David Van Reybrouck roept op tot burgerlijke ongehoorzaamheid in 50e Huizingalezing
Nu een klimaatcatastrofe dreigt die zijn weerga niet kent, is het tijd dat burgers in actie komen, zelfs als dat in het uiterste geval leidt tot burgerlijke ongehoorzaamheid, betoogde schrijver David Van Reybrouck zondagmorgen in de vijftigste Huizingalezing. ‘Tegen het eind van deze lezing zullen er naar schatting zes à zeven soorten zijn uitgestorven.’
Met de constant veranderde coronamaatregelen was het lastig een geschikt moment voor de jubilerende lezing te vinden. Maar liefst twee keer moest het evenement worden verplaatst, maar op zondagochtend 12 december was het dan eindelijk zover. In een in kerstsfeer gebrachte Pieterskerk luisterden 235 gelukkigen naar schrijver David Van Reybrouck. Via een livestream (die vanaf nu terug te kijken is) sloten nog eens een kleine duizend toehoorders aan.
Kolonisatoren van de toekomst
Na zijn veelgeprezen werken over het koloniale verleden van Nederland en België in respectievelijk Indonesië en Congo, richtte Van Reybrouck nu de blik vooruit. ‘Wij gedragen ons als de kolonisatoren van de toekomstige generaties. We ontnemen ze hun vrijheid, hun gezondheid, misschien zelfs hun leven – net zoals kolonialen in het verleden deden.’ En ook nu komt de rekening vooral bij de arme landen ten zuiden van de Kreeftskeerkring terecht, stelt hij. Zij dragen zelf het minst bij aan de klimaatverandering, maar hebben volgens Van Reybrouck het meest last van gevolgen als verwoestijning.
Tekst gaat door onder de foto's.
-
235 gelukkigen mochten in de Pieterskerk aanwezig zijn. -
Openingswoord door de voorzitter van de Huizingacommissie, Prof.dr. Mark Rutgers -
Burgemeester Henri Lenferink en voorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit Leiden Annetje Ottow waren bij de lezing aanwezig -
Achter de schermen bij de livestream -
Na de lezing interviewden Vera van Heel (links, student MA Archeologie en MA Religious Studies) en Sander van der Horst (student Research Master Colonial and Global History) Van Reybrouck -
David Van Reybrouck
Burgers aan zet
Als wij niet de kolonisatoren van de toekomst willen worden, moet er nú gehandeld worden. En daarbij vertrouwt Van Reybrouck niet op de inzet van landen – die hebben het te druk met regeringen vormen, en streven in internationale context te vaak hun eigen belangen na. Nee, als we een echt postkoloniale wereld willen realiseren, zal de burger aan de bak moeten. Van Reybrouck schetst daarvoor verschillende scenario’s, van burgerraden die op nationaal en internationaal niveau beargumenteerde beslissingen op klimaatgebied zouden kunnen nemen – al met enig succes geprobeerd in Frankrijk – tot een persoonlijk budget voor fossiele brandstoffen voor ieder individu.
Mocht dat allemaal niet werken? Dan is er volgens Van Reybrouck nog maar één optie: burgerlijke ongehoorzaamheid. In het vraaggesprek met twee studenten na afloop van zijn rede benadrukte hij dat zijn studie archeologie hem helpt om lange lijnen te zien, op het gebied van klimaat begint de tijd te dringen. Het regeerakkoord kunnen we nog afwachten, maar als het nieuwe kabinet geen verstrekkende maatregelen neemt, is het tijd om zelf in actie te komen, hield hij zijn publiek voor. ‘Moeten we niet stilaan gaan berekenen hoeveel van ons belastinggeld er eigenlijk onze eigen ondergang financiert?’ En de schrijver houdt het niet bij berekeningen. Als we eenmaal weten hoeveel procent van het belastinggeld er naar die fossiele brandstoffen gaat, zouden we dat deel van de belasting volgens hem niet langer moeten betalen. Op die manier zou een collectief van ‘financieel gewetensbezwaarden’ kunnen ontstaan dat de overheid dwingt tot actie. Want die zes à zeven uitstervende soorten per lezing, dat zijn er echt te veel, aldus Van Reybrouck.
De Huizingalezing wordt ter nagedachtenis van historicus en cultuurfilosoof Johan Huizinga (1872-1945) sinds 1972 jaarlijks georganiseerd door de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden en de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, en sinds 2014 ook door EW magazine. De lezing van David Van Reybrouck is onderaan deze pagina terug te kijken, en via de link rechtsboven. Ook is de uitgave van de lezing te bestellen via de (online) boekhandel of via de website van EW magazine.
Kijk de Huizingalezing hier terug
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website of