Facultaire bijeenkomst Oekraïne-oorlog: 'Wanneer macht het overneemt van recht'
Op woensdag 9 maart 2022 vond in de Lorentzzaal de facultaire bijeenkomst plaats over de oorlog in Oekraïne voor medewerkers en studenten. Voorafgaand aan de start om 17.00 uur vulden de 220 beschikbare zitplaatsen zich snel met vooral veel studenten.
De bijeenkomst werd ingeleid via een livestream van decaan Joanne van der Leun. 'De verschrikkingen die in de Oekraïne plaatsvinden, werpen een schaduw op het heugelijke feit van de langverwachte terugkomst van alle studenten en medewerkers naar de faculteit. Deze bijeenkomst is nodig omdat we naast mensen met emoties en gevoelens, ook wetenschappers zijn die onze expertise en wetenschappelijke kennis willen en kunnen delen', zei ze. Ze riep op om bij te dragen aan het noodfonds dat is opgericht door het Leids Universiteits Fonds voor alle studenten die slachtoffer zijn van deze oorlog.
Schending internationaal recht
Voorzitter Niels Blokker, hoogleraar Internationaal Institutioneel Recht, voormalig juridisch adviseur van het ministerie van Buitenlandse Zaken, organiseerde de facultaire bijeenkomst samen met de Hongaars-Nederlandse masterstudente Tamara Végh. Hij benadrukte de noodzaak om als rechtsgeleerden en studenten samen te komen in een tijd waarin grondbeginselen van internationaal recht worden geschonden. 'Een samenleving gestoeld op de rule of law is vervangen door de rule of power. Europa en de wereld zijn in shock over de agressie en het menselijk leed dat Rusland onder leiding van Poetin in de Oekraïne aanricht.'
De bijeenkomst was opgedeeld in twee blokken met sprekers. De uit Oekraïne afkomstige Veronika Yefremova, trapte de bijeenkomst af. Ze is promovendus aan de faculteit Rechtsgeleerdheid, maar vandaag sprak ze als Oekraïner. Ze benadrukte dat Oekraïne een sterk land is met een eigen identiteit. 'Daar heeft Oekraïne heel lang voor gevochten en dat is wat de hele wereld nu te zien krijgt. Rusland kan ons bombarderen en militair veroveren, maar dat nemen ze niet van ons af.' Ook pleitte ze voor een versnelde toetreding tot de EU. 'Voor een land in oorlog moet een uitzondering worden gemaakt.'
Na Veronika volgde Ferdinand Feldbrugge, emeritus hoogleraar Russisch recht/Oost-Europees recht. De inmiddels gepensioneerde hoogleraar zette de geopolitieke geschiedenis van Rusland en Oekraïne uiteen en gaf zo nader inzicht in het handelen van Rusland.
Jaap de Hoop Scheffer, emeritus hoogleraar International Relations and Diplomatic Practice, oud minister van Buitenlandse Zaken en oud secretaris-generaal van de NAVO heeft Poetin meerdere malen ontmoet. Hij noemt hem niet irrationeel, maar ‘gecalculeerd onvoorspelbaar’. Poetin wil graag dat wij acteren op zijn zogenaamde onvoorspelbaar gedrag. Verder zegt De Hoop Scheffer dat Poetin meedogenloos is en zijn honger naar macht niet stopt bij de Oekraïne. Hij sloot het eerste sprekersblok af met een duidelijke oproep aan de studenten. 'In de wereld waarin we leven, jullie veel langer dan ik, zien we dat autocratie in opmars is. Lever nooit in op democratie en onze rechtsstaat en blijf deze in vrijheid verkregen grondrechten te allen tijde verdedigen.'
Tussen de sprekersblokken door kreeg ook een aantal buitenlandse en Nederlandse studenten in het publiek het woord over hun perspectief op de invasie van Rusland en de stroom vluchtelingen uit de Oekraïne. Zo spraken studenten uit Hongarije en Polen zich uit over hoe deze landen niet altijd op één lijn met de rest van Europa lagen, zich nu ontfermen over de vele vluchtelingen. Ze hopen dat dit ook zo blijft en dat het om de juiste redenen wordt gedaan. Een andere student vertelde het schrijnende verhaal van een vluchtende vriendin uit Lviv, Oekraïne. Een studente uit Zwitserland vertelde over grote veranderingen in de neutraliteitspositie van haar land, dat nu meedoet met economische sancties tegen Rusland.
Blijf kritisch en openstaan voor discussie
Het laatste blok met sprekers bestond uit Nico Schrijver, emeritus hoogleraar internationaal recht, die met name de rol van de Verenigde Naties besprak. Gevolgd door oud decaan Rick Lawson, hoogleraar Europees recht, over de schorsing van Rusland in de Raad van Europa. Cecily Rose, universitair docent internationaal recht besprak de procedure voor het Internationaal Gerechtshof die Oekraïne tegen Rusland is begonnen onder het Genocideverdrag. Carsten Stahn, hoogleraar internationaal strafrecht sloot de rij af met de mogelijkheden voor berechting door het Internationaal Strafhof. Aan alle mensen in de zaal werd opgeroepen om vooral kritisch te blijven, open te staan voor elkaars mening en bij te dragen aan het opgerichte noodfonds van het Leids Universiteits Fonds (LUF).
De bijeenkomst werd afgesloten met een drankje in het restaurant waar nog lang werd nagepraat over alles wat is besproken.
Tekst: Nicole de Waal
Foto's: Monique Shaw