'Falen is het startpunt om door te gaan'
Wat kunnen we leren van falende bedrijven? Die vraag staat centraal bij een Bachelor Honours Class over het belang van falen. Curator Derk van Geel begeleidt faillissementen en deelt in een gastcollege zijn lessen over onze faalcultuur met de studenten. ‘In onze omgang met faillissementen zit het idee verankerd dat wie schulden heeft, moet boeten.’
Het gastcollege is onderdeel van het vak Ondernemerschap en psychologie: over het belang van falen om succesvol te kunnen zijn. In deze interdisciplinaire Bachelor Honours Class komen theorieën en inzichten uit de bedrijfswetenschappen, de sociale psychologie, ethiek en het recht samen. Yackie-Sophie, derdejaarsstudent rechten en economie, vertelt waarom zij zich voor de cursus inschreef: ‘In de studiegids stond dat falen van belang is om succesvol te worden. Dat triggerde me om het vak te volgen.’
Het programma bestaat uit interactieve werkgroepen. Aan het eind van het semester geeft Derk van Geel een gastles. Derk wordt regelmatig aangesteld als curator. Dat wil zeggen dat hij door de rechtbank wordt benoemd om op te treden tegen mensen, bedrijven en instanties die niet meer in staat zijn om over het eigen vermogen te beheren. Dan is er dus sprake van een faillissement. Zijn gastcollege gaat over de lessen die we leren van falende bedrijven en ondernemingen.
Van mensenkennis tot bedrijfsinzicht
Volgens Derk van Geel is de rol van een curator veelzijdig: ‘Tegenwoordig moet een curator niet alleen executeren en uitkeren aan schuldeisers, maar ook kijken of er sprake is van fraude, maatschappelijke belangen in het oog houden, crediteuren faciliteren en onderzoek doen naar de oorzaken van het faillissement.’ Daarbij is het belangrijk dat de curator het bedrijfsmodel goed kent en goed communiceert met de betrokken partijen.
In faillissementen zitten waanzinnig veel culturele lessen over ondernemerschap en falen: ‘Faillissement heeft maatschappelijk gezien een nare bijsmaak en gaat gepaard met schaamte. Een ondernemer die een faillissement heeft meegemaakt, krijgt daarna lastiger een lening bij de bank. Dat idee – wie schulden heeft, moet boeten – zit in onze cultuur. In meer Angelsaksische landen zie je eerder een rescue culture: iemand heeft een fout gemaakt, maar er wordt gekeken hoe we een tweede kans kunnen geven.’
Onbewuste oordelen
Vervolgens vertelt Derk over fouten maken bij besluitvorming. Een curator maakt inschattingen over de potentie en toekomst van het bedrijf. Een belangrijke vraag is of falen ook tot een doorstart kan leiden en dus een nieuw beginpunt kan zijn. ‘Daarvoor moet je inschattingen maken en waarschijnlijk doe je dat slechter dan je zelf door hebt. Er spelen namelijk vooroordelen mee.’
Derk vertelt over het boek dat voor hem een eye-opener was: Ruis, van psycholoog Daniel Kahneman. Het woord ‘ruis’ staat voor variatie in oordeelsvorming op basis van toevalligheden. Aspecten zoals of iemand op het moment van besluitvorming honger heeft of net ruzie heeft gehad bepalen mede de strengheid van het oordeel, blijkt uit onderzoek. ‘Het is bizar om te bedenken dat meespeelt in hoe ik mijn werk doe,’ zegt Derk.
Lessen uit de praktijk
Derk geeft de studenten een kritische blik mee. Rebecca, tweedejaarsstudent Life Science and Technology, vindt de gastles een goede toevoeging op de eerdere colleges: ‘Derk benoemt zaken uit de praktijk en dat doet me terugdenken aan bepaalde theorieën uit de colleges.’ Mark Noort, docent en medecoördinator van dit Honoursvak, vindt het fijn dat iemand uit het werkveld zijn ervaringen heeft gedeeld: ‘De ivoren toren is een ding, zelfs bij toegepaste wetenschappers, dus het is fijn dat Derk over de praktijk vertelt. Dat biedt de studenten verschillende perspectieven.’
De les die studenten volgens Mark moeten onthouden is dat je bij het afwegen van verschillende belangen voor veel uitdagingen staat die niet los gezien worden van de rol die je zelf hebt als onderzoeker, curator of student, en als mens. En dat falen het startpunt is om door te gaan. ‘Deze cursus leert studenten dat een goede omgang met falen nuttig is. Dat klinkt heel moralistisch, maar het is wel evidence based.’
Tekst: Femke van de Griendt
Foto's: Buro JP
