Even bellen over de oorlog in Oekraïne: ‘Poetin heeft een diplomatiek einde heel moeilijk gemaakt’
De oorlog in Oekraïne gaat een nieuwe fase in met de aankondiging van een gedeeltelijke Russische militaire mobilisatie en de wens om vier Oekraïense regio’s te annexeren. Waarom neemt Poetin deze beslissingen juist nu en welke gevolgen hebben ze voor het verloop van de oorlog? We bellen erover met hoogleraar en Ruslandkenner André Gerrits.
Dat Poetin echt 300.000 man naar het front gaat sturen, gelooft Gerrits niet: ‘Die krijgen ze sowieso niet bij elkaar. Iedereen in Rusland met een beetje geld en connecties zal zich uit deze mobilisatie proberen te wurmen. Maar ook al krijgt Poetin geen 300.000 man bij elkaar, hij kan door de mobilisatie in ieder geval compenseren voor de militairen die tot nu toe zijn gesneuveld, gewond geraakt of krijgsgevangen genomen.’
Concentreren op behoud van land
Mede door de verwachte lagere opkomst hoeven we volgens Gerrits op korte termijn dan ook geen groot Russisch offensief te verwachten. ‘De Russen willen zich vooral concentreren op het behouden van wat ze hebben en voorkomen dat het nog een keer misgaat, zoals bij Charkov in de afgelopen weken. De Russen hadden daar nauwelijks een militaire verdedigingslijn, waar de Oekraïeners flink van hebben geprofiteerd met hun offensief. Zonder die Oekraïense opmars zou Poetin het besluit tot gedeeltelijke mobilisatie waarschijnlijk niet hebben genomen. De mannen die nu opgeroepen worden, zullen daar worden ingezet,’ vertelt hij. Zo hoopt Poetin de oorlog over de winter heen te tillen, mocht dat nodig zijn.
Annexaties
Gerrits ziet het besluit van Poetin als een teken van onvermogen. ‘Het laat zien dat zijn oorspronkelijke ambitie – de zogeheten speciale militaire operatie – feitelijk is mislukt.’ Het is niet de eerste keer in de oorlog dat Poetin zijn plannen heeft moeten bijstellen. ‘De oorspronkelijke ambitie van hem was om van Oekraïne een vazalstaat te maken. Nu wil Rusland vier regio's in het oosten van het land (red. Loegansk, Donetsk, Cherson en Zaporizja) verklaren tot deel van het Russische grondgebied.’
Alhoewel Oekraïne en het Westen al aangegeven hebben de annexaties niet te gaan erkennen, meent Gerrits dat ze de politieke werkelijkheid wel zullen veranderen. ‘Vanaf dat moment wordt er oorlog gevoerd op Russisch grondgebied. Oekraïners zullen zich daar niks van aantrekken en verdergaan met hun oorlogsvoering, maar ze zijn daarvoor wel afhankelijk van westerse wapenleveranties,’ licht hij toe. ‘Het Westen kan zich op een gegeven ogenblik achter de oren gaan krabben en zich afvragen of die geannexeerde gebieden de kans op escalatie wel waard zijn.’
‘Diplomatiek einde onmogelijk’
Gerrits verwacht niet dat het Westen in het geval van annexatie meteen zijn handen aftrekt van Oekraïne. ‘Dat effect zal pas optreden wanneer de oorlog zó lang duurt dat de voortzetting ervan voor ons politiek of economisch onacceptabel wordt.’ Dat is voorlopig een meevaller voor Oekraïne, want hij ziet doorvechten dan als enige mogelijkheid voor het land. ‘Als Rusland eenmaal dit deel van Oekraïne heeft geannexeerd, wordt het heel moeilijk om tot een akkoord te komen over het einde van de oorlog. Zelenski wil niet onderhandelen over zijn eigen grondgebied. Zo heeft Poetin ervoor gezorgd dat een diplomatiek einde nog veel verder weg is. Degenen die waarschuwden dat deze oorlog nog een tijd gaat duren, zullen waarschijnlijk gelijk krijgen.’