Mark Rutte neemt bundel over de menselijke maat in ontvangst
De menselijke maat moet weer voorop komen te staan, zei premier Rutte onlangs als reactie op de toeslagenaffaire. Maar hoe doe je dat? Enkele wetenschappers – waaronder de Leidse psycholoog Sandra van Dijk – publiceerden een bundel met praktische handvatten. Rutte nam het boek op 28 juni in ontvangst.
In de bundel ‘Momentum voor de menselijke maat’ geven verschillende wetenschappers vijftien constructieve voorbeelden hoe maatwerk wordt bevorderd in de zorgsector en het sociale domein. De bundel is samengesteld door Van Dijk, Marcel Canoy (VU Amsterdam) en het kennisinstituut Movisie. De vijftien voorbeelden kunnen dienen als praktische handvatten en maken helder dat de menselijke maat vaak ondanks in plaats van dankzij het systeem kan worden vormgegeven.
De bundel kwam niet uit de lucht vallen. Al eerder beloofde Rutte beterschap, in de hoop dat schandalen zoals de toeslagenaffaire in de toekomst niet meer voorkomen. Hij noemde destijds het werk van Van Dijk en Canoy al als inspirerend voorbeeld. Wel was Rutte onder de indruk van de snelheid waarmee de bundel is samengesteld, zei Canoy achteraf tijdens een paneldiscussie op de Haagse dependance van de Universiteit Leiden. ‘Maar we hadden haast, want we wilden het boek natuurlijk graag nog tijdens de formatie presenteren!’
Over de bundel
Tijdens de paneldiscussie vertelde Van Dijk dat de bundel is opgebouwd uit drie delen. In het eerste deel geven de auteurs vijf voorbeelden van het belang van goed luisteren en breed kijken. Op die manier voorkom je hokjesdenken en kun je beter de mensen achter een probleem centraal krijgen. In het tweede deel, met de optimistische titel ‘zo kan het ook’, laten de auteurs vijf creatieve oplossingen zien waar – binnen bestaande knellende kaders – toch maatwerk wordt geleverd om schrijnende situaties op te lossen.
In het derde en laatste deel (‘buiten de lijntjes kleuren’) wordt onder meer gepleit voor de ruimere inzet van ervaringsdeskundigen en het terugdringen van het efficiency-denken. Al met al is de bundel ‘een warm pleidooi voor een ander, meer flexibel en relationeel mensbeeld’, zei Van Dijk. ‘Laten we de menselijke veelkleurigheid aanvaarden en omarmen.’ Maar, waarschuwde ze, daar is wel bestuurlijke en politieke moed voor nodig.
Reactie van Kamerleden
Na deze presentatie gingen de auteurs in gesprek met enkele leden van de Eerste en Tweede Kamer. Allereerst kreeg Aukje de Vries het woord, VVD-Kamerlid met onder meer zorg in de portefeuille. Ze sprak weliswaar waardering uit voor de bundel, maar plaatste direct een kanttekening. Volgens haar is lang niet altijd de wetgever het probleem. ‘Het kabinet laat vaak opzettelijk ruimte open voor maatwerk, maar vervolgens gaat het mis bij de verdere invulling door de uitvoeringsorganisaties.’ Deze instanties zouden de speelruimte teveel dichttimmeren met allerhande protocollen en formulieren. Wel gaf ze toe dat ook Den Haag aan zet is om meer ruimte voor de menselijke maat te creëren.
Eerste Kamerlid Mei Li Vos (PvdA) toonde zich blij dat Mark Rutte en de VVD enthousiast zijn over het concept van de menselijke maat, maar gaf ook aan dat het een flinke koerswijziging vraagt. Vos: ‘Men lijkt niet te beseffen dat dit een fundamenteel ander mensbeeld vereist, van de mens als een berekenende homo calculus naar een mensbeeld waarin vertrouwen centraal staat. Ik ben daar zelf helemaal voor, maar het vraagt om grote politieke keuzes. We zijn vergeten dat mensen vaak wel willen, maar niet kunnen.’
Verbindende factor
Onderzoeker Van Dijk ziet daar juist ook de kracht van in: ‘De menselijke maat is een verbindende factor van links tot rechts. Iedereen is het erover eens dat we maatwerk terug moeten brengen in ons beleid. Er is dus momentum om dit concept concreet te maken en vanuit de politiek oplossingen aan te dragen.’
Kamerlid Corinne Ellemeet (GroenLinks) gaf in een reactie aan dat er vanuit de politiek ruimte kan worden geschapen om financiële hindernissen te overwinnen door zogeheten persoonsvolgende bekostiging voor kwetsbare ouderen. ‘Een mooi voorbeeld komt uit Utrecht waarbij een ziekenhuis, zorgaanbieders en de wijkverpleging elke maand om tafel gaan. Ze bespreken de casuïstiek, stoppen het geld in een pot en kijken met elkaar hoe ze de mensen het beste kunnen helpen.’
Hoofdafbeelding: Premier Mark Rutte ontvangt de bundel uit handen van Janny Bakker-Klein (bestuursvoorzitter Movisie, derde van links). Sandra van Dijk (links) en Marcel Canoy (rechts). Fotograaf: David van Dam