Sarah Cramsey benoemd tot hoogleraar: 'Ik wil de ondervertegenwoordigde verhalen in de geschiedenis blootleggen'
Sarah Cramsey is per 14 september benoemd tot bijzonder hoogleraar Midden-Europese studies aan het Instituut voor Geschiedenis. 'Ik wil graag verschillende wetenschappelijke benaderingen in mijn werk verwerken en het aanzien van Midden-Europese Studies in Leiden vergroten.'
In haar onderzoek bestudeert Cramsey vooral de marges en minderheden van de regio in de regio tussen Salzburg, Sint-Petersburg en Sarajevo. 'Ik richt me niet alleen op wat er in Wenen gebeurde. Ik ben veel meer geïnteresseerd in wat er in de grensgebieden gebeurde. Ik wil de verhalen blootleggen van degenen die in de geschiedenis ondervertegenwoordigd zijn,' legt ze uit.
Daarbij richt ze zich vooral op de Joodse bevolkingsgroepen in Midden- en Oost-Europa. ‘Het is een prachtig gebied om de moderne geschiedenis van mensen die een Joodse levenswijze volgen en hun buren te onderzoeken en te problematiseren. In deze regio's leefde eind jaren dertig het grootste percentage van de Joodse bevolking in de hele wereld. De gemeenschappen in dit gebied hadden generaties lang enigszins vreedzaam naast elkaar geleefd - met economische contacten, vriendschappen, kinderen die met elkaar trouwden, enzovoort. Toen werd alles verscheurd door oorlog en genocide. Een belangrijke vraag is hoe die vreedzame gemeenschappen zijn veranderd in gemeenschappen van angst, haat en geweld. Zo kunnen we ook de instrumenten beoordelen die politici, religieuze leiders en lokale autoriteiten gebruiken om mensen te verdelen. Om dit te doen maak ik gebruik van allerlei benaderingen, van sociologie en antropologie tot politicologie, psychologie en religieuze studies tot en met recht.’
Opvoeding onderzoeken
Cramsey richt zich ook graag op de marges in het dagelijks leven. 'Mijn nieuwe boekproject Long Days and Short Years: A Century of Caretaking in East Central Europe gaat over hoe families, gemeenschappen en samenlevingen kinderen opvoeden en hoe dat verandert in gewone en buitengewone tijden. Kijk naar de stad Praag en de politieke eenheid die haar tussen 1900 en 2000 omringde. De ‘staat’ is in die periode ongeveer negen keer veranderd. Hoe beïnvloedde de consolidatie van verschillende politieke en economische systemen de manier waarop gezinnen hun kinderen opvoedden?' vraagt Cramsey. 'Ik zie een kloof in de manier waarop we begrijpen hoe mensen leven en hoe we allemaal zorg kregen. Hoe weet je wat er gebeurde voor je eerste herinnering? Vermoeide ouders schrijven zelden documenten die in archieven terechtkomen en de kinderen zelf herinneren het zich niet.' Cramsey probeert vast te leggen hoe we zorgen voor uitbreidende gezinnen en de jongsten in ons midden.
Levensechte ervaringen
In haar onderwijs hoopt zij haar enthousiasme over te brengen op de studenten. 'Jaren geleden reisde ik met een aantal studenten van de Universiteit van Californië in Berkeley enkele weken door Midden-Europa om de geschiedenis van minderheden en de worteling van met name de joodse minderheid in deze regio te bestuderen. Op een bepaald moment tegen het einde van ons programma zaten we in een klaslokaal toen een nieuwe student zich bij ons voegde die niet bekend was met de lezingen die we hadden gelezen en de ervaringen die we hadden gedeeld over de ingewikkelde geschiedenis van het Oost-Midden-Europese joodse leven vóór de vernietiging van de Holocaust en de Tweede Wereldoorlog. Deze student stelde wat overkwam als een ongenuanceerde vraag: 'Waarom zouden Joden in het naoorlogse Polen willen wonen, aangezien Joden niet in Polen 'thuishoorden'?' Ik zag onmiddellijk 15 van mijn studenten naar me kijken, wachtend tot ik zou ingrijpen en haar wereldbeeld zou compliceren. In plaats daarvan leunde ik achterover en zei tegen mijn studenten 'Ik heb niets te zeggen, maar jullie allemaal wel! Beantwoord haar vraag!'
'Mensen maken vaak een duidelijk onderscheid tussen Polen en Joden, maar in 1939 woonden er meer dan drie miljoen mensen met een Joods geloof in Polen. Ze hadden niet allemaal hetzelfde idee over wie wie was en wie waar hoorde. Er waren Joodse mensen die zichzelf als Polen beschouwden,' legt ze uit. 'Dat te moeten uitleggen was het beste examen dat mijn studenten hadden kunnen krijgen, omdat het een levensechte ervaring was. Natuurlijk is het belangrijk om te leren hoe je een paper schrijft en systematisch onderzoek doet, maar ik wil dat mijn studenten in die situatie klaar zijn om te zeggen: laat me je iets vertellen over de Joodse ervaring in Polen en je idee over de verworteling van minderheden in Oost-Midden-Europa compliceren.' Dit is een regio, meent Cramsey, die het best begrepen kan worden door de lens van zijn minderheden en hoe minderheidsgroepen met anderen omgaan.