Online nieuwsgierigheid onderzocht: ‘We zijn eerder geneigd informatie kritiekloos te accepteren, als die antwoord biedt op een vraag’
Wat vragen mensen zich af op social media? Universitair docent Matthijs Westera ontvangt een NWO-beurs om te onderzoeken waarnaar mensen online nieuwsgierig zijn.
Wil je iemand iets vertellen wat niet helemaal klopt? Dan is het goed om antwoord te geven op vragen die diegene toch al heeft. ‘We zijn eerder geneigd informatie kritiekloos te accepteren, als het een antwoord biedt op een vraag die we al hadden’, legt Westera uit. ‘We willen zo graag informatie dat het waarheidsgehalte minder lijkt te tellen. Dat staat bekend als de need for closure bias. Die maakt vragen een potentiële gateway voor desinformatie.’
Zoektocht op social media
Des te opvallender is het dat tot nu toe nauwelijks is onderzocht welke vragen mensen stellen op social media, ook al is het een broedplaats voor desinformatie. ‘Er is veel onderzoek naar de verspreiding van informatie op social media’, zegt Westera. ‘Ook sentiment op social media is vaak onderzocht, maar er is weinig onderzoek naar nieuwsgierigheid op social media. Een jaar geleden heb ik daarom in het Research Traineeship een project gedaan met studenten, waarin ze onderzochten of je in desinformatie een ander soort vragen aantreft dan in kloppende informatie. We hebben daar inderdaad wat algemene trends ontdekt in de formulering van vragen, zoals meer voegwoorden, meer ‘cognitieve’ woorden zoals denk, en minder ontkenningen zoals niet. Nu wil ik een stap verderzetten en ook gaan kijken naar de onderwerpen waarover vragen worden gesteld, zoals een politicus of een maatregel.’
Golf van vragen, golf van informatie?
Westera ontvangt daarvoor een Open XS-beurs van NWO. Het geld stelt hem in staat om een halfjaar lang met AI-technieken Twitter uit te kammen. ‘Ik wil bijvoorbeeld weten of er op een golf van vragen een golf van informatie volgt of dat dit meer gelijktijdig gebeurt’, zegt hij. ‘Dat kan ik op collectief niveau doen, maar ik kan het ook toespitsen op individueel niveau: als iemand in het verleden een vraag heeft gepost, is diegene dan meer geneigd om later een antwoord te delen? Vervolgens wil ik kijken of ik ook algemenere veranderingen in nieuwsgierigheid in kaart kan brengen. Kunnen we zeggen: “Op 13 december zien we een verschuiving van causale vragen naar verantwoordelijkheidsvragen”?’
Keihard knallen
Aan de hand van welk onderwerp Westera deze vragen gaat beantwoorden, weet hij nog niet. ‘Ik heb voorheen gewerkt aan COVID-desinformatie. Maar het gaat mij vooral om de onderliggende mechanismen, zoals de bias need for closure. Ik kijk ernaar uit om me daar een jaar in vast te bijten en samen met een research assistent te gaan knallen.’