‘Alle studenten willen gezien en gehoord worden’
Een veilige plek om urgente maatschappelijke kwesties zoals racisme met elkaar te bespreken. De studentennetwerken Space to Talk About Race en Afro Student Association voorzien in deze behoefte en organiseren daarnaast nog vele andere activiteiten. Drie bestuursleden vertellen waarom dat nodig is.
Tribuut-avonden ter ere van zwarte transgender activisten die pioniers waren in LHBTIQ-bewegingen. Een kennisreeks over het 'dekoloniseren' van de curricula. En, in pre-(en post)coronatijden, grote feesten met muziek en kunst en cultuur waar iedereen welkom is. De activiteiten van Space to Talk About Race (STAR) en Afro Student Association (ASA) zijn divers en variëren van vrolijke, culturele avonden tot stevige inhoudelijke discussies over de noodzaak van een meer inclusieve en gelijkwaardige universiteit.
Netwerken trekken samen op
De netwerken trekken vaak gezamenlijk op, legt Levi Ommen uit. Ze studeert politicologie en is bestuurslid bij ASA. Een feest of bijvoorbeeld een workshop over mentale gezondheid organiseren de netwerken vaak gezamenlijk en soms ook met MENA, de studentenvereniging met speciale interesse in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. STAR-bestuurder Aline-Priscillia Messi, student Linguistics, merkt op: ‘Je hoeft niet lid te zijn van onze netwerken, maar je kunt je gewoon aanmelden voor een activiteit als je geïnteresseerd bent.’ Glenn Martinus is student International Public Management aan de Haagse Hogeschool en voorzitter van ASA. Deze vereniging is zowel actief op de Haagse Hogeschool als de Universiteit Leiden. Je hoeft ook geen student van kleur te zijn om mee te doen aan onze activiteiten, benadrukken de drie in een interview via Zoom.
Verbondenheid
STAR is opgericht in 2018. De initiatiefnemer, Aju Shrestha, wilde voor studenten een veilige plek creëren binnen de universiteit om de onderlinge verbondenheid te versterken en vrijuit over ‘geracialiseerde ervaringen’ en uitsluiting te kunnen spreken. Voor veel studenten van kleur was en is de drempel erg groot om hierover te praten. Aline-Priscillia: ‘Studenten willen gezien en gehoord worden. De gesprekken gaan trouwens niet per se over een negatieve ervaring. We zoeken vooral verbondenheid met elkaar.’
Levi: ‘Onderwerpen als inclusiviteit en diversiteit leiden vaak direct tot debatten, maar wij willen er op verschillende manieren over kunnen praten.’ Glenn: ‘Een safer space-bijeenkomst houden we bewust kleinschalig zodat de deelnemers zich makkelijker kunnen uitspreken en daadwerkelijk gezien en gehoord worden.’
Steun en een veilige omgeving
Safer space-bijeenkomsten zijn belangrijk omdat studenten van kleur onveilige situaties meemaken. Zo waren er ook op de universiteit verhitte discussies over Zwarte Piet en kregen studenten van kleur nare en intimiderende reacties. Onlangs publiceerde het blad van een studievereniging een provocerend artikel waarin de Black Lives Matter-beweging en het bestaan en de activiteiten van ASA en STAR werden neergezet als pionnen in een complot om chaos en verdeeldheid te veroorzaken.
De besturen van de opleiding en het tijdschrift hebben zich daarna met klem gedistantieerd van het stuk, maar dit soort incidenten bestaan niet in een vacuüm, aldus de studenten. Ze dragen volgens hen bij aan een onveilig klimaat, zowel binnen als buiten de universiteit, voor studenten (en medewerkers) van kleur. Daarom is het belangrijk dat STAR en ASA aan studenten steun en een veilige omgeving kunnen bieden, benadrukken ze.
Ervaringen binnen de universiteit
Wat zijn hun eigen ervaringen binnen de universiteit? Glenn: ‘Ik heb me ook onveilig gevoeld op een discussiebijeenkomst over Zwarte Piet. Ik schrok ervan hoeveel studenten uitgesproken hun mening gaven, zonder zich te realiseren dat ze er anderen mee kwetsten. Ze bagatelliseerden het probleem.’ Aline-Priscillia: ‘Het hoeft geen racisme te zijn, maar ik voel me vaak een beetje geïsoleerd omdat ik meestal de enige zwarte persoon ben als ik ergens binnenkom.’
Gedragscode
Er zijn studenten van kleur die racisme en uitsluiting ondervinden en zich niet durven uit te spreken, merkt Levi op. ‘Ik wil wel benadrukken dat we geen slachtoffers van onszelf maken. We willen geen medelijden, maar wel een ferme reactie dat discriminerend gedrag niet geaccepteerd wordt.’ De studenten pleiten daarom voor een gedragscode voor studenten en medewerkers waarin een verbod op racisme en elke vorm van discriminatie expliciet wordt genoemd. Tevens zouden er consequenties verbonden moeten zijn aan het overtreden van de gedragscode. Het Expertisebureau D&I is hierover met verschillende groepen binnen de universiteit in gesprek.
Voor veel studenten van kleur is de drempel erg hoog om over racisme te praten.
Meer diverse medewerkers
Ook zouden de studenten meer diversiteit onder de medewerkers willen zien; er zijn bijvoorbeeld nauwelijks hoogleraren van kleur. Aline-Priscillia: ‘Het gaat niet alleen om etnische afkomst, maar om meer diversiteit in alle opzichten: zoals in gender en identiteit.’
Dekolonisatie curriculum
Naast kleinschalige bijeenkomsten organiseren de netwerken ook kennisreeksen zoals een serie over de dekolonisatie van het curriculum. De studenten pleiten onder andere voor meer variëteit in de tekstboeken en syllabussen die veelal geschreven zijn door witte mannen met meestal een westers perspectief. En ook in de colleges moet er meer aandacht komen voor dekoloniale perspectieven, vinden ze. Bij dit soort bijeenkomsten nodigen de netwerken ook wetenschappers en bestuurders uit want alleen dan kan er werkelijk wat veranderen.
Studentenverenigingen
Tot de traditionele gezelligheidsverenigingen voelen de drie zich niet zo aangetrokken want je moet je wel eerst op je gemak voelen om ergens lid van te worden. Glenn: ‘Ontgroeningen of een harde kennismakingstijd spreken ons niet aan.’ Hoe zouden studentenverenigingen voor meer diversiteit kunnen zorgen? Aline-Priscillia denkt dat ze meer verschillende studenten kunnen aantrekken als ze opener en inclusiever overkomen. Voor internationale studenten speelt de taalbarrière bovendien een rol. Levi: ‘Op de meeste verenigingen spreken studenten liever Nederlands. Bij STAR en ASA is de regel: de voertaal wordt Engels als er ook internationale studenten bij zijn.’
Week tegen Racisme
Deze week is het de Europese Week Tegen Racisme. Hoe belangrijk is zo’n week? Levi: ‘Een week alleen werkt natuurlijk niet, maar het kan helpen om de aandacht levend te houden.’ Aline-Priscillia: ‘Racisme wordt vaak behandeld als een concept of een incidentele belediging, terwijl het een structureel probleem is. Het is erg pijnlijk en traumatiserend voor mensen van kleur. Onze activiteiten hebben een verbindende werking en tonen aan dat mensen hier niet alleen in staan.’
Umoja Night
Die verbondenheid creëren de studenten normaal gesproken ook met hun grote feesten die nu in coronatijd zeer gemist worden. Normaal gesproken organiseren ze twee keer per jaar Umoja Night, de nacht van de eenheid. Glenn: ‘Op die avonden vieren we allerlei mogelijke vormen van Afro-cultuur met lekker eten, cultuur, bands en kunstenaars. Die avonden trekken dan mensen van allerlei achtergronden uit het hele land. We hopen dat het later dit jaar, als de lockdown voorbij is, weer kan.’