Dies natalis in teken van vernieuwen en verbinden
‘We kunnen onze kennis nog meer delen met anderen en breder inzetten’, zei Annetje Ottow, voorzitter van het College van Bestuur, tijdens de presentatie van het nieuwe strategische plan op de 447ste dies natalis. De nieuwe strategie richt zich daarom op vernieuwen en verbinden, tussen disciplines en met de samenleving. Ook in de diesoraties en diesrede werd nog eens benadrukt hoe belangrijk samenwerking is op bijvoorbeeld het gebied van medicijnontwikkeling, het tegengaan van ongelijkheid en het vormen van nieuwe combinaties in de wetenschap.
Na twee jaar zonder groot cortège, werd deze traditie in ere hersteld. Tenminste voor een gedeelte, want de stoet was alsnog kleiner dan voor de pandemie. Zestig hoogleraren liepen samen naar de Pieterskerk, waar de verjaardag van de universiteit werd gevierd. Vanwege een coronabesmetting konden twee sprekers niet bij de viering zijn. Matthias Barz en Meta Roestenberg moesten hun diesoratie noodgedwongen vanuit huis presenteren.
Verbinding en vernieuwing in medicijnontwikkeling
Het is van groot maatschappelijk belang dat wetenschappers van universiteiten de verbinding zoeken met de industrie, bijvoorbeeld op het gebied van medicijnontwikkeling. Matthias Barz, hoogleraar Biofarmacie aan het Leiden Academic Centre for Drug Research, brak daar een lans voor in zijn diesoratie. In zijn eigen onderzoek werkt Barz al geruime tijd samen met het Duitse farmaceutische bedrijf BioNTech, bekend van het mRNA-vaccin tegen corona. Zijn onderzoek richt zich op zogenoemde nano-sized drug delivery systems. De ontwikkeling daarvan zorgt ervoor dat medicijnen en vaccins veiliger en effectiever worden.
Ruimte
‘Hopelijk resulteert de samenwerking met BioNTech in klinische proeven die onze onderzoeksresultaten zullen bevestigen en kunnen we mRNA-vaccins weer een stapje beter maken’, zei Barz. Volgens hem is het noodzakelijk dat wetenschappers aan de universiteit voldoende ruimte krijgen om dit soort samenwerkingen op te zetten. Daarbij is het wel belangrijk dat de academische vrijheid gewaarborgd blijft. Barz sloot zijn diesoratie af met een voorspelling van vernieuwing: ‘Voor toekomstige onderzoekers in de life sciences zal samenwerking tussen wetenschappelijke disciplines en instituties het nieuwe normaal zijn.’
Tegengaan van ongelijkheid
Ook hoogleraar Vaccinologie Meta Roestenberg stond in haar diesoratie stil bij lessen die we van de Covid-crisis hebben geleerd. Die bieden kansen om bij te dragen aan het tegengaan van ongelijkheid. Niet zo ver buiten onze landsgrenzen wordt het leven van mensen al generaties door infectieziekten bepaald, waarvan velen het bestaan niet eens afweten. De ontwikkeling van vaccins en geneesmiddelen tegen deze ziekten behoeven, net als Covid, innovatie en een globalistische aanpak.
Zowel tijdens de vaccinontwikkeling als daarna, bij het bereiken van de mensen die de vaccins het hardst nodig hebben, is verbinding belangrijk. ‘Als wij de wereld willen wapenen tegen infectieziekten, zullen we ons niet moeten laten beperken tot landsgrenzen of de grenzen van ons vak’, zei Roestenberg. Het is volgens haar dan ook de taak van wetenschappers om de taal van andere disciplines eigen te maken.
Uitreiking eredoctoraat
Na een muzikaal intermezzo door leden van het Practicum Musicae Orkest, onder leiding van Aafko Boonstra, was het tijd voor een bijzondere traditie: de uitreiking van een eredoctoraat. Dit jaar mocht de Amerikaanse Rosemary Joyce (1956) hem in ontvangst nemen. Zij is hoogleraar Antropologie en Sociale Archeologie aan de University of California, Berkeley. Een belangrijke vraag in haar onderzoek is hoe mensen objecten gebruiken om te onderhandelen over hun plaats in de samenleving. Ze kreeg het eredoctoraat uit handen van Marja Spierenburg, hoogleraar Anthropology of Sustainability en Maarten Jansen, emeritus-hoogleraar Archeologie en Etnohistorie van Midden-Amerika.
‘Professor Joyce heeft grote bijdragen geleverd aan Antropologie en Sociale Archeologie door archeologie en erfgoed in een bredere sociale context te plaatsen’, zei Spierenburg vlak voor de uitreiking van het eredoctoraat. ‘Zij heeft gender en macht op de agenda van de archeologie geplaatst.’ Jansen voegde daar nog aan toe dat hij de afgelopen jaren intensief contact heeft gehad met Joyce. Niet alleen in persoonlijke gesprekken, maar ook doordat ze onder meer betrokken was bij congressen en gastlessen aan studenten. ‘Ik ben erg blij dat jij dit eredoctoraat krijgt tijdens deze speciale gelegenheid.’
-
Rosemary Joyce neemt het eredoctoraat in ontvangst. Ze woonde de plechtigheid bij via een videoverbinding. -
Het Practicum Musicae Orkest, onder leiding van Aafko Boonstra.
Lancering nieuwe strategisch plan
‘Het is met recht een plan van ons allemaal’, zei Annetje Ottow, voorzitter van het College van Bestuur, tijdens de presentatie van het nieuwe strategisch plan ‘Vernieuwen en Verbinden’. Ze refereerde aan de vele bijeenkomsten, online en offline, met medewerkers, studenten en ‘critical friends’ die allemaal meedachten over de nieuwe koers van de universiteit in de komende jaren. De bijeenkomsten leverden een belangrijk inzicht op: we kunnen onze kennis nog meer delen met anderen en breder inzetten, aldus Ottow. Daarom richt de nieuwe strategie zich op het versterken van verbindingen, tussen disciplines en met de maatschappij. ‘Wetenschappelijke én maatschappelijke uitdagingen nopen hiertoe en wij kunnen met alles wat we in huis hebben bij uitstek van toegevoegde waarde zijn.’
Bouwen aan een gezonde, betrokken en lerende gemeenschap
Het is niet alleen belangrijk wat we precies gaan doen, maar ook hoe we de dingen doen, aldus Ottow. Ze benadrukte dat werkdruk en sociale veiligheid hoog op de agenda staan. ‘We willen verder blijven bouwen aan een gezonde, betrokken en lerende gemeenschap. Waar door middel van een open gesprek zaken benoemd en aangepakt kunnen worden, met respect voor elkaar.’ Ottow riep iedereen op om er ‘samen de schouders onder te zetten’. Ze sloot af met een terug- en vooruitblik: ‘De Universiteit Leiden heeft vele stormen en pandemieën doorstaan en is klaar voor de toekomst. Ons nieuwe strategisch plan wijst ons voor de toekomst de weg.’
Op de dag van de diesviering is ook een nieuwe website gelanceerd over het strategisch plan met alle informatie over de nieuwe koers en wat dat in de praktijk gaat betekenen.
Universiteitspenning voor Bart van Zijll Langhout
Bart van Zijll Langhout is bij uitstek een innovatieve verbinder tussen wetenschap en maatschappij. Als voorzitter van de Stichting Leiden Bio Science Park en, tot vorig jaar, als hoofd van de Janssen Campus Nederland. Vanwege zijn grote verdienste reikte Martijn Ridderbos, vicevoorzitter van het college van bestuur, deze Leidse alumnus de Universiteitspenning uit. Van Zijll Langhout studeerde Biologie en promoveerde hier ook. Vervolgens ging hij aan de slag bij Janssen. Ridderbos noemde als bijzonder voorbeeld het Janssen-vaccin: de ontwikkeling ervan gebeurde deels in samenwerking met het LUMC en het Centre for Human Drug Research en de technologie is mede ontwikkeld aan de Universiteit Leiden. Ridderbos: ‘Vanuit jouw rol als vernieuwer en verbinder laat je zien wat de kracht kan zijn van samenwerking tussen kennisinstellingen, bedrijven en de stad in een innovatief ecosysteem als het Leiden Bioscience Park.’ Van Zijll Langhout nam dankbaar de Universiteitspenning in ontvangst en ook hij benadrukte de waarde van innovatieve samenwerking: ‘Die kan het verschil betekenen voor patiënten.’
Interdisciplinaire samenwerking
Wie samenwerkt met collega’s uit andere vakgebieden, kan onverwacht tegen een taalbarrière oplopen, zo ervaarde rector magnificus Hester Bijl. Toch is die samenwerking zeer de moeite waard, om zo nieuwe perspectieven te krijgen en aan nieuwe vraagstukken te werken. Ook Bijl benadrukte in haar diesrede het belang van interdisciplinaire samenwerking, een strategisch speerpunt van de universiteit en een van de ambities in het nieuwe strategisch plan.
Bijl pleit ervoor om interdisciplinaire samenwerking beter te faciliteren, onder andere door het stimuleren van ontmoetingen, het uitbouwen van gezamenlijke infrastructuren, en het creëren van vrijplaatsen voor ongebonden interdisciplinair onderzoek. ‘Een brede onderzoeksuniversiteit als de onze, met sterke disciplines, biedt een uitstekende voedingsbodem voor allerlei nieuwe combinaties van wetenschap en nieuwe interdisciplinaire vormen van onderzoek en onderwijs.’
Na de diesrede werd traditiegetrouw het Wilhelmus ingezet en kwam er een einde aan de 447ste verjaardag van de universiteit.
Videoregistratie Dies Natalis
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website ofFotografie: Marc de Haan en Monique Shaw