. ‘Verandering kan dus komen bij de wissel van de wacht. Een nieuwe president kan in twee seconden iets ondertekenen waardoor de diplomatieke relatie met Taiwan meteen wordt verbroken.’
Militaire steun
Toch zijn Wits en Silva het erover eens dat het belangrijk is om deze veranderingen in de mondiale context te plaatsen. Hoewel Taiwan officieel veel bondgenoten heeft verloren, kan het land nog steeds rekenen op wereldwijde steun. ‘Er zijn veel landen die sympathiek staan ten opzichte van Taiwan ondanks dat ze het land niet erkennen, zoals de Verenigde Staten en Japan. Die banden zijn in de laatste jaren juist aan het versterken,’ licht de Wits toe. Daar voegt Silva aan toe: ‘Door de groeiende dreiging van China is de diplomatieke steun van Centraal-Amerikaanse landen minder relevant geworden. Diplomatieke steun geeft enige houvast, maar gezien de huidige situatie zal vooral militaire steun van Westerse landen van meer betekenis voor Taiwan zijn.’