Feit of fabel: Van te veel tv kijken word je autistisch
De vraag 'krijg je van te veel tv kijken autisme? ' komt uit Marokko. Orthopedagoog Maretha de Jonge werkt daar samen met ouders, leerkrachten en zorgprofessionals in het kader van een uitwisselingsproject. Ouders van kinderen met autisme vertelden dat hun kinderen erg veel tv keken, soms uren per dag en vaak al op jonge leeftijd. Er werd hen gezegd dat dit de oorzaak is van autisme. Deze ouders voelden zich daar heel schuldig over: door hun toedoen had hun kind autisme en een verstandelijke beperking gekregen.
Autisme is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis. Bij een deel van de mensen met autisme gaat dit samen met een verstandelijke beperking. Verschillende factoren spelen een rol bij het ontstaan van autisme, waaronder genetische factoren en factoren voor of tijdens de zwangerschap (Lord et al., 2022).
De ontwikkeling van ieder kind wordt beïnvloed door de omgeving. Leerervaringen, de hoeveelheid sociale interactie, een rijke leeromgeving en taalaanbod spelen mee. Kan je dus autisme krijgen van te veel televisie kijken? Nee, maar het kan wel de ontwikkeling beïnvloeden.
Is tv kijken slecht voor kinderen? Te veel tv kijken is niet goed voor de ontwikkelen van kinderen. Dat komt onder andere omdat kinderen dan te weinig andere activiteiten doen, zoals bewegen en buiten spelen, waarmee ze hun motoriek en sociale vaardigheden ontwikkelen. Toch is tv kijken op zichzelf niet per definitie schadelijk. (Ophir et al., 2021; Vedechkina & Borgonovi, 2021). Het hangt er vanaf wat een kind kijkt, hoeveel en hoe.
Als een kind naar programma’s kijkt die geschikt zijn voor de leeftijd en/of educatief zijn, kan dat juist een goede invloed hebben op de ontwikkeling van taal, cognitieve vaardigheden en sociaal begrip (Lawrence & Choe 2021). Als ouders samen kijken met hun kind, het kind actief betrekken bijvoorbeeld door erover te praten, is dat beter dan wanneer een kind alleen kijkt. Voor kinderen met autisme is dat niet anders.
Maretha de Jonge: "Het kan goed zijn dat veel tv kijken niet de oorzaak is van autisme, maar een gevolg van moeite met de sociale wereld."
Sommige kinderen met autisme zijn dol op bepaalde cartoons of programma’s (Nowell et al., 2021). Dat kan komen omdat ze visuele informatie beter begrijpen dan taal, omdat ze houden van het herhalen van filmfragmenten of omdat ze moeite hebben met sociale interactie en hun toevlucht zoeken tot de tv waarmee ze niet hoeven interacteren. Het kan dus goed zijn dat veel tv kijken niet de oorzaak is van autisme, maar een gevolg van moeite met de sociale wereld. Dan is de kans op een vicieuze cirkel groot. Als kinderen zich onttrekken aan sociaal contact doen ze minder sociale ervaring op. Daardoor vinden ze minder aansluiting en wenden zich nog meer tot de tv.
Wat kan je doen als je kind veel tv wil kijken? Geef, bij voorkeur met visuele ondersteuning, heel duidelijk aan wanneer de tv wel en niet aan mag. Er zijn adviezen over de maximale tijd dat jonge kinderen tv zouden mogen kijken. Zet de tv niet de hele dag op de achtergrond aan. Zoek geschikte kinderprogramma’s uit en kijk dan samen. Word samen met je kind een actieve toeschouwer door er over te praten, een liedje over te zingen of het favoriete onderwerp in spelactiviteiten mee te nemen.
Fabels over autisme
Hoewel autisme zich niet in een hokje laat plaatsen, bestaan er toch hardnekkige fabels over. Deze stereotypes kunnen mensen met autisme in de weg zitten bij het krijgen van een diagnose, het vinden van werk of het leggen van contacten. Psychologen en pedagogen van de Universiteit Leiden doorbreken mythes over autisme die we op sociale media hebben verzameld.
