Honours College Law opent nieuwe jaar met lezing bekende strafrechter
Op 19 januari vond de Nieuwjaarslezing van het Honours College Law plaats. Strafrechter Jacco Janssen oefende een bewijscasus met de studenten om te illustreren hoe het rechtssysteem werkt: ‘Alle bewijsstukken moeten we zien in onderlinge samenhang.’
Het Honours College Law (HC Law) is een extracurriculair traject voor studenten van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid die meer willen en kunnen naast de reguliere studie. Maartje van der Woude, de profileringshoogleraar van het HC Law, noemt de Nieuwjaarslezing een feestelijke bijeenkomst: ‘Het is twee jaar geleden dat dit op deze manier fysiek en voltallig kon.’
Podcastrechter
De gastspreker van deze lezing is strafrechter Jacco Janssen. Een strafrechter beoordeelt of iemand een strafbaar feit heeft gepleegd en daarvoor gestraft moet worden. Van der Woude introduceert hem als ‘de spokesman van strafrechtelijk Nederland’.
Je kunt Janssen bijvoorbeeld kennen van zijn actie vorig jaar, toen hij een week lang een enkelband droeg om te ervaren hoe het is om onder elektronisch toezicht te staan. Momenteel is Janssen voorzitter in het strafproces tegen Richard de Mos. Hij is ook bekend van zijn podcast: De staat van het strafrecht.
Salami-techniek
Vandaag vertelt Janssen over bewijsrecht in het strafrecht. Hij behandelt met de studenten een casus uit zijn werkverleden waarbij hijzelf de strafrechter was, om een beeld te geven van hoe het vormen van een rechterlijk oordeel rond schuld en onschuld in zijn werk gaat.
De casus begint met het volgende feit: in een beveiligingsvideo stapt een man uit zijn auto en steelt vervolgens de autoradio uit een andere auto. Janssen deelt telkens nieuwe feiten uit deze waargebeurde casus, bijvoorbeeld dat het postuur van de verdachte hetzelfde is als dat van de man op het filmpje en dat de kleding die hij draagt bij de verdachte thuis is gevonden. De vraag aan de zaal is telkens: veroordelen we de verdachte of spreken we hem vrij?
Voor het beantwoorden van die vraag gebruikt Janssen wat hij de ‘salami-techniek’ noemt. Janssen: ‘Je kan een worst in plakjes snijden en elk plakje op zichzelf beoordelen. Maar als je salamiplakjes tegen elkaar aan zet, krijg je weer een worst. Zo geldt ook in het strafrecht: je kan elk bewijsstuk individueel beschouwen, maar je moet ze juist zien in onderlinge samenhang.’
"Als je schuld niet kunt bewijzen, moet je iemand vrijspreken, ook als dat anders voelt"
Geen onderbuikgevoelens
Als strafrechter heeft Janssen de verdachte in de casus uiteindelijk vrijgesproken. Bij de zitting vertelde hij namelijk dat zijn broers van gelijke postuur zijn, ook in zijn auto rijden en ook zijn kleding kunnen dragen.
Hoe aannemelijk het ook is dat de verdachte iets met de zaak te maken zou kunnen hebben, in Nederland veroordelen we niemand op onderbuikgevoel, vertelt Janssen: ‘De overtuiging tot veroordeling moet namelijk uit bewijsmiddelen komen. Als je schuld niet kunt bewijzen, moet je iemand vrijspreken, ook als dat voor een strafrechter anders voelt.’
Deze vrijspraak geeft op die manier kracht aan een fundamenteel beginsel van het door ons met z’n allen afgesproken systeem, en dat is: een verdachte is onschuldig tot het tegendeel bewezen is. Dat systeem moeten we beschermen, is de les die Janssen hieruit trekt en de studenten wil meegeven.
Ervaringen van studenten
Eerstejaars rechtenstudent Thijmen vond het een geweldige lezing. Hij neemt nog niet deel aan het Honours College Law, maar kreeg alvast een voorproefje. ‘De bijeenkomst was relatief informeel, dat was heel goed. Ik neem dit zeker mee in mijn overweging voor deelname aan het Honours College Law, dit was een goede introductie.’
"HC Law is een goede afwisseling op de colleges die je normaal volgt"
Ook ouderejaarsstudenten Isa, Kim en Johanneke praten op de borrel na. Ze raden studenten als Thijmen zeker aan om mee te doen aan het Honours College. Criminologiestudent Johanneke: ‘De vakken zijn interactief, het zijn kleinschalige werkgroepen. Zo is HC Law een goede afwisseling op de hoorcolleges die je normaal volgt.’ Deze lezing is hier een goed voorbeeld van, vindt Isa: ‘Jacco Janssen nam ons stapsgewijs mee in zijn verhaal, zodat de aandacht erbij bleef.’
De deelnemers hebben zin in een nieuw honoursjaar, met nieuwe colleges, een buitenlandvak en lezingen als deze. Wellicht is er, met strafrechter Jacco Janssen in gedachten, op toekomstige borrels ook salamiworst.
Tekst: Femke van de Griendt
Foto's: Eric van den Bandt