Leidse wetenschappers organiseren eerste Week van het oude schrift
Deze maand is het tweehonderd jaar geleden dat het Egyptische hiërogliefenschrift is ontcijferd. NINO, het Taalmuseum, Things that Talk en het Rijksmuseum van Oudheden grijpen de gelegenheid aan om de eerste Week van het oude schrift te organiseren.
‘We hebben een heel spannend programma’, vertelt Willemijn Waal, directeur van het NINO. ‘Vaak gaat het bij oude schriften om publiekslievelingen als het Grieks, Latijn, het spijkerschrift en de Egyptische hiërogliefen, maar er werden nog zoveel meer schriftsystemen gebruikt. Deze week is bedoeld om te laten zien hoe rijk de schrifttraditie van de Mediterrane wereld is. We gaan van het eerste spijkerschrift dat we hebben, uit het vierde millennium voor Christus, tot de vroeg-Arabische schriften in het eerste millennium na Christus.’
De Week van het Oude Schrift richt zich daarbij op een breed publiek. In de namiddag zijn er algemenere lezingen, terwijl kenners worden bediend met meer specialistische workshops. ‘Het is echt een mix’, zegt Waal. ‘Zo hebben we een workshop over Hiërogliefen-Luwisch, maar ook kinderactiviteiten als puzzelen met schriften.’
Verhalen en video’s
Ook de Leidse initiatieven Things that Talk en Taalmuseum zijn sterk vertegenwoordigd in het programma. ‘Studenten en medewerkers van FGW hebben voor Things that Talk verhalen gemaakt bij objecten met inscripties uit de collecties van het NINO en het RMO’, vertelt Waal. ‘Dat is heel leuk, vooral omdat in deze verhalen het belang van de materialiteit van schrift duidelijk wordt. Het spijkerschrift werd bijvoorbeeld geschreven op klei, dus dat is heel duurzaam. Andere schriftsystemen, zoals het alfabet, werden meestal op meer vergankelijke materialen geschreven zoals leer, perkament, hout en papyrus. In Egypte, dat een heel droog klimaat heeft, kunnen dat soort documenten overleven, maar in bijvoorbeeld Griekenland en Turkije niet. De schriftelijke bronnen zijn dan dus veel schaarser.’
Het Taalmuseum nam verschillende video’s en animaties voor zijn rekening, die jong en oud van alles leren over schriften. ‘Studenten van de opleiding Oude Nabije Oosten Studies hebben een tutorial opgenomen over hoe je een spijkerschrifttablet schrijft. We weten natuurlijk niet precies hoe dat in zijn werk ging, maar ze hebben het proces zo goed mogelijk gereconstrueerd. Dat is ontzettend leuk geworden.’
Niet-ontcijferd en interessant
Waar Waal zelf het meest naar uitkijkt? ‘Ik denk toch de sessie over niet ontcijferde schriften op vrijdag 16 september. Deze schriften krijgen vaak vooral aandacht vanuit pseudo-wetenschappelijke hoek, van mensen die -onterecht- claimen ze te hebben ontcijferd. Hierdoor wordt onderzoek naar deze schriften al snel als verdacht gezien. Dit is jammer, want ook al kennen we de inhoud van de teksten in onbekende schriften niet, hun bestaan alleen al is enorm veelzeggend en geeft aan dat de schrifttradities nóg rijker en diverser waren dan we nu weten.’
De Week van het oude schrift vindt van 8 tot 16 september plaats in het Rijksmuseum van Oudheden. Deelname is gratis, maar bezoekers dienen wel een museumticket te kopen. Voor lezingen en workshops is aanmelden verplicht.