ERC Consolidator Grant voor Marijn van Putten: op hoeveel manieren is de koran gelezen?
Hoe moet de koran gelezen worden? Het schrift van het heilige boek maakt verschillende interpretaties mogelijk. Onderzoeker Marijn van Putten ontvangt een ERC Consolidator Grant van twee miljoen euro om eeuwenoude recitaties in kaart te brengen.
‘De tekst van de koran is rond 650 gestandaardiseerd, enkele jaren na de dood van de profeet Mohammed. Het schrift dat daarvoor gebruikt werd, was op redelijk veel manieren te interpreteren’, legt Van Putten uit. ‘In het Arabische schrift kunnen veel medeklinkers niet uit elkaar gehouden worden en klinkers werden überhaupt niet geschreven. Daardoor zijn er heel veel plekken waar je de tekst op verschillende manieren zou kunnen lezen.’
Standaardisering en variatie
Pas in de tiende eeuw, driehonderd jaar na de standaardisatie van de brontekst, worden ook de verschillende interpretaties gestandaardiseerd. De geleerde Ibn Mujahid formuleert zeven lezingen die nog steeds als canoniek gelden. ‘Ibn Mujahids boek is de vroegste tekst die we hebben die een beschrijving geeft van de leestradities’, zegt Van Putten. ‘Daardoor hebben we weinig inzicht in de interpretatie van de koran in de eerste honderden jaren van de islam. Was het een groot wilde westen van interpretaties en deed Ibn Mujahid een poging om dat te laten verdwijnen of waren deze zeven lezingen eigenlijk al heel populair?’
Al die eeuwen later is het nog goed mogelijk om dat te achterhalen, vermoedt Van Putten. ‘Al heel vroeg, ver voor Ibn Mujahid, ontwikkelden schrijvers in het Arabisch een systeem om klinkers en verschillen in medeklinkers mee aan te geven. Ze schreven die in een andere kleur bij de tekst van de koran, vaak met rode puntjes. Wij kunnen naar honderden van dat soort manuscripten kijken om de vroege koraninterpretaties te achterhalen.’
Door de toegevoegde teksten te vergelijken met de gestandaardiseerde basistekst, wil Van Putten met zijn team achterhalen hoe de koraninterpretatie zich heeft ontwikkeld. Zijn er clusters in de leestradities te zien zijn? Waren sommige interpretaties populairder dan andere? En waarom veranderen de leestradities?
Volwassen veld
Onder de 20.000 Twittervolgers van Van Putten kunnen die vragen al op belangstelling rekenen. ‘Recitatie wordt vaak als het centrale punt van de koran gezien. Elke moslim moet minstens een klein stukje van de koran correct kunnen reciteren, dus veel moslims vinden dit heel interessant. Het is heel leuk om te merken dat het ertoe doet.’
Van Putten hoopt dan ook dat de ERC-beurs helpt om zijn onderzoeksveld meer onder de aandacht te brengen. ‘Het is echt pas in de laatste jaren dat er serieus naar de vragen over de historie van de leestradities wordt gekeken op basis van manuscripten, en dit project gaat het eerste grote project zijn dat de vragen die dit materieel opbrengt gaat verkennen. Die manuscripten zijn al honderden jaren toegankelijk, maar niemand heeft nog gekeken wat voor informatie je eruit kunt halen. Ik kijk ernaar uit om het veld volwassen te laten worden. Dat mensen denken: hier moet naar worden gekeken om de koran te begrijpen.’