Weet jij hoe duurzaam je koffiebeker is? Hoogleraar Jeroen Guinée onderzoekt het
Wat is de milieu-impact van de vis op ons bord? En is een elektrische auto wel duurzamer wanneer we het opwekken van de elektriciteit meerekenen? Jeroen Guinée brengt de milieu-impact van producten en technologieën in kaart. Hij analyseert het van de ontginning van de grondstof tot de uiteindelijke afvalverwerking. Per 1 maart is hij benoemd tot hoogleraar Levenscyclusanalyse.
Op tafel staan drie bekers: een papieren, een stenen en eentje van herbruikbaar plastic. ‘Deze drie bekers hebben dezelfde functie: je kunt er koffie uit drinken. Om te onderzoeken welk van de drie het meest duurzaam is, moeten we niet alleen kijken naar het gebruik van de beker, maar naar de hele levenscyclus’, zegt Guinée. ‘Dat begint bij het winnen van de grondstoffen tot het gebruik en uiteindelijk de afvalverwerking.’ Van elk proces brengt hij de milieu-impact kwantitatief in kaart. ‘En dan kunnen we het totaalplaatje vergelijken.’
Het gedrag van de gebruiker telt ook
Welke beker het meest duurzaam is, hangt af van verschillende factoren. ‘Het lijkt eenvoudig, maar er komen zoveel processen bij kijken. Om een papieren beker te maken heb je bijvoorbeeld elektriciteit nodig. Om die op te wekken heb je staal nodig. Voor al die individuele processen moet je dan berekenen wat de emissies zijn.’ Daarnaast is het ook afhankelijk van het gedrag van de gebruiker. ‘Stel dat ik duizend keer koffie wil drinken, dan is een stenen beker waarschijnlijk het duurzaamste. Maar dat is ook afhankelijk van hoe goed je dan met het kopje omgaat en hoe vaak je het afwast met heet water en zeep.’
Hoe duurzaam is een elektrische auto?
We kunnen een levenscyclusanalyse eigenlijk op alles toepassen: van drinkbekers tot kleding en zelfs technologie. ‘Zo heb ik jarenlang gekeken naar de visteelt. En ook landbouwproducten zijn interessant om naar te kijken.’ Momenteel is Guinée ook veel bezig met het analyseren van nieuwe technologieën. ‘Het lijkt vaak de oplossing om duurzaamheidsvraagstukken aan te pakken. We denken dan dat het groene oplossingen zijn, maar is dat ook zo als je elk onderdeel ervan analyseert?’
Als voorbeeld noemt hij elektrische auto’s. ‘Tijdens het gebruik van die auto komt er geen emissie vrij, maar dat wil niet zeggen dat de auto niets uitstoot. We moeten ook kijken naar de productie van de batterij alsook de manier waarop je de energie opwekt om de auto te laten rijden. Als dat afkomstig is van hernieuwbare energie, komt een elektrische auto er beter uit. Maar als je de elektriciteit opwekt met fossiele brandstoffen, zoals we nu vaak doen, is de totale uitstoot van de auto best hoog.’ Wel is het belangrijk om een LCA van elektrische auto’s in de juiste context te plaatsen, aldus Guinée. ‘We mogen niet vergeten dat het een onderdeel is van de energietransitie. We moeten het dan daarbinnen bestuderen.’
EU- studies om nieuwe technologieën te onderzoeken
De expertise van levenscyclusanalisten is de voorbije jaren erg gewild. ‘We hebben nu meerdere EU-projecten lopen waarbij we nieuwe technologieën onderzoeken. Onze taak is om na te gaan of de technologie of het product wel degelijk duurzamer is dan zijn voorganger.’ Belangrijk is om die analyse zo vroeg mogelijk in het proces te doen, zegt Guinée. ‘Safe and sustainable by design zoals dat heet. Beter om problemen te voorkomen dan ze later op te lossen.’
De stoel die Guinée als hoogleraar toegewezen krijgt, is de eerste in dit vakgebied. ‘Volgens mij zelfs de eerste ter wereld. De methode en handleiding voor levenscyclusanalyse, hebben we hier in het Centrum voor Milieuwetenschappen (CML) ontworpen. We hebben daar het eerste handboek ter wereld over gepubliceerd. Ik ben hier in 1987 als student begonnen en ben gepromoveerd op het onderwerp. Daarna ben ik er les over gaan geven. Deze stoel is een bekroning van al het werk van het CML in dit vakgebied.’
Een wetenschappelijke autoriteit
Wetenschappelijk directeur van het CML Martina Vijver vindt de benoeming dan ook heel terecht. ‘Jeroen is een wetenschappelijke autoriteit op het gebied van Life Cycle Assessment. Hij heeft het baanbrekende "Handbook on Life Cycle Assessment - operational guide to the ISO standards" geschreven. Dit handboek wordt nationaal en internationaal veel gebruikt door wetenschappers en onderzoekers binnen adviesbureaus, bedrijven en overheidsinstellingen.’
Het werk van Guinée heeft dan ook een grote invloed op nieuwe milieumethodologieën, aldus Vijver. ‘En daarnaast inspireert hij ons om na te denken hoe we Levenscyclusanalyse beter kunnen toepassen. Hierdoor levert CML een belangrijke bijdrage aan de Nederlandse Nationale Onderzoeksagenda.’