Hoe reageert het brein van ouders op feedback over hun kind?
Ouders blijken behoorlijk gevoelig voor feedback die ze over hun kind ontvangen. Hoe gevoelig is bovendien afhankelijk van de (‘roze’) bril waarmee ze naar hun kind kijken. Dit alles is terug te zien in hun brein. Neurowetenschapper Lisanne van Houtum en haar Leidse collega’s publiceerden erover in het internationale wetenschappelijke tijdschrift SCAN.
Lisanne van Houtum vertelt: ‘Voor ouders is het heel gewoon om feedback over je kind te ontvangen, bijvoorbeeld van een docent, sportcoach of familielid. Toch is niet eerder onderzocht hoe het brein van ouders reageert op dit soort feedback. Met name heftige reacties van ouders op kritiek over hun kind kan veel invloed hebben op het contact met de docent of sportcoach en indirect ook op de dynamiek tussen ouder en kind. Daarom wilden we onderzoeken hoe ouders reageren op zowel complimenten als kritiek op hun kind. Ook wilden we weten of ouders emotioneler reageren wanneer bepaalde feedback in hun ogen niet van toepassing is over het kind, en hoe feedback overkomt op ouders die over het algemeen een zeer rooskleurig beeld hebben van hun kind.’
Onderzoek
Om dit te onderzoeken kregen moeders en vaders in een MRI-scanner (verzonnen) positieve, neutrale en negatieve sociale feedback te zien over karaktereigenschappen van hun kind, zoals ‘intelligent’, ‘chaotisch’ of ‘onbetrouwbaar’. De ouders verkeerden in de veronderstelling dat deze feedback afkomstig was van leden van de onderzoeksgroep, gebaseerd op observaties van hun kind tijdens een eerdere onderzoeksdag. Zelf hadden de ouders op een eerder moment al beoordeeld in hoeverre ze vonden dat deze eigenschappen van toepassing waren op hun kind. Daaruit leidden de onderzoekers af hoe rooskleurig het beeld van ouders was van hun kind.
RE-PAIR
De onderzoekers hebben dit nieuwe paradigma ontwikkeld in het kader van RE-PAIR, een onderzoek met nog 3 andere promovendi. Hiervoor zijn al meer dan 100 jongeren van 11-17 jaar en hun ouder(s) uit heel Nederland naar Leiden gekomen.
Opmerkelijk
Uit het onderzoek van Van Houtum bleek de stemming van ouders beter na het ontvangen van positieve feedback en slechter na het ontvangen van negatieve feedback over hun kind. Dat gebeurde vooral wanneer negatieve feedback niet strookte met hun eigen beeld van hun kind; zogenoemde ‘misplaatste kritiek’. Deze feedback activeerde hersengebieden die normaal gesproken geactiveerd worden wanneer iemand sociale feedback krijgt over zichzelf, waaronder de hersengebieden die betrokken zijn bij de verwerking van pijn en emoties en bij het begrijpen van de bedoelingen en emoties van anderen. Wanneer ouders in het algemeen een rooskleuriger beeld hadden van hun kind, reageerden ze nog veel sterker op de feedback, zowel in positieve als negatieve zin. Ook werden bij deze ouders bepaalde hersengebieden sterker geactiveerd bij het ontvangen van specifiek negatieve feedback over het kind.
Willen sommige ouders het misschien té goed doen?
Promovenda Van Houtum is zelf zeer geïnteresseerd in de bevindingen die te maken hebben met de ‘roze bril’ van ouders. Het roept de vraag op of je het als ouder ook té goed kan willen doen. ‘De heftige emoties die worden opgeroepen bij sommige ouders wanneer zij kritiek over hun kind ontvangen kunnen ze bijvoorbeeld uiten door de kritiekgever of het kind zelf te bekritiseren, of door het kind juist extreem veel complimenten te geven. Dat zou impact kunnen hebben op hoe het kind zichzelf ziet en op de eigenwaarde van het kind. Met name bij adolescenten die toch al een negatief zelfbeeld en lage eigenwaarde hebben, zoals adolescenten met depressieve klachten, zou zo’n ‘roze bril’ van ouders dus juist negatief uit kunnen werken. Bij opvoedinterventies zou de bewustwording van ouders van hun eigen percepties en reacties op feedback over het kind wellicht een belangrijke pijler kunnen zijn.'