Van onderzoek in het heelal tot besturen op aarde
Na tien jaar en één dag heeft de Sterrewacht een nieuwe bestuurder. Per 1 september zet Ignas Snellen de lijnen uit voor het astronomisch instituut. In dit interview leer je Ignas kennen. Nou ja, een beetje dan. Daarom legden we hem ook nog vijf dilemma’s voor en vroegen de mensen om hem heen wie hij nou echt is.
Je hebt in juni de Spinozapremie ontvangen. Kun je wel tegelijkertijd toponderzoeker en bestuurder zijn?
Die Spinozapremie komt eigenlijk ontzettend goed uit. Mijn ERC Grant loopt over enkele maanden af, en doordat ik de Spinozapremie heb gekregen, hoef ik nu geen beurzen aan te vragen. Het levert me dus eigenlijk tijd op.
Maar het gaat wel zwaar worden hoor. Zeker de eerste maanden wanneer ik nog moet wennen. Wel is het zo dat ik niet meer zelf als onderzoeker achter de knoppen zit. Ik stuur aan, coach en zet de grote lijnen uit.
Vind je het jammer dat je niet meer veel onderzoek doet?
Het is net als bij sporters. De spieren worden wat strammer en dan word je coach en ga je de voetbalclub leiden. Dat geldt ook voor veel onderzoekers. Je gaat meer de breedte in, je gaat jongere onderzoekers begeleiden en haalt beurzen binnen.
Kun je dan ook managen? Je bent als onderzoeker niet opgeleid tot bestuurder.
- lacht – Natuurlijk heb ik me afgevraagd of ik dit wel kan. Ik heb een aantal cursussen gedaan en kijk al een tijd mee met Huub Rottgering (de vorige WD, red.). In die cursussen heb ik vooral geleerd dat je in managementfuncties je eigen eigenschappen meeneemt. En dat de belangrijkste eigenschap is dat je je bewust bent van je goede en minder goede eigenschappen. En dat kan ik, ik kan reflecteren op mezelf.
Ignas in 5 dillema's
- Fundamenteel of toegepast
Fundamenteel, dat ligt dicht bij mijn hart. - Buitenaards leven of leven op aarde
Op aarde natuurlijk. Laten we proberen er zuinig op te zijn. - Oudbouw of nieuwbouw
Nieuwbouw. Nieuwe dingen doen die nog nooit iemand eerder heeft gedaan is het leukst. - Noord-Brabant of Zuid-Holland
Noord-Brabant. Ik zal altijd een Brabander blijven. Vind ik ook wel leuk in het Leidsche. Ik zal mijn zachte 'g' nooit verloochenen. - Hond of kat
Hond - Marcellina en Sissi. Onze kat Gizmo is helaas begin dit jaar overleden. Dat ging trouwens niet zo goed samen, twee honden en een kat. Ongelooflijk hoe slecht die elkaar begrepen.
Waarom hebben ze voor jou gekozen denk je?
Dat moet je niet aan mij vragen. Maar als ik dan antwoord moet geven; ik kan goed luisteren. Mijn voorganger Huub Rottgering is bijvoorbeeld meer een doener. Hij heeft eraan bijgedragen dat ruimte-onderzoeksinstituut SRON nu naast onze faculteit staat. En hij heeft goede relaties met onderzoeksschool NOVA opgebouwd. Ik ben wat rustiger en daar ligt ook mijn taak. We zijn een heel stuk groter geworden en we hebben een pandemie meegemaakt. Hoe worden we samen weer een instituut? Peoplemanagement is nu heel belangrijk, en daar ga ik op inzetten.
Wat houdt peoplemanagement in de praktijk in?
Er werken nu nog veel mensen thuis. Het is daardoor veel moeilijker om collega’s te ontmoeten. Door corona heeft de verbinding tussen collega’s een enorme deuk gekregen. Hoe gaan we dat terugkrijgen zonder dat we mensen dwingen om op kantoor te werken? Dat is een enorme uitdaging. Ik ga de komende tijd veel met mensen praten.
Corona is nog niet voorbij
Onderschat het post-corona-syndroom niet. Van het gewone leven naar corona was heel stressvol, maar van corona naar een niet-meer-hetzelfde leven, levert zeker zoveel stress op. Dat voel ik bij mezelf. Ineens moet je bijvoorbeeld weer reizen. Ik ben twee jaar niet naar buitenland geweest voor mijn werk en het is een schok om dat ineens weer te moeten doen.
Hoe staat de Sterrewacht ervoor?
We zijn de afgelopen jaren flink gegroeid. Ons instituut doet vooral onderzoek. Toch hebben we een grote opleiding met 130 eerstejaars in de bachelor, en 60 studenten in de master. Daarmee hebben we de grootste sterrenkundige master in de wereld, dat is echt wel enorm.
Qua onderzoek zijn we afhankelijk van heel dure apparaten. Samenwerking is dus heel belangrijk. We hebben NOVA, de onderzoeksschool waarin we samenwerken met Groningen, Amsterdam en Nijmegen. Daardoor kunnen we als Nederland een internationale partner zijn om instrumenten te bouwen, bijvoorbeeld binnen ESO, de Europese Zuidelijke Sterrewacht.
Zoals grote telescopen
Onze onderzoekers zijn betrokken bij de ontwikkeling van twee spraakmakende telescopen. Allereerst is dat de James Webb Space Telescope, die de afgelopen maanden veel in het nieuws is. We zijn nauw betrokken bij de bouw van belangrijke instrumenten aan boord.
Daarnaast bouwen we in ESO-verband de ELT, de Extremely Large Telescope. Dit ‘grootste oog van de wereld’ is officieel over 5 jaar klaar. Nederland heeft de leiding over de bouw van een van de instrumenten. En dat is precies de kern van het onderzoek dat we bij de Sterrewacht doen. Dit loopt allemaal goed, het is een rijdende trein waar ik zo op kan stappen.
Wat hoop je te ontdekken met deze telescopen?
We gaan aardachtige planeten opmeten en bestuderen. Verwacht niet dat we de komende decennia onomstotelijk bewijs voor leven op een andere planeet gaan vinden. Wel hoop ik het nog mee te maken dat we zuurstof ontdekken. En dat is in ieder geval een indicatie voor leven.
Verder onderzoeken we hoe andere werelden zich vormen. Hoe uniek is ons zonnestelsel en hoe verhoudt het zich tot andere stelsels? Die ontdekkingen, dat vind ik het leukste stukje in mijn werk.
Je komt uit een academisch nest
Ik kreeg wetenschap met de paplepel ingegoten. Mijn moeder is arts, ze is bijna 90. Ze was altijd nauw betrokken bij de ontwikkeling van het curriculum Geneeskunde aan de universiteit van Maastricht. Mijn vader was hoogleraar Bestuurskunde. Mijn moeder was thuis de bèta, dat heb ik waarschijnlijk van haar. Mijn vader was van de wetenschapsplanning en de filosofie van wetenschap. Dat is een mooie combinatie voor mij; als WD heb je beiden nodig.
En wat vinden ze thuis van je nieuwe rol?
Mijn vrouw en zoon zijn enorm trots. Mijn vrouw is hoogleraar Diergeneeskunde in Utrecht en kent de academische wereld dus goed. Onze zoon is zestien en heeft al zijn eigen bedrijfje. Hij zit helemaal in de economische dingen. Hij doet heel wat anders dan wij. Mooi om te zien hoe hij zijn hart volgt.
Wat anderen zeggen
‘Het was Ignas’ grote droom om profvoetballer te worden. Voor de Sterrewacht heel fijn dat dát niet gelukt is…’ - Evelijn Gerstel, Instituutsmanager van de Sterrewacht
‘Ignas is een fantastisch wetenschapper, warme persoonlijkheid en zeer betrokken bij ons instituut en de universiteit. Erg blij dat hij nu WD is.’ – Huub Rottgering, WD Sterrewacht tot 16 augustus 2022
‘Ignas gaat ‘buitenaards’ leven in de Sterrewacht-brouwerij brengen. We hebben er zin in.’ – Alexandra Schouten, Directie-assistent WD Sterrewacht
‘Ignas is nieuwsgierig, creatief en een fantastische promotor. Het feit dat hij altijd actief op zoek is naar tegenargumenten, maakt van hem zo’n goede wetenschapper. Daardoor hebben hij en z’n team al veel interessante ontdekkingen gedaan.’ - Simon Albrecht, promoveerde bij Ignas Snellen
Tekst: Christi Waanders
Foto: Monique Shaw