Seksualiteit in de spreekkamer brengt oncologen in verlegenheid
Behandelingen voor kanker zijn vaak ingrijpend voor iemands seksuele gezondheid. Toch is het niet vanzelfsprekend dat artsen en verpleegkundigen onderwerpen als seksualiteit en intimiteit bespreken met patiënten. Dit ontdekte Esmée Krouwel, arts-onderzoeker bij het Leids Universitair Medische Centrum (LUMC). Met haar onderzoek wil ze aankaarten hoe belangrijk het is dat daar verandering in komt. Donderdag 12 mei verdedigt zij haar proefschrift.
'Wanneer het over seksualiteit en kanker gaat, denken mensen vaak gelijk aan borst- of prostaatkanker, terwijl behandelingen voor allerlei kankersoorten intimiteit negatief kunnen beïnvloeden', vertelt Krouwel. 'Chirurgische ingrepen kunnen bijvoorbeeld bepaalde zenuwen beschadigen. Zo kan chemotherapie slijmvliezen van de vagina en de mond uitdrogen. Verder kunnen diverse behandelingen iemands hormonen, uiterlijk en zelfbeeld aantasten. Een borstafzetting en haaruitval zijn daarvan bekende voorbeelden, maar wat dacht je van een stoma?'
Seksuele gezondheid
Volgens de arts-onderzoeker is het erg wisselend in welke mate er met patiënten over seks wordt gesproken: 'Er is nog veel ruimte voor verbetering.' Ze onderzocht hoe zorgpersoneel door het hele land met kankerpatiënten spreekt over de gevolgen van hun behandelingen voor hun vruchtbaarheid en seksueel functioneren.
Waarom praten zorgmedewerkers liever niet over seksualiteit? Krouwel vroeg het onder andere aan oncologisch- en plastisch chirurgen, radiotherapeuten, medisch oncologen en verpleegkundigen. Zij gaven verschillende redenen om de onderwerpen niet aan te snijden. Krouwel: 'Je zult je verbazen hoe vaak leeftijd een factor speelt, alsof ouderen geen seks meer hebben! Het vaakst wordt tijdsdruk genoemd, want als een patiënt over seksualiteit wil praten, kan er een beerput open gaan. En dan? Artsen geven vaak aan dat ze niet de kunde hebben om de juiste behandeling te bieden. Zij hebben specialisten nodig om naar te verwijzen.'
Fertiliteit
Krouwel deed ook onderzoek onder patiënten en zorgverleners over het krijgen van kanker op vruchtbare leeftijd: 'Vruchtbaarheidsbehoudende behandelingen kunnen de behandeling van kanker vertragen. Toch geven patiënten aan dat ze een kind krijgen soms net zo belangrijk vinden als overleven', legt ze uit. 'Des te meer is het van belang dat artsen vruchtbaarheid met patiënten bespreken en geen aannames maken. Het blijkt ook dat een kinderwens kan veranderen na een behandeling met bijvoorbeeld chemo. Het is daarom zaak dat patiënten vooraf verwezen worden naar een fertiliteitspoli, ongeacht hun wens op dat moment.'
Stichting Sick and Sex
In het verlengde van haar onderzoek is Krouwel bezig om het onderwerp breder onder de aandacht te brengen. Ze is onder andere medeauteur van de website van stichting Sick and Sex. Deze site staat boordevol adviezen omtrent verschillende ziektebeelden en hoe die seksualiteit beïnvloeden of in de weg staan. 'Het is een laagdrempelige site met algemene, betrouwbare informatie. Zo maken we gebruik van video’s om de informatie ook toegankelijk te maken voor laaggeletterden.' Volgens haar slaat de site aan: 'Er zijn al artsen die er in de spreekkamer gebruik van maken om patiënten beter te helpen!'
Medio 2023 verwacht Krouwel de specialisatie tot uroloog af te ronden.
Bannerfoto: Unsplash