Flitsinterview met alumnus Joost Bunk: als diplomaat weet je dat je het risico loopt persona non grata verklaard te worden
Toen in de nacht van 23 op 24 februari Rusland Oekraïne aanviel wist alumnus Joost Bunk, die werkte als diplomaat in Rusland, dat alles zou veranderen.
Wat heb je gestudeerd en wanneer?
Ik heb de Master Public International Law in Leiden gedaan. Ik ben in de zomer van 2015 begonnen en in 2017 mocht ik mijn naam in het zweetkamertje op de muur zetten. Ik ben mijn studentenloopbaan echter begonnen in Groningen waar ik Rechtsgeleerdheid en Recht en ICT heb gestudeerd. Geïnspireerd door een Erasmus-uitwisseling in Ierland en een stage op een advocatenkantoor in Washington, D.C., wilde ik mij verder verdiepen in internationaal recht en internationale kwesties. Ik vond mijn studie erg boeiend en studeren in Groningen ook erg leuk, maar ik zocht een andere stad om mij op het internationale te storten.
Waarom heb je Leiden destijds gekozen?
Toen ik had besloten om een master buiten Groningen te gaan doen, ben ik op internet gaan zoeken naar informatie over de beste masters internationaal recht. Via aanbevelingen van vrienden en adviesbrochures kwam ik op de open dag van Leiden terecht. De open dag was erg nuttig en Leiden leek mij een leuke stad, dus toen was de beslissing snel gemaakt om mij aan te melden voor de selectieprocedure van deze master. Daarnaast had mijn vriendin (inmiddels vrouw) een baan gekregen in Rotterdam en dus kwam het qua locatie fantastisch uit en zijn we in Leiden gaan wonen.
Was het wat je ervan had verwacht? Welke verwachtingen zijn uitgekomen en welke niet?
De master was alles wat ik had verwacht, en meer. Het was hard werken en intellectueel uitdagend. De onderwerpen waren actueel en de colleges erg interactief. Het was niet passief powerpoints stampen, maar eigen standpunten uitwerken en beargumenteren in de werkgroep. Ik had verwacht (en voorgenomen) dat het vooral een jaar lang alleen maar studeren zou worden. Gelukkig was het wat dynamischer dan dat. Ik heb het Leiden International Leadership Project gedaan, meegedaan aan een mediation competitie en een hele leuke groep internationale vrienden opgedaan met wie ik nog steeds contact heb. Het was zeker wel hard werken, maar gelukkig heel divers.
Wat voor soort student was je?
Ik moest als student wel even op gang komen. In het begin was ik in Groningen nogal afgeleid door het studentenleven, maar aan het einde, en zeker in Leiden, was ik een erg gemotiveerde en hardwerkende student. Ik zat elke dag in de UB of JB aan de Steenschuur en heb te weinig tot laat in de kroegen van Leiden gehangen.
Is er een memorabel moment uit je studententijd dat je (durft/wilt) delen?
Mijn studententijd in Leiden was niet zo bruisend en avontuurlijk als in Groningen dus wat mij uit Leiden is bijgebleven heeft (voor de verandering) echt met studeren te maken. Waar ik heel trots op ben is dat ik mijn scriptie heb mogen presenteren op een grote conferentie van NATO’S Centre of Excellence. Ik heb de tweede plek bemachtigd op een internationale, multidisciplinaire scriptiecompetitie. Ik heb mijn scriptie geschreven als onderdeel van een student-assistentschap bij de Nederlandse Defensie Academie en ben Dr. Heinsch (UHD/Leiden) en professor Ducheine (NLDA) nog altijd dankbaar voor deze mogelijkheid en de super begeleiding.
Wat was je favoriete restaurant/kroeg/plek in Leiden destijds en waarom?
Wij woonden aan de Korevaarstraat en in de zomer was het altijd fantastisch om in het Van der Werfpark te liggen. Daarnaast was speciaalbiertjes proeven in café Olivier ook altijd een succesformule.
Is er iets dat je, met de kennis van nu, had willen kunnen volgen tijdens je studie? Bv een specifiek vak dat niet werd gegeven, of juist een stage of iets anders dat je hebt gemist?
Wat voor mij heel nuttig is geweest is dat ik verschillende stages heb gelopen. Ik denk dat het goed zou zijn als universiteiten hier meer ruimte voor bieden door bijvoorbeeld een paper met punten te verbinden aan de stage of dit te faciliteren door het toestaan van paar maanden uitloop. Daarnaast zou het goed zijn als studenten – van welke opleiding dan ook – de mogelijkheid krijgen om een extra taal te volgen.
Kun je kort weergeven hoe je carrièreverloop is geweest, en was dit altijd al je wens/doel? Waar werk je nu?
Ik heb nooit echt één specifiek carrièredoel gehad. Mijn filosofie was dat je geen stip op de horizon moet hebben maar een vlek. Als je grosso modo weet wat je leuk vindt, kan en wil, moet je steeds een beetje in die richting begeven. Toen ik wist dat ik “iets” internationaals wilde, ben ik een internationale stage gaan lopen, ben ik in Leiden gaan studeren en heb ik via stages en projecten “een verhaal” proberen op te bouwen. Via een stage bij het ministerie van Buitenlandse Zaken kwam ik eerst tijdelijk in dienst en wat later permanent. Ik was tot voor kort werkzaam op de ambassade in Moskou en daarvoor op het ministerie zelf.
Mijn tip voor studenten is: bouw ruimte in om stage(s) te lopen. Je komt er pas achter wat je wil (en waar je goed in bent), als je het werk daadwerkelijk moet doen!
Kun je uitleggen/toelichten waarom je ervoor hebt gekozen om niet de advocatuur in te gaan?
Ik vond rechten een hele leuke studie. De complexe vraagstukken, het puzzelen en het beargumenteren van je standpunt, heb ik als heel leerzaam ervaren. Tijdens mijn stage op een advocatenkantoor merkte ik wel dat je een klein radartje bent in een grotere machine, dat het vaak gaat over commerciële belangen en dat je er echt van moet houden om elke dag maar weer in die juridische materie te duiken. Ik wilde door mijn studie internationaal recht en stages mij graag inzetten voor maatschappelijke vraagstukken met een internationale dimensie. Dit heb ik bij Buitenlandse Zaken gevonden.
Wat van je studie is meest waardevol / toepasbaar gebleken in je (huidige) werk?
In een internationale werkomgeving als BZ is het altijd praktisch om internationaal recht te begrijpen. Hoewel je niet elke dag verdragen aan het opstellen bent, helpt de achtergrond je om je de kaders en concepten te begrijpen. Daarnaast werd in de master ook stilgestaan bij hoe internationale organisaties en besluitvorming werken, wat erg nuttig bleek toen ik in de VN deelnam aan onderhandelingen.
Naast de Master Public International Law heb ik ook het Leiden International Leadership Program gevolgd. Ik vond en vind dit echt een heel nuttig traject. De vaardigheden en zelfinzichten die ik daar heb opgedaan, komen mij nog dagelijks van pas.
Je bent in de Rusland-Oekraïne situatie Rusland uitgezet als diplomaat. Kun je vertellen hoe dat ging, wat dat met jou en je gezin deed, wat de consequenties zijn en wat je nu doet?
Toen ik in de nacht van 23 op 24 februari zag dat Rusland Oekraïne had aangevallen, werd het duidelijk dat alles zou veranderen. Tegelijkertijd veranderde op dat moment nog niet zoveel. In Moskou ging het publieke leven relatief – er waren wel demonstraties – ongemoeid door. Mijn vrouw (Eline) en dochter (Linde) zijn snel daarna naar Nederland gegaan om familie uit Nieuw-Zeeland te zien, aangezien er veel onzekerheid was over sluiting van luchtruimtes. Ik bleef in Moskou achter, maar ik had gelukkig goede collega’s op de ambassade en een hoop vrienden daarbuiten.
Als diplomaat weet je dat er een risico bestaat dat je tot persona non grata wordt verklaard. Dat is nou eenmaal onderdeel van het zijn van diplomaat en onderdeel van het relevante internationaal recht. Ik moest in de periode ook wel terugdenken aan colleges in Leiden waar dit onderwerp ook kort besproken werd en ik mij afvroeg hoe dat moet zijn. Toen in het nieuws kwam dat Nederland 17 Russische diplomaten uit zou zetten, wisten we dat er een tegenreactie zou komen. Maar hoewel we wisten dat het boven de markt hing, was het wel heel surreëel om te horen dat jij het bent. Onze ambassadeur werd op 19 april ontboden en dan weet je dat de klok begint te lopen. Het is heel bevreemdend dat iets waar je zo lang naar toe hebt geleefd, Moskou was mijn eerste post en sloot aan op een interesse die ik al lange tijd heb, ineens wordt stopgezet. Het vindt natuurlijk plaats in de context van iets verschrikkelijks en wat ons is overkomen staat niet in verhouding tot de gebeurtenissen in Oekraïne.
Toen het duidelijk werd dat ik weg moest, moet je je leven dat je daar hebt opgebouwd in een hele korte termijn stopzetten en achter je laten. Het was rennen en vliegen om alles af te ronden en in te pakken. Tot ’s avonds laat met mijn vrouw Facetimen en bespreken wat wel en niet mee moet voor ons en voor Linde, maar dan overdag ook weer met de crisis bezig zijn. Het was een hele absurde gewaarwording. En dan moet je het land nog verlaten. Ik ben uiteindelijk met collega’s via Finland gereden en met de boot naar Duitsland gekomen. Wat mij nog bijstaat was de lange rit naar de grens met Rusland en Finland. Een lange rechte weg met links en rechts alleen maar berkenbossen. Het voelde echt alsof je het land uitreed en achter je liet.
We zijn nu weer in Nederland en logeren eerst bij familie voordat wij een plan hebben voor de toekomst.
Zou je een hardship locatie willen doen?
Ik heb ontzettend veel respect voor mijn collega’s die op een hardship posten zitten. De leef- en werkomstandigheden zijn ontzettend uitdagend. Als diplomaat moet je natuurlijk nooit nooit zeggen, want je weet niet waar je over een x-aantal jaren terechtkomt, maar ik heb tegenwoordig een jong gezin en zou niet snel weer lange tijd zonder hen willen zijn.
Is er iets wat je in je rol als alumnus graag zou willen zien van onze universiteit/faculteit dat er nu (nog) niet is?
Toen ik zag dat Leiden een mentorprogramma had gelanceerd, heb ik mij direct aangemeld want ik vind dit een super initiatief. Ik heb zelf erg veel geleerd van contacten die ik heb opgedaan gedurende mijn studententijd.
Tot slot, om je (nog) een beetje beter te leren kennen, een hele persoonlijke vraag: wat is je guilty pleasure?
Mijn guilty pleasure is wel echt mijn voorliefde voor jaren ’80 Italo Disco. Van die heerlijke, happy, upbeat muziek. Ik vind het daarnaast fantastisch om op een verloren avond van die science-fiction gooi-en-smijt films te kijken, zoals Transformers. Ik heb ze inmiddels allemaal wel paar keer gezien en heb nog steeds geen idee waar het verhaal over gaat. Fantastisch!