Opening Academisch Jaar: 'Onze universitaire wereld kent geen grenzen'
De opening van het academisch jaar stond dit jaar in het teken van vrede en veiligheid. De oorlog in Oekraïne en de klimaatcrisis zorgen voor roerige tijden. Tijdens de ceremonie werd dan ook stilgestaan bij wat de academische gemeenschap en universiteiten kunnen betekenen in tijden van crises en conflicten.
In een volgepakte Pieterskerk hing het reizende kunstwerk Gaia van de Britse kunstenaar Luke Jerram. De enorme wereldbol laat de aarde in al haar omvang en schoonheid zien en sluit aan op het thema vrede en veiligheid. Het is een passend symbool voor de opening van het nieuwe academisch jaar.
Bereid verantwoordelijkheid te nemen
Annetje Ottow, voorzitter van het College van Bestuur, sprak in haar openingsspeech over wat de academische gemeenschap en de universiteiten kunnen betekenen in de complexe uitdagingen. ‘Zo manifest als grenzen zijn in oorlogstijd, zo afwezig zijn grenzen in onze universitaire wereld.’ Door samenwerking tussen disciplines binnen de universiteit, komen we verder bij de aanpak van complexe en wereldwijde problemen, betoogde Ottow. ‘Wij geloven oprecht dat universiteiten kunnen bijdragen aan doorbraken van wereldwijde crisis en zijn ook bereid om die verantwoordelijkheid te nemen.’
Ottow wilde in haar speech ook een duidelijke boodschap meegeven aan keynote speaker, minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken). 'Niet alleen dringen wij erop aan om bij het ontwikkelen en uitvoeren van overheidsbeleid gebruik te maken van de kennis die universiteiten hebben. Maar ook is het van belang om te beseffen dat onze positie ons bij uitstek geschikt maakt om diplomatie te bedrijven. Onze neutrale, op kennis en feiten gebaseerde academische praktijk kan een cruciale factor zijn voor internationale betrekkingen.’
'Oorlog is wake-up call'
‘Met de volstrekt illegale invasie in Oekraïne heeft Rusland ons terug gesleurd naar een tijd van oorlog’, zo begon Wopke Hoekstra, minister van Buitenlandse Zaken en Leids alumnus, zijn toespraak. Oekraïners vechten voor waarden zoals vrijheid en zelfbeschikking die ook de onze zijn, benadrukte hij. ‘De oorlog is een wake-up call, maar de realiteit is dat we al veel langer geopolitiek worden uitgedaagd door landen als Rusland en China.’ We hebben te weinig geïnvesteerd, waarschuwde de minister, in defensie en veiligheid en zijn ook te kwetsbaar in de toevoer van energie. Hoekstra pleitte voor een ferme Europese geopolitiek met tegenmaatregelen als een lid onder druk wordt gezet. ‘Ons continent dient weerbaarder te worden, en meer verantwoordelijkheid te nemen voor zijn economische veiligheid en defensie.’ Daarom moet er volgens hem meer geïnvesteerd worden in defensie en is het cruciaal om samen met de VS op te trekken.
Het baart Hoekstra zorgen dat ongeveer de helft van de wereldbevolking in landen leeft die de Russische invasie niet hebben veroordeeld in VN-verband. Ook met die landen moeten we in gesprek blijven, aldus de minister. Tot slot richtte Hoekstra, die zelf Rechten studeerde in Leiden, zich nadrukkelijk tot alle studenten. ‘Het is een lange lijst met uitdagingen waar de wereld en Nederland mee te kampen hebben. Maar laat je er niet door intimideren. Iedere generatie heeft ook altijd weer de antwoorden gevonden op de grote vragen van hun tijd. Dat zal bij jullie niet anders zijn.’
Na zijn speech beantwoordde Hoekstra vragen van de Leidse wetenschappers Larissa van den Herik, Vanessa Newby, Isabelle Duijvesteijn en Gjovalin Macaj. Joachim Koops was de gespreksleider. Ze spraken over het sanctiebeleid, de mogelijke uitkomsten van een overwinning van de oorlog in Oekraïne en vrouwenrechten.
-
Wopke Hoekstra: 'Ons continent dient weerbaarder te worden, en meer verantwoordelijkheid te nemen voor zijn economische veiligheid en defensie.’ -
Wopke Hoekstra in gesprek met wetenschappers.
Studeren met functiebeperking
Na een muzikaal intermezzo door de vocalisten van het Leids Studentenkoor en Orkest Collegium Musicum was het woord aan rector Hester Bijl. Wat doen we als studeren in vrede en vrijheid niet vanzelfsprekend is? Daarover ging Bijls toespraak. ‘Een oorlogssituatie heeft grote impact op studenten en medewerkers die een band hebben met het betreffende land’, benadrukte ze. De oorlog in Oekraïne leidde tot vele vormen van steun binnen onze academische gemeenschap, zoals een noodfonds, een mentornetwerk en werkplekken voor Oekraïense wetenschappers. Bovendien vervult de universiteit een belangrijke rol door het vele onderzoek naar oorlog en conflicten en de oplossing daarvan.
Ook studenten met een functiebeperking of mentale problemen zijn niet helemaal vrij om te studeren zoals ze dat zouden willen, aldus Bijl. Steeds meer studenten hebben behoefte aan begeleiding en dat geldt met name voor internationale studenten. Als universiteit moeten we zorgen voor een prettige studieomgeving en daarom hebben alle faculteiten welzijnsmedewerkers, supportgroepen en buddy’s.
-
Hester Bijl: 'Steeds meer studenten hebben behoefte aan begeleiding en dat geldt met name voor internationale studenten.' -
Leonor Albuquerque Amaral, Hawra Nissi en Hester Bijl.
Hierna ging rector Bijl in gesprek met twee studenten die zich inzetten voor hun medestudenten. Leonor Albuquerque Amaral, student International Studies, zet zich in voor mensen met een beperking. Geschiedenisstudent Hawra Nissi komt op voor het welzijn van internationale studenten. Wat is jullie advies?, vroeg Bijl aan de studenten. Leonor pleitte voor meer flexibiliteit in het onderwijs, zoals meer online opties, waardoor studenten met een beperking makkelijker kunnen studeren. Hawra vroeg om meer waardering voor studenten met een niet-westerse studieachtergrond en meer begrip voor studenten die kampen met een trauma.
Leidse Onderwijsprijs
In een korte speech maakte Catrin Böcher, voorzitter van het Leids Universitair Studentenplatform, de winnaar van de Leidse Onderwijsprijs bekend. Die prijs wordt elk jaar, na een stemronde door studenten, uitgereikt aan de beste docent van het jaar. Universiteitshistoricus Pieter Slaman en archeoloog Dennis Braekmans werden geroemd om hun lesmethoden, maar het was ecoloog Emily Strange die de prijs kreeg uitgereikt. ‘Met passie voor haar vak en haar enthousiasme weet ze studenten te motiveren en kan ze haar kennis delen.’ Strange was erg blij met de prijs. 'Deze award betekent veel voor mij, omdat hij van studenten komt.'
-
Martijn Ridderbos reikt de Cathprijs uit. -
Nieuwscheckers, de factcheckers van de Universiteit Leiden, kregen de Mr. K.J. Cathprijs.
Cathprijs voor Nieuwscheckers
Daarna was het tijd voor nog een prijs. Nieuwscheckers, de factcheckers van de Universiteit Leiden, kregen de Mr. K.J. Cathprijs. Deze prijs wordt elke twee jaar uitgereikt aan medewerkers of studenten die een positieve bijdrage leveren aan de naam van de universiteit. Martijn Ridderbos, vice-voorzitter van het College van Bestuur, overhandigde de prijs. ‘Het werk van de Nieuwscheckers is een ode aan de waarde van de wetenschap – het waardevrij produceren en verifiëren van kennis – en geeft goed aan op welke wijze wij als Universiteit Leiden de samenleving willen en kunnen dienen. Wetenschappers, maar ook politici en beleidsmakers kunnen hun werk immers alleen maar doen als zij zich kunnen baseren op kennis en op gecheckte feiten’, aldus Ridderbos.
Tot slot richtte Ottow zich nog een keer tot de zaal en alle studenten en medewerkers van de universiteit. 'Ik zie veerkracht en ik ben trots dat jullie samen deze gemeenschap vormen met deze ongelooflijke energie. We kunnen met goed gemoed deze Pieterskerk uitlopen.'
Foto's: Monique Shaw
Video
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website of