Klimaatactivist Aniek Moonen geeft Annie Romein-Verschoorlezing
Elk jaar organiseert de Universiteit Leiden op of rond Internationale Vrouwendag, 8 maart, de Annie Romein-Verschoorlezing. Dit jaar wordt de lezing verzorgd door Aniek Moonen, voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging. Hoe spelen vrouwenrechten een rol in de klimaatcrisis en welke vrouwelijke klimaatactivisten inspireren haar?
Aniek Moonen is erg blij dat zij uitgerekend op Internationale Vrouwendag mag spreken over de rol van vrouwen in de klimaatbeweging, vooral omdat de relatie tussen vrouwenrechten en de klimaatcrisis vaak niet gelegd wordt. ‘Bij klimaatrechtvaardigheid denken mensen snel aan rechtvaardigheid voor lagere inkomens en soms aan toekomstige generaties. Maar rechtvaardigheid voor vrouwen wordt vaak vergeten, terwijl zij als gemarginaliseerde groep het allerhardst geraakt worden door klimaatverandering.’
Vrouwelijke schouders dragen de zwaarste klimaatlasten
Hoe dat precies werkt legt Moonen uit aan de hand van de recente overstromingen in Zuid-Limburg (juli 2021) en Pakistan (juni-oktober 2022), beiden veroorzaakt door klimaatverandering. ‘Bij een overstroming gebeurt er van alles. Mensen raken hun huis kwijt, raken in de schulden vanwege herstelkosten en raken getraumatiseerd door zo’n ramp. Degene die daar het meeste last van hebben zijn vrouwen. Het zijn vaak zij die het huis opruimen, de thuissituatie opvangen, of, zoals in Pakistan, van school gehaald worden door hun ouders om de verloren oogst te compenseren. Dit komt omdat van vrouwen wordt verwacht dat zij terug naar huis komen en meer zorg en last dragen voor het gezin en de mensen om hen heen. Traditionele rolpatronen worden als het ware versterkt in zo’n crisis.’
Vrouw zijn in de klimaatbeweging
Van die traditionele rolpatronen heeft Moonen ook af en toe last, vooral omdat ze merkt dat ze als jonge vrouw op het eerste gezicht minder serieus wordt genomen aan de klimaatvergadertafel. ‘Als ik aan een nieuwe tafel schuif, waar ik mezelf nog niet heb kunnen bewijzen, merk ik dat er vaak vooroordelen zijn. Jongeren, maar ook vrouwen, worden bijvoorbeeld vaker onderbroken en worden minder vaak om hun mening gevraagd. Ik ben zelf ook vaak onderbroken. Toen ik net begon liet ik dit meestal gebeuren, maar tegenwoordig kan ik goed voor mezelf opkomen. Zulke situaties motiveren mij ergens ook om te laten zien hoe betrokken ik ben en hoeveel expertise ik heb.’
Inspirerende vrouwelijke klimaatactivisten
Moonen is niet de enige jonge welbespraakte vrouw die een leidende rol in de klimaatbeweging vervult. Vrouwen zoals Greta Thunberg, Luisa Neubauer en Vanessa Nakate gingen haar voor en zijn allen een inspiratie voor Moonen. ‘Het zijn allemaal activisten die de bühne opstappen en grote klimaatacties kunnen organiseren. Zij zeggen waar het op staat, zonder blad voor de mond, en dat houdt mij als voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging scherp. Wij kiezen er bewust voor om in plaats van protesten te organiseren, met politici en beleidsmakers te praten. Ik geloof dat dat een effectieve werkwijze is, maar je moet er wel goed op letten dat je niet wordt meegetrokken in de waan van de dag. Daarom is het goed om naar activisten zoals zij te blijven luisteren en af en toe een schop onder je kont te krijgen. Dat iets politiek moeilijk is, betekent niet dat het niet kan!’
Aniek Moonen geeft dit jaar de hoofdlezing tijdens de Annie Romein-Verschoorlezing. In haar lezing ‘De rol van vrouwen in de klimaatbeweging’ zal zij onder andere spreken over de overlap tussen de vrouwenbeweging en de klimaatbeweging. Zoals ieder jaar zal een referent in een korte presentatie reflecteren op de hoofdlezing. Deze reflectie wordt gebracht door Fatimazhra Belhirch. De lezing is zowel fysiek in het Academiegebouw als digitaal via een livestream te volgen. De livestream is te vinden op de evenement pagina van de lezing.
Tekst: Sabine Waasdorp