Vaardigheden zijn specifieke bekwaamheden die je nodig hebt om een taak of activiteit uit te voeren. We spreken over vakoverstijgende vaardigheden wanneer een vaardigheid die in een specifieke context ontwikkeld is ook kan worden toegepast in een heel andere context. Dit in tegenstelling tot vakspecifieke vaardigheden, die gebonden zijn aan een bepaalde context en minder goed toepasbaar zijn in een andere setting.

• Voorbeelden van vakoverstijgende vaardigheden zijn: samenwerken, presenteren.
• Voorbeelden van vakspecifieke vaardigheden zijn: een microscoop bedienen, een diagnose stellen, archeologisch veldwerk, een tekst in een specifieke taal vertalen.

De moderne maatschappij ontwikkelt en verandert snel door nieuwe technologieën, veranderende samenwerkingsverbanden en toenemende complexiteit. Om in zo'n veranderende omgeving je weg te kunnen vinden en bij te kunnen dragen aan de ontwikkelingen waar de samenleving behoefte aan heeft, heb je ­– naast gedegen kennis – ook vaardigheden nodig. De samenleving en de arbeidsmarkt vragen om academici die vraagstukken kritisch onderzoeken, samenwerken, communiceren, maatschappelijk bewust zijn, die reflecteren op zichzelf en hun omgeving en oplossingen kunnen genereren voor de uitdagingen die ze tegenkomen.

De vakoverstijgende vaardigheden zijn verdeeld over drie categorieën:  

• (Meta-)cognitieve vaardigheden gebruiken we in onze omgang met de wereld om ons heen;
• Interpersoonlijke vaardigheden gebruiken we in onze omgang met elkaar
• Intrapersoonlijke vaardigheden gebruiken we in onze omgang met onszelf

Er zijn verschillende manieren waarop je vakoverstijgende vaardigheden ontwikkelt tijdens je studie. Je kunt vaardigheden ontwikkelen tijdens een vakinhoudelijke opdracht, maar ook door vakken en cursussen die specifiek gericht zijn op vaardigheden. Zo kan de vaardigheid, bijvoorbeeld presenteren, het onderwerp zijn van een specifieke cursus. Maar presenteren kun je ook trainen tijdens vakinhoudelijk onderwijs, bijvoorbeeld als je jouw onderzoeksresultaten aan studiegenoten presenteert.

De manier waarop je de vaardigheden ontwikkelt in het onderwijs verschilt per opleiding. In de Studiegids zie je bij elke cursus welke vaardigheden je daarin aanleert. Als er voor jouw opleiding aanvullende informatie is, vind je die op het tabblad van je faculteit of opleiding.

Academisch onderzoek is het systematisch bevragen van een probleem, situatie, onderwerp of concept met als doel nieuwe informatie, kennis of opinies te genereren. De gebruikte methoden verschillen per vakgebied of discipline. Op basis van kritisch denken wordt een oordeel over een onderwerp of concept gevormd. De normen die een open wetenschappelijke uitwisseling bevorderen (denk aan eerlijkheid, zorgvuldigheid, transparantie, onafhankelijkheid, verantwoordelijkheid), worden hierbij gerespecteerd en uitgedragen.

De vaardigheid Onderzoeken stelt je in staat om in uiteenlopende situaties, taken of contexten  nieuwe inzichten te genereren.

Analyseren is het systematisch ontleden van een situatie of informatie. Door verschillende relevante elementen te onderscheiden en de relaties tussen de elementen te benoemen kom je tot de kern van de zaak en vergroot je je inzicht in het vraagstuk.

De vaardigheid Analyseren stelt je in staat om oorzaken van een situatie of probleem op te sporen, verbanden te ontdekken of oplossingen te bedenken.

Oplossingen genereren wil zeggen dat je op basis van (complexe) informatie nieuwe concepten, denkkaders of modellen formuleert als antwoord op een vraagstuk. Hiervoor moet je informatie combineren, overeenkomsten en verschillen tussen soortgelijke situaties herkennen, diverse perspectieven innemen en strategieën afwegen. Soms heb je ook lef nodig, om een oplossing te creëren vanuit een geheel nieuwe invalshoek.

Met de vaardigheid Oplossingen genereren kun je passende strategieën ontwikkelen wanneer je met een probleem wordt geconfronteerd.

Een project is een activiteit om een specifiek resultaat te bereiken, binnen een vastgestelde tijd en met beperkte middelen (denk aan inzet van mensen, gebruik van materialen of beschikbaar budget). Om een project succesvol uit te voeren moet je juiste en haalbare doelen stellen en de taken die uitgevoerd moeten worden om deze doelen te bereiken, effectief plannen en organiseren.

De vaardigheid Projectmatig werken stelt je in staat om effectief en efficiënt te werken aan zowel individuele als gezamenlijke doelen.

Digitale vaardigheid houdt binnen de opleidingen van Universiteit Leiden in dat je in staat bent digitale bronnen, databases en algoritmes, die in de wetenschappelijke disciplines worden toegepast, te gebruiken en begrijpen. Het kan gaan om digitale middelen om kennis te genereren, maar ook om kennis te delen en samen te voegen. Onder digitale vaardigheid verstaat de universiteit in de opleidingen niet de basisvaardigheden zoals het gebruik van e-mail en internet, omdat je die al beheerst bij aanvang van je studie.

Digitale vaardigheid is een voorwaarde om volledig te kunnen participeren in de huidige samenleving, waarin digitale communicatie, gegevens en netwerken van essentieel belang zijn.

Samenwerken is het proces waarbij meerdere mensen bijdragen aan een gezamenlijk resultaat omdat er capaciteit, kennis, vaardigheden en ervaring van verschillende individuen gecombineerd of uitgewisseld moeten worden om het doel te bereiken. Samenwerking vraagt om een gezamenlijk doel, een gedeelde planning en afstemming tussen verschillende personen. De normen die een open wetenschappelijke uitwisseling bevorderen (denk aan eerlijkheid, zorgvuldigheid, transparantie, onafhankelijkheid, verantwoordelijkheid), worden daarbij gerespecteerd en uitgedragen.

De vaardigheid Samenwerken maakt het mogelijk om aan een breder scala aan vraagstukken en onderwerpen te werken, doordat je aan verschillende teams kunt bijdragen.

Vaardigheid in mondelinge communicatie betekent dat je ideeën en informatie in begrijpelijke gesproken taal met anderen uitwisselt en elkaars boodschap daarbij goed begrijpt. Naast dat wat er gezegd wordt, zijn ook non-verbale signalen van groot belang.

In de omgang met de mensen met wie je leeft en werkt, is mondelinge communicatie een belangrijke manier om informatie en ideeën uit te wisselen. De vaardigheid Mondeling communiceren kan bijdragen aan een effectieve, constructieve en prettige omgang tussen personen.

Vaardigheid in schriftelijke communicatie betekent dat je ideeën en informatie helder op schrift kunt stellen, rekening houdend met de doelgroep, zodat de boodschap wordt begrepen. Schriftelijk communiceren via digitale media is een vast onderdeel geworden van onze dagelijkse omgang met elkaar. Daarnaast wordt informatie schriftelijk vastgelegd om deze onder een breed publiek te kunnen verspreiden (bijvoorbeeld een wetenschappelijke publicatie) of om te zorgen dat gemaakte afspraken later teruggelezen kunnen worden (bijvoorbeeld een reglement of contract).

De vaardigheid Schriftelijk communiceren stelt je in staat om duidelijke teksten te schrijven die passen bij het doel en de doelgroep van de tekst.

Presenteren wil zeggen dat je ideeën en informatie op heldere wijze overbrengt aan een publiek, rekening houdend met de doelgroep, met gebruik van passende ondersteunende materialen en platformen. Hierbij zijn de inhoud en structuur van het verhaal, de ondersteunende materialen die gebruikt worden en de stijl en het enthousiasme van de spreker van belang.

De vaardigheid Presenteren kan je helpen om mensen te overtuigen van jouw plannen en te betrekken bij activiteiten.

Maatschappelijk bewustzijn wil zeggen dat je goed geïnformeerd bent over de ontwikkelingen binnen de samenleving, het vakgebied en de gemeenschap waar je deel van uitmaakt. Daarbij begrijp je hoe jouw achtergrond en activiteiten zich daartoe verhouden. Hierdoor kun je informatie en ideeën in een bredere context plaatsen.

Door Maatschappelijk bewustzijn ben je bekend met actuele vraagstukken en hoe je mogelijk kunt bijdragen aan oplossingen.

Reflecteren is het evalueren van gebeurtenissen, gedrag en denkbeelden. Dit kan gaan over jezelf (zelfreflectie) maar ook over een ander, groepen personen, een vakgebied of een community. Reflecteren kan je helpen om te achterhalen of strategieën en ideeën effectief zijn of niet. Het is hierbij van belang om open te staan voor persoonlijke feedback van anderen op je eigen gedrag of denkbeelden.

De vaardigheid Reflecteren is waardevol in wetenschappelijk onderzoek, maar ook in het proces van persoonlijke ontwikkeling, waarin je inzicht krijgt in je sterke punten en leert van tegenslag en falen.

Zelfstandig leren is sturing geven aan je eigen proces van nieuwe kennis en informatie opnemen en toepassen. Leren is het opnemen en verwerken van kennis en informatie en is de kern van elke opleiding. Dit kan om verschillende strategieën of methoden vragen, afhankelijk van de opdracht of vraag. Een belangrijk onderdeel van zelfstandig leren is dat je herkent welke manier van leren nodig is in een bepaalde context.

De vaardigheid Zelfstandig leren is niet alleen relevant tijdens je studie maar blijft nodig gedurende de hele loopbaan omdat de omstandigheden in werk en leven continu veranderen.

Veerkracht is het vermogen om effectief te blijven functioneren in veranderende, uitdagende omstandigheden. Het is een combinatie van flexibiliteit en zelfvertrouwen die je in staat stelt om met verandering, onvoorspelbaarheid, stress en tegenslag om te gaan en hiervan te herstellen. Het geeft de balans weer tussen incasseringsvermogen bij ongewenste resultaten of veranderingen en weerbaarheid om persoonlijke grenzen te bewaken.

De vaardigheid Veerkracht helpt je om met tegenslagen om te gaan en hiervan bij te komen zonder jezelf uit te putten.