Een nieuwe bestuurscultuur begint bij onszelf
Een nieuwe bestuurscultuur. Nieuw elan. Meer openheid. Gaat dat er komen met het nieuwe kabinet? En hoe bereik je dat eigenlijk? Door met z’n allen te veranderen: niet alleen politici, maar ook belangenbehartigers, ambtenaren, media en burgers. Dat was de conclusie van de door CPL (Centre for Professional Learning) en de Public Affairs Academie georganiseerde online bijeenkomst afgelopen maandag over belangenbehartiging en de nieuwe bestuurscultuur.
Caelesta Braun, hoogleraar Public Governance en Civil Society en Chris van Dam, oud Tweede Kamerlid namens het CDA en tegenwoordig onafhankelijk adviseur bij Rechtdoen, gingen in gesprek met ongeveer 50 deelnemers. Vanuit wetenschappelijk perspectief én vanuit de praktijk werd gekeken naar de veelbesproken bestuurscultuur en naar de kansen en mogelijkheden voor belangenbehartigers.
Responsiviteit en verantwoording
Caelesta Braun concludeert: Je hebt te maken met hardnekkig ingesleten patronen. Ik hoop van harte dat het wel gaat veranderen, maar voor mij is het een vraagteken.’ Volgens de hoogleraar zijn er twee stippen op de horizon als het gaat om de nieuwe bestuurscultuur. Responsiviteit en verantwoording. Als de overheid én het middenveld, oftewel de maatschappelijke organisaties responsief worden. Dat houdt in: vraagstukken zo breed mogelijk uitzetten en luisteren naar burgers, weten wat er speelt en alle belangen en standpunten tot je nemen en dan tot besluitvorming komen. Braun: ‘En voor een nieuwe bestuurscultuur heb je ECHTE, met hoofdletters, politieke verantwoording nodig. Ministers moeten staan voor de besluiten die worden genomen. Helder en transparant zijn. Uitleggen wat wel en wat niet gedaan is. En daar ook de consequenties van durven dragen.’
Menselijke maat is zoek
Chris van Dam hoopt dat ambtenaren, adviseurs en eigenlijk iedereen op zoek gaat naar het terugvinden van persoonlijke spirit. ‘De morele oprechtheid is al een tijd zoek. Kijk eens naar de mens voor wie je werkt en naar de collega met wie je werkt of voor wie je werkt. Die zijn we uit het oog verloren omdat we een soort machines zijn geworden die voort walsen om de wethouder of minister in het zadel te houden. Maar waar is de menselijke maat gebleven? We kunnen zelf zoveel, ik vind echt dat iedereen bij zichzelf te rade moet gaan om te kijken wat jouw bijdrage wordt aan de nieuwe bestuurscultuur.’
Daarnaast vindt Van Dam dat met een paar simpele wijzigingen in het systeem de weg naar een nieuwe bestuurscultuur al bewandeld kan worden. ‘Je ziet dat de uitvoering weggestopt zit achter het beleid. Maak er geen drie-op-een-rij van, maar maak er een driehoek van. Dat uitvoeringsorganisaties meer toegang hebben tot vertegenwoordigende organen om bestuurders te vertellen wat er aan de hand is. Het gaat niet langer om het verkopen van een verhaal, maar om het besturen van een probleem.’
Van Dam en Braun krijgen vragen van de deelnemers over onder andere het lerend vermogen van de overheid, de rol van de media, hoe bereik je de burger en het belang van een spiegel hebben naar je eigen organisatie om de vertaalslag naar je achterban te kunnen maken. De rode draad die steeds weer terugkomt wordt aan het eind van de sessie ook als algehele conclusie getrokken. Het ligt in onze handen om er iets aan te doen. Durf kritisch te zijn en je hand omhoog te steken, ook al kan dat een storm van kritiek opleveren. Braun: ‘Onze democratie is iets wat we met hart en ziel moeten verdedigen.’
Public Affairs Next Level
Deze themabijeenkomst was tevens een voorproefje van de voorjaarseditie van de verdiepingsleergang Public Affairs Next Level, een samenwerking tussen de Public Affairs Academie en het Centre for Professional Learning van Universiteit Leiden.
De Leergang ‘Public Affairs Next Level’ verbreedt uw Public Affairs kennis, verrast met nieuwe inzichten en verbindt met een groep collega’s die op hetzelfde punt in hun carrière is aanbeland; het moment waarop de vraag om bezinning en verdieping steeds sterker wordt. Deelname biedt u de mogelijkheid om daar echt werk van te maken.