Medicijnen met minder bijwerkingen: Leidse onderzoeksgroep werkt eraan met Spaans bedrijf
Het Leids Instituut voor Geneesmiddelenonderzoek (LACDR) ontwikkelde hulpstoffen voor medicijnen die minder bijwerkingen geven. LADCR-hoogleraar biofarmacie Matthias Barz en het Spaanse bedrijf Polypeptide Therapeutic Solutions (PTS) werken nu samen om de grootschalige productie en bredere toepassing van deze hulpstoffen mogelijk te maken.
Hulpstoffen vormen een belangrijk onderdeel van een geneesmiddel, samen met het actieve bestanddeel van het geneesmiddel. Een voorbeeld van een hulpstof zijn de lipiden in de mRNA-vaccins tegen Covid-19. Eén op de tienduizend mensen die met deze vaccins zijn gevaccineerd, ontwikkelt ernstige bijwerkingen, zoals een ontstoken hartspier of hartzakje. 'Dat is niet veel, maar nu deze vaccins op zo'n grote schaal zijn gebruikt, gaat het nog steeds om te veel mensen', zegt Matthias Barz.
Minder bijwerkingen door lichaamseigen hulpstoffen
Barz en zijn collega's zijn gespecialiseerd in het maken van nanodeeltjes voor biomedische toepassingen op basis van lichaamseigen aminozuren. Ook maken ze op deze manier polymeren, lange ketens van moleculen die helpen om de werkzame stof van een medicijn op de juiste plaats in het lichaam te krijgen.
De onderzoekers willen bijwerkingen verminderen of nieuwe actieve moleculen tot geneesmiddelen laten uitgroeien. Samen met onderzoekers van het Duitse biotechbedrijf BioNTech deden ze een ontdekking over ongewenste immuunreacties op mRNA-middelen, zoals mRNA-vaccins. In die middelen is het gebruikelijk om als hulpstof zogeheten polyethyleenglycol (PEG)-lipiden toe te voegen voor een betere werking. De bijwerkingen blijken bij muizen te verminderen als je deze hulpstof vervangt door lipiden die het polysarcosine-polymeer bevatten. Polysarcosine is gebaseerd op het natuurlijke aminozuur sarcosine, wat mogelijk de verbetering verklaart.
Succes vereist een gespecialiseerd productiebedrijf
Het Barz-laboratorium maakt een verscheidenheid aan polysarcosine-gebaseerde polymeren, waarmee met andere polypeptiden polymeren ontstaan die volledig uit natuurlijke aminozuren bestaan. Ze kunnen dienen als hulpstoffen in medicijnen of als functionele nanodeeltjes voor diagnose en therapie.
Samenwerking met een productiebedrijf is nodig om grootschalige klinische toepassing van dit soort vindingen mogelijk te maken. Barz: 'We kunnen onze producten op laboratoriumschaal produceren, maar om ze efficiënt en veilig op grote schaal beschikbaar te maken, moet je voldoen aan de certificeringsvoorschriften van het Europees Geneesmiddelenbureau EMA. PTS heeft hier veel ervaring mee, vooral op het gebied van medicijnafgiftesystemen op basis van polypeptiden. Hierdoor zijn zij voor ons de perfecte partner.'
Doel: betere prestaties van actieve farmaceutische ingrediënten
Het LACDR en PTS willen vier jaar samenwerken. Daarbij werken ze ook aan nanodeeltjes die een rol kunnen spelen bij de diagnose en therapie van kanker, ontstekingen en bacteriële infecties. Barz: 'Onze materialen combineren geavanceerde kenmerken van functionaliteit, hoge bio-compatibiliteit en afstelbare afbreekbaarheid. Onze hoop is dan ook dat ze de prestaties van bestaande geneesmiddelen verbeteren.'