Geografische Informatie

In deze map worden enige belangrijke hulpmiddelen behandeld om een plaatsnaam te identificeren en te lokaliseren, zowel historisch als contemporain. Omdat steeds meer aardrijkskundige informatie via het Internet beschikbaar worden gemaakt, besteden wij hier ook enige aandacht aan. Daarbij interpreteren wij de term "aardrijkskunde" niet alleen als topografie, maar ook als fysieke, politieke en economische geografie. 

Een unieke link is https://earth.google.com/, waar u op grote delen van de aarde kunt inzoemen alsof u in een spionagesatelliet zit. U moet er wel eerst de gratis software voor downloaden, wat in de computerzalen van de Universiteit Leiden waarschijnlijk meestal niet kan. Voor China is Google Earth overigens vaak nog teleurstellend omdat de sateliet-dekking nog bepaald niet perfect is en waar wel dekking is de resolutie niet toelaat dat je werkelijk gedetailleerd kunt kijken.

De collectie van het Sinologisch Instituut

Op het Sinologisch Instituut zelf bevindt zich een grote collectie atlassen en kaarten. Hoewel van een systematische collectie geen sprake is, zitten er toch handige naslagwerken tussen.  

Enkele atlassen voor dagelijks gebruik staan in de leeszaal, waaronder die genoemd op de pagina "Plaatsen vinden". Alle losse atlassen en kaarten zijn geplaatst in de aparte Atlassenkamer (meer informatie aan de balie van de bibliotheek).

Het probleem van de administratieve eenheid als basis van representatie

Vanouds wordt in de chinese opvatting van aardrijkskunde de administratieve eenheid als uitgangspunt genomen. Het grootste deel van de chinese aardrijkskundige bronnen (kaarten, atlassen, geografische woordenboeken, Plaatselijke Geschiedenissen enz.) is dan ook geordend naar administratieve eenheden. Hierbij worden culturele, sociale, economische en fysische aspecten totaal genegeerd. 

Het resultaat van deze benadering is bijvoorbeeld dat één sociaal-economische eenheid (zoals een hiërarchie van plaatselijke en regionale markten) of één culturele eenheid (zoals een dialectgebied of een gebied met gemeenschappelijke religieuze praktijken, mythen en folklore, meestal samenvallend met een dialectgebied), en één en dezelfde stad vaak onder verschillende administratieve eenheden worden ondergebracht (soms zelfs onder verschillende provincies). 

Ook verschillen tussen stad en platteland worden vaak genegeerd, zolang zij niet aan administratieve eenheden beantwoorden.

Plaatsen vinden op een kaart

In de loop der eeuwen en ook na 1949 zijn de plaatsnamen talloze malen veranderd vanaf het laagste plaatselijke niveau van het dorp en de wijk tot en met het hoogste niveau van de provincie en het land. Gelukkig bestaan er woordenboeken en atlassen om de veranderingen te traceren, zij het dat de meeste hulmiddelen zijn beperkt tot adminstratieve eenheden en grotere bergen, rivieren, meren e.d.

Het vinden van moderne plaatsen

• The Times comprehensive atlas of the world (11th edition) (London : Times Books, 2003). Merkwaardig genoeg niet in iedere leeszaal van de Universiteit Leiden aanwezig, maar wel op het Sinologisch Instituut. Handig startpunt voor allerlei geografische informatie van vandaag de dag. Gebruikt de Pinyin transcriptie.
• China: a provincial atlas (Chiao-min Hsieh, Jean Kan Hsieh comp.) (New York: Macmillan Publishing, Simon & Schuster Macmillan/London [etc.]: Prentice Hall International, 1995). Een modern uitgegeven handzame atlas.
• Zhonghua renmin gongheguo dituji,  Hanyu pinyin ban. Dit is de pinyin  versie van de volgende atlas en, hoewel saai, uiterst betrouwbaar. 
• Zhonghua renmin gongheguo dituji  中华人民共和国地图集 (Peking, 1974; vele herdrukken). Deze voortreffelijke Chineestalige atlas in afgekorte karakters bevat een serie administratieve kaarten van alle plaatsnamen tot ver onder het xian (districts)-niveau, en een serie kaarten van rivieren, bergen enzovoorts. Op de administratieve kaart van ieder provincie volgt een korte beschrijving van die provincie, waarin de bevolking, klimaat, industrie, transport en dergelijke beschreven worden. Tot slot bevat deze atlas een gedetailleerde index op alle namen geordend op de radicaal van het eerste karakter en vervolgens op het aantal streepjes van de volgende karakters. Er zijn voorts twee indexen op alle eerste karakters uit de gedetailleerde index, de ene geordend naar de uitspraak en de andere geordend naar het aantal streepjes.

Het vinden van oude plaatsen

Traditioneel maken wij bij het zoeken naar oude plaatsnamen vooral gebruik van plaatsnamenwoordenboeken 
 

• Blunden, C. en M. Elvin, Cultural atlas of China (Oxford, 1983). Deze atlas probeert, met teksten en een overvloed aan kaartjes, diagrammen en illustraties, een beeld te geven van de Chinese cultuurgeschiedenis. Het geeft een korte bibliografie en bevat een index. Een lijst op karakters ontbreekt.
• Tan Qixiang 谭其骧 ed., Zhongguo lishi dituji 中国历史地图集(Shanghai, 1982-1987).Een serie historische atlassen van het vroegste begin tot nu in acht delen. Niet alleen bruikbaar als atlas, maar ook net zo handig als historisch geografisch woordenboek. 
  1. Periode tot en met de Strijdende Staaten 
  2. Qin en Han 
  3. Drie Koninkrijken, Westelijke Jin; 
  4. Oostelijke Jin, Zestien Koninkrijken, Zuidelijke en Noordelijke Dynastieën 
  5. Sui, Tang en Periode van de Vijf Dynastieën en de Tien Koninkrijken; 
  6. Song, Liao en Jin; 
  7. Yuan en Ming; 
  8. Qing. 
  Deze serie maakt de meeste oude handboeken over de historische geografie in belangrijke mate overbodig. Op iedere kaart worden in roodbruin de huidige plaatsen, rivieren, kanalen, meren, polders en kwelders aangegeven, terwijl hieroverheen de toenmalige toestand wordt aangegeven in zwart en blauw. Met behulp van deze atlassen kan men niet alleen veranderingen in de administratieve geografie makkelijk nagaan, maar ook de talrijke veranderingen in de fysische geografie. In de index zijn alle toenmalige aardrijkskundige namen opgenomen. Index op radikaal; tweede index op aantal streepjes, met verwijzingen naar de index op radikaal.
• Wei Songshan 魏嵩山, Zhongguo lishi diming da cidian 中国历史地名大辞典 (Guangzhou: Guangdong jiaoyu chubanshe, 1995).  Dit is een van een aantal woordenboeken om plaatsnamen in op te zoeken. De bekendere woordenboeken dateren van voor 1949 en geven daarom de equivalenten in de republikeinse bestuurlijke opvatting. Dit woordenboek geeft de equivalenten uit de Volksrepubliek China van dit moment. Het is afgekorte karakters.

Aardrijkskundige informatie op het Internet

Redelijk up-to-date informatie over het huidige China vind je bijvoorbeeld op de volgende websites:

• De Economische Voorlichtingsdienst (EVD) geeft veel praktische Nederlandstalige informatie (zie homepage EVD), met als doelgebied handel en industrie. 
• Het Ministerie van Buitenlandse Zaken geeft veel praktische Nederlandstalige informatie (specifiek over China, zie hier),  met als doelgebied allerlei soorten reizigers. 
• De Nederlandse Ambassade in Beijing heeft ook een prima en erg praktische website. 
• Country Briefings: China (The Economist Intelligence Unit (EIU), The Economist, London, UK) ( https://www.economist.com/countries/China/).  Veel feitelijke informatie. 
• The World Factbook 2003 (het CIA "handboek" over de wereld, met een prima afdeling over China )

Verder kun je altijd proberen via Google informatie te vinden over een specifieke plaats te vinden die je zoekt (zoek daarbij zowel op de Pinyin transcriptie als de Chinese karakters van een plaatsnaam). Dankzij het toerisme en de plaatselijke trots van veel gebieden is er een veelheid aan soms goede, maar some ook waardeloze informatie op het WWW te vinden.

De beschikbaarheid van goede kaarten

In het Internet kun je makkelijk allerlei kaarten vinden. Hoewel men die niet zonder meer kan overnemen (vanwege copyright) is dit voor beperktere studiedoeleinden buitengewoon handig. De volgende twee lokaties zijn goede startpunten, maar meer vindt u via de IGCS. 

• Perry-Castañeda Library Map Collection (vooral moderne kaarten) 
   
• Harvard CGIS project (https://www.fas.harvard.edu/~chgis/ ) Het "China Historical Geographic Information System" (CHGIS) project is begonnen in 2001 en loopt nog steeds. Het is primair een historische database, met digitale kaarten en aan kaarten gerelateerde statistische bronnen. Via dit adres kunt u verder naar een aantal andere goede digitale cartografisch gestructureerde databases, ook voor de late twintigste eeuw. Bedenk wel dat dit project nog loopt en dat de beschikbare informatie nog steeds wordt uitgebreid.

Bibliografieën en bibliografische informatie 

Een algemene bibliografie vermeldt alleen welke boeken of artikelen er bestaan over een bepaald onderwerp, waar die zijn gepubliceerd en wie de auteur(s) zijn. Gelukkig is het mogelijk preciezere informatie in te winnen over de inhoud van publicaties. 

• Begin gerust met Google, maar denk niet dat u daarmee alles vinden kunt.
• Begin met de algemene bibliografieën die in de diverse folders worden genoemd, maar beperk u voor serieus onderzoek nooit alleen maar tot dat soort hulpmiddelen. 
• Gebruik vervolgens waar mogelijk specialistische bibliografieën over een beperkt gebied, met een fijnere indeling in onderwerpen en meer titels.
• Gebruik standaardwerken of handboeken op een bepaald gebied, die meestal een uitgebreide bibliografie en/of een notenapparaat hebben.
• Gebruik bibliografische artikelen, die een beeld geven van de meest recente ontwikkelingen op een bepaald gebied (the state of the field). Sommige tijdschriften publiceren regelmatig beknopte en geannoteerde bibliografieën op een specifiek gebied.
• Houd vooral recente publicaties bij in tijdschriften, inclusief de zogenaamde newsletters, die meestal het orgaan zijn van een vereniging van onderzoekers op een bepaald gebied en daarom de meest up to date informatie verschaffen. Sommige tijdschriften publiceren ook grote aantallen recensies van nieuwe boeken, zoals T'oung Pao (alleen het oude China), The Journal of Asian Studies (het oude en moderne China), China Quarterly en China Information (beide alleen over het moderne China), en tenslotte China Review International (recensies en bibliografische artikelen over het oude en het moderne China).

Algemene hulpmiddelen voor boeken en artikelen

Vertrouw nooit op één methode, maar maak steeds van verschillende bibliografische hulpmiddelen tegelijk gebruik. 

De Leidse Catalogus 
De catalogus van de Leidse Universiteitsbibliotheek kunt u vanzelfsprekend raadplegen via de link in het linkervenster. De bovenstaande link verwijst naar een andere pagina, namelijk de speciaal op onze eigen sinologische collectie toegesneden onderwerpspagina "Subjects in the Western catalogue". Via deze pagina kunt u zoeken op onze eigen systematische indeling. 

Google

Google is een prima plek om te beginnen, maar niet om ook te eindigen. Via Google kunt u in tegenstelling tot de bibliotheekcatalogus namelijk ook artikelen uit tijdschriften vinden, voor zover zij op een of andere manier digitaal beschikbaar zijn. Wanneer u dit op de universiteit doet, kunt u de gevonden artikelen soms direct en soms via de omweg van U-Lip meteen digitaal downloaden.  

Bibliography of Asian Studies (of: BAS Online)

Het beginpunt voor westerstalig onderzoek is de online Bibliography of Asian Studies. Deze vervangt eerdere papieren versies of samenvattingen vanaf 1972. Bedenk wel dat deze bibliografie geenszins compleet is. De zoekmogelijkheden van een specialistische bibliografie zijn meestal groter. Niet alle tijdschriften worden up-to-date opgenomen en niet-Engelstalige publikaties worden minder goed afgedekt. Voor alle onderzoek van vóór 1972 moet u nog steeds naar de oude Bibliography of Asian Studies in boekvorm. Voor disciplinaire tijdschriften die niet in BAS Online worden verwerkt kunt u naar  (meer informatie onderaan op deze pagina). Deze bibliografie is alleen via een abonnement (bijvoorbeeld binnen het IP adres van de Universiteit Leiden en natuurlijk via U-Lip) toegankelijk. 

Tôyôgaku bunken ruimoku
De Tôyôgaku bunken ruimoku (van het Jimbun kagaku kenkyuusho van de Universiteit van Kyôto) kwam voorheen op jaarbasis uit, maar is inmiddels over Internet toegankelijk. Deze bibliografie behandelt met name Japanstalig onderzoek, maar neemt ook zeer veel Chinees (zowel uit Taiwan als uit de Volksrepubliek China) en Westers onderzoek op. U kunt Westerse woorden en namen in dezelfde zoekfunctie invoeren als Chinese karakters. 

Revue bibliographique de Sinologie (Nouvelle série) (RBS)

Dit is het beste Westerstalige bibliografische hulpmiddel tot veel goede secundaire studies in alle sinologisch relevante talen (met name Engels, Frans, Chinees en Japans). Behalve formele bibliografische informatie, wordt ook een korte samenvatting gegeven. Zij verschijnt jaarlijks en ieder jaar worden ook uitgebreide bibliografische essays over steeds verschillende onderwerpen opgenomen. Het materiaal is thematisch en daarbinnen chronologisch geordend. Indices op persoonsnamen en onderwerp. De voertalen van deze bibliografie zijn Frans en Engels. Helaas is recent het waarschijnlijk laatste deel verschenen (no. 21 [2003-2005]). 

Tôyôgaku bunken ruimoku

De Tôyôgaku bunken ruimoku (van het Jimbun kagaku kenkyuusho van de Universiteit van Kyôto) kwam voorheen op jaarbasis uit, maar is inmiddels over Internet toegankelijk. Deze bibliografie over China in heden en verleden wordt in Japan gecompileerd, maar is grotendeels in Chinese karakters (in Unicode). Men hoeft geen Japans te kennen om dit hulpmiddel te gebruiken. Deze bibliografie behandelt met name Japanstalig onderzoek, maar neemt ook zeer veel Chinees (zowel uit Taiwan als uit de Volksrepubliek China) en Westers onderzoek op. U kunt Westerse woorden en namen in dezelfde zoekfunctie invoeren als Chinese karakters. 

Google 

Ook, of misschien wel juist, Chineestalige en Japanstalige secundaire en soms zelfs primaire bronnen kunt u uitstekend via Google vinden. Ook hier geldt weer dat dit niet voldoende is als zoekmethode maar toch. U moet de sleutelwoorden natuurlijk wel in CHinese karakters invoeren en u kunt desgewenst kiezen voor een search alleen op afgekorte of volledige karakters, dan wel op alle typen karakters. 

Revue bibliographique de Sinologie (Nouvelle série) 

Dit is het beste Westerstalige bibliografische hulpmiddel tot veel goede secundaire studies, ook die in het Chinees en Japans. Behalve formele bibliografische informatie, wordt ook een korte samenvatting gegeven. Zij verschijnt jaarlijks en ieder jaar worden ook uitgebreide bibliografische essays over steeds verschillende onderwerpen opgenomen. Het materiaal is thematisch en daarbinnen chronologisch geordend. Indices op persoonsnamen en onderwerp. De voertalen van deze bibliografie zijn Frans en Engels.

Veel nieuw onderzoek wordt gedaan in het kader van het verwerven van de doctorstitel (PhD, Dr. enz.). Dit heet een proefschrift of dissertatie (dissertation [Eng.]). Zulk onderzoek wordt soms gepubliceerd (dit is bijvoorbeeld verplicht in Nederland en Duitsland), maar vaak ook niet of pas na jaren (zoals in de Verenigde Staten en Canada). Niet-gepubliceerde dissertaties kunnen voor de Verenigde Staten en Canada worden besteld via het Internet, maar zijn wel vrij duur (zie hieronder). 

Er zijn twee buitengewoon handige hulpmiddelen om te weten of over een onderwerp een ongepubliceerd Engelstalig proefschrift bestaat: 
 

• Eerst kunt u het beste de website van ProQuest Information and Learning  (voorheen UMI) raadplegen. Hier kan men on-line vrijwel alle in de Verenigde Staten en Canada geschreven proefschriften bestellen, en in vele gevallen na betaling middels een creditcard ook digitaal downloaden.
• F.S. Shulman e.a. (eds.), China: Bibliography of Doctoral Dissertation in Western Languages, 1945-1970 (Seattle, 1972). Hierop zijn in de jaren erna steeds supplementen gepubliceerd. Dit is een bibliografie van proefschriften. Indexen op onderwerp, plaats waar de graad is behaald, auteur. Sommigen specialistische tijdschriften publiceren ook geannoteerde bibliografieën van proefschriften.

Specifieke westerstalige hulpmiddelen

Het aantal bibliografische hulmiddelen in een Westerse taal is schier oneindig. Hier vindt u een overzicht van enkele relatief recente hulpmiddelen. U wordt ten zeerste aangeraden de relevante tijdschriften bij te houden en de in de afdeling Research Guides gegeven gidsen te raadplegen.

Naar Periode

Up-to-date bibliografieën voor het hedendaagse China zijn uit de aard van de zaak altijd verouderd. Hieronder volgen een aantal handboeken met bibliografieën en die ene bibliografie die ondanks haar ouderdom nog steeds van groot belang is voor onderzoek naar enigerlei aspect van China na 1644 en voor 1971. 
 

• The Cambridge History of China (Cambridge, 1978- ) (gepland zijn totaal 15 delen, maar sommige "delen" bestaan nu al uit twee delen). Een nader bespreking van dit essentiële overzicht en bibliografische hulpmiddel (inclusief een lijst van de verschenen delen) vindt u hier.
• Immanuel C.Y Hsü, The rise of modern China (6th ed) (Oxford: Oxford University Press, 2000). Zie elders. De prima bibliografieën per hoofdstuk zijn een goed beginpunt voor verder onderzoek.
• Skinner, G.W., Modern Chinese Society 1644-1970: An Analytical Bibliography (Stanford,1973) vols. I-III. Deze niet-geannoteerde bibliografie bestrijkt Westerse, Chinese en Japanse literatuur over de periode 1644-1970, elk in een afzonderlijk deel. Zij is zeer gedetailleerd in rubrieken onderverdeeld en bevat indexen op auteur, titel en onderwerp. Wat betreft Westers onderzoek is deze bibliografie voor de periode 1644-1970 een buitengewone handige aanvulling op de Bibliography of Asian Studies. 

Naar Onderwerp

Specialistische bibliografieën naar onderwerp zijn dermate talrijk dat deze map verder is onderverdeeld in groepen. Hier vindt u een overzicht van enkele relatief recente hulpmiddelen. U wordt ten zeerste aangeraden de relevante tijdschriften bij te houden en de in de afdeling gegeven gidsen te raadplegen. 

Religie

Westerstalige onderzoek over religie in China 

Thompson, Lawrence G. comp., Chinese Religion in Western Languages: A Comprehensive and Classified Bibliography of Publications in English, French and German through 1980 (Tucson, 1985). 

Inmiddels drie vervolgen: 
 

• Laurence G. Thompson comp., Gary Seaman ed., Chinese Religions: Publications in Western Languages 1981 through 1990 (Los Angeles: Ethnographics Press, Center for Visual Anthropology; The Association for Chinese Studies, Tucson, 1993).
• Laurence G. Thompson comp., Gary Seaman ed.,Chinese Religions: Publications in Western Languages. Volume 3, 1991 - 1995 (The Association for Chinese Studies; Produced for the Association for Asian Studies by Ethnographics Press, Center for Visual Anthropology, University of Southern California, Los Angeles, 1998).
• Gary Seaman, Laurence G. Thompson, and Zhifang Song comp., Gary Seaman ed., Chinese Religions : Publications in Western languages. volume 4, 1996-2000 (Ann Arbor, Mich.: Association for Asian Studies, Inc., 2002) . 
  Deze vier boeken vormen samen een zeer systematische bibliografie van studies over de Chinese godsdienst, met index op auteur. Thompson heeft in het oudste deel (1985) ook literatuur uit de 19e eeuw verwerkt, waarin zeer veel informatie staat die niet in Chinese bronnen is te vinden. Ieder deel is verdeeld in twee afzonderlijke bibliografieën, één met studies over Confucianisme, Taoisme, godsdienst, magie e.d., en één met studies over het Boeddhisme. 

Overige hulpmiddelen: 
 

• Online Research Guide voor de studie van Chinese Religie. In deze gids vindt u uitgebreide bibliografische en onderzoeksinformatie.
• Yu, David C., Guide to Chinese Religion (Boston, 1985). Deze geannoteerde bibliografie van wetenschappelijk onderzoek (bijgewerkt tot en met 1977) over de Chinese godsdienst, inclusief Confucianisme en staatsgodsdienst, is een goed uitgangspunt voor verder onderzoek. Hoewel het accent ligt op Engelstalig onderzoek, wordt de belangrijkste literatuur in het Frans en Duits ook genoemd. Gedetailleerde inhoudsopgave; indexen op auteur en onderwerp.
• Yu, David C. , Religion in postwar China : a critical analysis and annotated bibliography (Westport, Conn. : Greenwood Press, 1994). 
  
  Superhandboeken 
• Kohn, L., Daoism Handbook (Leiden: Brill, 2000) 
• Standaert, N., Handbook of Christianity in China, Volume One: 635-1800 (Leiden: Brill, 2001)
• Tiedeman, R.G., Handbook of Christianity in China, Volume Two: 1800-present (Leiden, Brill 2010)

Literatuur

Literatuurgeschiedenis

Idema, Wilt en Lloyd Haft, Chinese letterkunde: inleiding, historisch overzicht en bibliografieën (Utrecht, 1985 en latere herziene edities) en van dezelfde auteurs A guide to Chinese literature (Ann Arbor : Center for Chinese Studies, University of Michigan, 1997) 

Dit is het beste beschikbare overzicht van de Chinese letterkunde in het Nederlands (1985 editie) en het Engels (1997 editie). Beide versies bevatten een zorgvuldige geselecteerde bibliografie van de Westerse secundaire literatuur, inclusief naslagwerken en vertalingen, gerangschikt naar periode en onderwerp. Gepoogd wordt om een korte indruk van de inhoud te geven. Indexen op Chinese auteursnaam, Chinese titels en genres. 

Moderne Chinese Literatuur en Cultuur

Kirk Denton's Modern Chinese Literature and Culture Resource Center omvat uitgebreide bibliografieën op het gebied van de moderne Chinese literatuur, film, kunst en cultuur. Het wordt bijgehouden door Kirk A. Denton en anderen in samenwerking met het tijdschrift Modern Chinese Literature and Culture. Nadeel is de wel heel erg grote hoeveelheid informatie. 

Traditionele Chinese literatuur

William H. Nienhauser, Jr. ed., Indiana Companion to Traditional Chinese Literature Volume 1.(Indiana University Press., Bloomington, 1986) enVolume 2  (Indiana University Press., Bloomington, 1998; reprinted Taipei: SMC Publishing Inc., 1999) 

Deel 1 en 2 vormen samen een encyclopedisch handboek door een internationale group onderzoekers voor de traditionele Chinese literatuur (zowel van wenyan als oud-baihua). Bestaat uit twee afdelingen: een serie essays (over toneel, proza, poëzie, religieuze literatuur, literatuurkritiek) met een algemeen overzicht van het behandelde genre en een beknopte bibliografie (van Chinees, Japans en Westers onderzoek) en een encyclopedie van persoonsnamen, boektitels, genres e.d., waarbij ieder lemma is voorzien van een bibliografische verantwoording van de beschikbare edities van een literair werk, vertalingen en studies. Indexen op persoonsnamen, titels, en onderwerpen (paginaverwijzingen naar hoofdlemma’s dikgedrukt). In deel 2 staan diverse nieuwe essays en nieuwe lemmata, alsmede een bibliografische update, en een lijst met errata en corrigenda bij deel 1 (pp.505-516). Zie ook de boekbespreking in China Review International 7:1 (2000) pp. 170-194 (door Daniel Bryant). 

Literatuur tussen 1900 en 1949 

A Selective Guide to Chinese Literature, 1900-1949 (E.J. Brill: Leiden, 1988- ) Vier delen: Dolezelová-Velingerová, Milena ed., vol. I: The Novel (1988) Slubsky, Zbigniew ed., vol. II: The Short Story (1988);Haft, Lloyd ed., vol. III: The Poem (1989); Eberstein, Bernd ed., vol. IV: The Drama (1990). 

Ieder deel bevat een gedetailleerde introductie tot het behandelde genre, gevolgd door een beknopte bibliografie over de moderne Chinese literatuur in het algemeen (1911-1949) en het genre in bijzonder. Hierin worden ook de belangrijkste naslagwerken geëvalueerd. Na deze inleidingen volgt dan een beschrijvende bibliografie  van belangrijke Chinese werken in iedere genre. Geeft van ieder werk de inhoud, een evaluatie van de betekenis van het werk binnen het genre, en een beknopte bibliografie van vertalingen en secundaire studies van het werk. Chinese karakters in de tekst. Hoewel verouderd qua bibliografie, is dit nog steeds een handig beginpunt.

Taalwetenschap

Chinese taalwetenschap is een groot onderzoeksgebied, onder meer omdat de meeste taaldocenten Chinees in het Westen vooral taalkundig actief zijn. Onderaan vindt u een aantal oudere bibliografische handboeken, maar voor up-to-date informatie moet u de meest recente tijdschriften bekijken. 

Op het Internet

Marjorie Chan's China Links is het beste beginpunt voor taalkunde en Chinese taal in het internet. Behalve taalwetenschap, behandelt de website ook dingen als woordenboeken, software, en zo meer. 

Oude handboeken

Lucas, A. Linguistique chinoise: bibliographie, 1975-1982 (Parijs, 1985) Yang, Paul Fu-mien, Chinese Linguistics: A Selected and Classified Bibliography (Hong Kong, 1974) 

Yang, Paul Fu-mien, Chinese Lexicology and Lexicography: A Selected and Classified Bibliography (Hong Kong, 1985) Yang, Paul Fu-mien, Chinese Dialectology: A Selected and Classified Bibliography (Hong Kong, 1981)

Wetenschap en Techniek

Wat is wetenschap? Wat wetenschap is, is een kwestie van definitie (zie bijvoorbeeld onze eigen website hierover!) In het oude China bestond in iedere geval geen wetenschap als losse kennis, maar vindt je wat wij nu als wetenschappelijke kennisgebieden beschouwen  vaak in religieuze en politieke contexten. Daarom zijn handboeken over de geschiedenis van de Chinese wetenschap tegelijkertijd ook buitengewoon belangrijk voor allerlei andere aspecten van de Chinese cultuur. 

Het standaardwerk Needham, Joseph (1900-1995) e.v.a., Science and Civilisation in China (Cambridge, 1954-heden) vele delen. 
Dit is een overzichtsgeschiedenis van de Chinese wetenschap en techniek, aanvankelijk gepland in zeven delen. Vanaf deel vier bestaat echter iedere deel weer uit een aantal delen en het gehele project is nog steeds niet afgerond. Ieder deel bevat gedetailleerde bibliografieën van vrijwel alle bekende primaire en secundaire bronnen. Indexen op namen, onderwerpen en titels van bronnen. Niet alleen voor wetenschapshistorici, maar voor sinologen in het algemeen en onmisbare bron van informatie en een encyclopedisch naslagwerk. Needham c.s. hebben en grote belangstelling voor de sociale, economische en politieke oorzaken en gevolgen van wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen. 

Tot nog toe zijn de volgende delen verschenen (vermeld zijn de subtitels, de hoofdtitel blijft Science and Civilisation in China):

• Needham, Joseph en Wang Ling, vol. I, Introductory Orientations (1954).
• Needham, Joseph en Wang Ling, vol. II, History of Scientific Thought (1956).
• Needham, Joseph en Wang Ling, vol. III, Methematics and the Sciences of Heaven and Earth(1959).
• Needham, Joseph, Wang Ling, en Kenneth G. Robinson, vol. IV, Physics and Physical Technology, Part 1, Physics (1962).
• Needham, Joseph en Wang Ling, vol. IV, Physics and Physical Technology, Part 2, Mechanical Engineering (1965).
• Needham, Joseph, Wang Ling, en Lu Guei-Djen, vol V, Physics and Physical Technology, Part 3, Civil Engineering and Nautics (1971).
• Tien Tsien-hsuin, vol.V, Chemistry and Chemical Technology, Part 1, Paper and Printing (1985).
• Needham, Joseph en Lu Guei-Djen, vol. V, Chemistry and Chemical Technology, Part2, Spagyrical Discovery and Invention: Magisteries of Gold and Immortality (1974).
• Needham, Joseph, Ho Ping-yü en Lu Guei-Djen, vol. V, Chemistry and Chemical Technology, Part3, Spagyrical Discovery and Invention: Historical Survey, from Cinnabar Elixirs to Synthetic Insulin (1976).
• Needham, Joseph, Lu Guei-Djen, en Nathan Sivin, vol. V, Chemistry and Chemical Technology, Part 4, Spagyrical Discovery and Invention: Apparatus, Theories and Gifts (1980).
• Needham, Joseph en Lu Guei-Djen, vol. V, Chemistry and Chemical Technology, Part5, Spagyrical Discovery and Invention: Physiological Alchemy (1983).
• Needham, Joseph, Ho Ping-Yü, Lu Guei-Djen, en Wang Ling, vol. V, Chemistry and Chemical Technology, Part 7, Spagyrical Discovery and Invention: Military Technology: The Gunpowder Epic (1986).
• Kuhn, Dieter, vol. V, Chemistry and Chemical Technology, Part 9, Textile Technology: Spinning and Reeling(1988).
• Donald B. Wagner, Vol. 5, Chemistry and chemical technology. Pt. 11, Ferrous metallurgy (2008)
• Rose Kerr ; by Rose Kerr and Nigel Wood ; with contrib. by Ts'ai Mei-Fen and Zhang Fukang, Vol. 5, Chemistry and chemical technology.Pt. XII: Ceramic technology (2004).
• Golas, Peter J.,  Vol. 5, Chemistry and chemical technology, Part 13, Mining (1999).
• Needham, Joseph, Lu Guei-Djen, en Huang Hsing-tsung, vol. VI, Biology and Biological Technology, Part1, Botany (1986).
• Bray, Francesca, vol. VI, Biology and Biological Technology, Part 2, Agriculture (1984).
• Christian Daniels en Nicholas K. Menzies vol. VI, Biology and Biological Technology, Part 3, Agro-industries and forestry (Daniels: sugarcane technology; Menzies: forestry)(1996)
• H.T. Huang, vol. VI, Biology and Biological Technology, Part V: Fermentations and food science (2000).
• Joseph Needham ; with the collab. of Lu Gwei-Djen, ed. and with an introd. by Nathan Sivin, vol. VI, Biology and Biological Technology, Part VI: Medicine (2000)
• Christoph Harbsmeier, vol. VII, Part 1 Language and logic (1998)
• Joseph Needham, with the collab. of Kenneth Girdwood Robinson and Ray Huang (Huang Jen-Yü) and including contributions by them ; with an introd. by Mark Elvin ; ed. by Kenneth Girdwood Robinson, vol. VII, Pt. 2:General conclusions and reflections (2004)

Het vinden van biografische informatie

Biografische informatie kan op allerlei plaatsen zijn verborgen, maar er bestaan ook talloze verzamelingen met biografieën in het Chinees, Japans en Westerse talen. In deze map geven wij een eerste inleiding tot de Chinese gewoontes van namen geven en de belangrijkste hulpmiddelen. Voor een voortreffelijke en gedetailleerde inleiding raadpleegt u Endymion Wilkinson, Chinese History: a Manual (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1998) of Chinese History: a Manual, Revised and Enlarged (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2000). Daar vindt u ook een veel uitgebreider overzicht van de Chinees- en Japanstalige hulpmiddelen voor het vinden van biografische informatie over Chinese mensen voor 1949. On-line is de Classical Historiography for Chinese History (zie ook onze bespreking hier) een handig hulpmiddel. 

Mensen uit het hedendaagse China hebben meestal hoogstens een pseudoniem (denk aan Lu Xun of de dichter Duoduo!). Elders in deze map vindt u een pagina over hoe biografische informatie over mensen uit het moderne(re) China te vinden.

Chinese namen

Familienaam 姓 (xing) 
De familienaam wordt in het Chinees eerst geschreven. Zij kan bestaan uit één karakter (zoals Mao in Mao Zedong (毛澤東) of twee karakters (zoals Sima in Sima Qian 司馬遷). 

Persoonlijke naam 名 (ming) 
De persoonlijke naam (waarom moeten wij hier de Engels term Christian name vermijden!) volgt in het Chinees op de familienaam. Zij kan uit twee bestaan uit twee karakters (zoals Mao in Mao Zedong 毛澤東) of één karakter (zoals Sima in Sima Qian 司馬遷). De maximale lengte van een gewone naam is dus vier karakters. Het eerste karakter (of een deel ervan en in sommige gevallen het tweede karakter of een deel ervan) is vaak hetzelfde voor alle mannelijke leden van de zelfde generatie. In bovenstaand voorbeeld is dat Ze 澤  in de naam van Mao Zedong. 

Chinezen hadden vaak meerdere persoonlijke namen, die te vergelijken zijn met de Westerse voornamen, doopnamen, pseudonymen, koosnaampjes enz. De volgende soorten persoonlijke namen zijn bij het vinden van biografisch informatie van belang, omdat zij in verwijzingen naar personen vaak worden gebruikt. Tussen haakjes staan de Engelse equivalenten. Helemaal onder aan deze pagina staan enkele handboeken voor het terugvinden van de "echte" namen van mensen in het oude China. 

Omgangsnaam (courtesy name, style),  字 (zi) 
Deze naam wordt meestal gegeven door familieleden.   

Bijnaam (nickname, pen-name, literary-name), 號 (hao) 
Deze naam wordt meestal gegeven door vrienden. 

Artistieke naam (study name, studio name), 室名 (shiming ), 別號 (biehao),   
Deze naam wordt door de persoon zelf gekozen en eindigt vaak op zhai 齋, hetgeen in dit verband studeervertrek betekent. Schilderijen en boeken zijn vaak voorzien van een zegel met de artistieke naam van de vorige en huidige eigenaren. Een persoon kan tijdens zijn (of haar) leven meerdere artistieke namen gebruiken. 

Posthume titel (posthumous name) 諡  (shi) 
Verleend door de staat en alleen aan hooggeplaatste personen. Aanvankelijk alleen gegeven aan keizers en koningen, vanaf de Late Han ook aan grote geleerden (soms zelfs privé door leerlingen). 

Taboe-naam (taboo-name)  諱 (hui) 
De naam van een keizer of ander zeer gerespecteerd persoon (bijvoorbeeld iemands vader of leraar, en natuurlijk Confucius voor de literaten) die niet geschreven mag worden, maar moet worden vervangen door een open ruimte of ander karakter.

Het terugvinden van namen

Chen Naiqian, Ding Ning, He Wenguang, Lei Mengshui comp., Shiming biehao suoyin [Zengdingben] (Beijing, 1982). Een algemeen namenwoordenboek. 

Yang Tingfu en Yang Tongfu comp., Qingren shiming biecheng zihao suoyin (Shanghai, 1982) twee delen. Woordenboek van ruim 36.000 personen uit de Qing en hun alternatieve namen. 

Yu Jianhua e.a. comp., Zhongguo meishujia renming cidian (Shanghai, 1981). Dit woordenboek geeft de alternatieve naam van ruim 30.000 beeldende kunstenaars uit de Chinese geschiedenis. 

De namen van mensen uit het moderne China

Gelukkig is de situatie met betrekking tot de namen van mensen vanaf de twintigste eeuw eenvoudiger dan daarvoor. Chinese schrijvers en politici maken wel veel gebruik van pseudoniemen. Zo was bijvoorbeeld Lu Xun 魯迅 slechts een van de pseudoniemen van Zhou Shuren 周樹人, zij het wel het bekendste. Een goed Westers naslagwerk is: 

• Chu Pao-liang comp., Twentieth Century Chinese Writers and their Pen Names (Boston, 1977). Index op de pseudoniem van 20. eeuwse schrijvers, geordend op Wade-Giles. De echte naam is aangegeven in hoofdletters, het (de) pseudoniem(en) zijn in gewone letters aangegeven. 
  
  Index op aantal streepjes; beknopte bibliografie; addenda. Oudere naslagwerken op dit gebied zijn hierin verwerkt. 

Nog uitgebreider is: 

• Zeng Jianrong en Liu Yaohua comp., Zhongguo xiandai wentan biming lu (Chongqing, 1986). 
  
  Index op de pseudoniemen van circa 7000 schrijvers uit de periode 1911-1949. Sectie 1 van pseudoniem naar eigenlijke naam; sectie 2 omgekeerd. Geordend op Four Corner-systeem; indexen op aantal streepjes en Pinyin. Appendix met een aantal onder pseudoniem gepubliceerde geschriften, geordend per schrijver.

Biografische informatie over mensen uit het moderne China

Dit overzicht is onderverdeeld in de Republiek, de communistische periode, en speciale groepen (vrouwen). 

Republiek

• Boorman, H.L. en R.C. Howard eds., Biographical Dictionary of Republican China (vier delen, New York, 1967-1971) (index-deel, New York, 1979). Biografisch woordenboek van ± 600 personen van belang uit de Republiek (1912-1949). Inmiddels wel erg verouderd. Het vierde deel bevat een bibliografie van de belangrijkste geschriften van en studies over de behandelde personen. Later is een index samengesteld op alle persoonsnamen (met Chinese karakters), met bijgewerkte overlijdingsdata en verwijzingen naar andere biografische woordenboeken. 
   
• Minguo renwuzhuan (Beijing, 1978-1987) (zes delen). Korte biografieën van Chinezen die actief waren tijdens de Republiek (1912-1949). Interessante anecdotes. Alleen te gebruiken in kombinatie met Westerse naslagwerken, vanwege de gebrekkige bibliografische verantwoording en de politiek gekleurde inhoud. Onderdeel van een groter project over de geschiedenis van de Republiek. Inhoudsopgave per deel. 
   
• Zhonggong dangshi renwuzhuan (Shaanxi, 1980-heden) (50 delen). Biografieën van personen die een belanrrijke rol hebben gespeeld in de communistische strijd voor 1949, met uitzondering van meer controversiële figuren. Per deel meestal ruim tien lange biografieën, steeds door verschillende auteurs. Naar mate de serie vordert neemt de kwaliteit van de interpretaties en het bronnengebruik toe. Gedetailleerde verantwoording in noten en beknopte bibliografie. Te gebruiken in kombinatie met Westerse standaardwerken. 

Communistische periode 

• Wolfgang Bartke, Who was who in the People's Republic of China (München, Saur & Hamburg, Institute of Asian Affairs, 1997) (twee delen) 
  
  Dit is het meest recente deel van een reeks Who's Who handboeken door Bartke over belangrijke personen in China uit de politiek, het leger, en uit de werelden van wetenschap en kunst. Geordend op Pinyin. Bartke was ook decennia de man achter de biografische informatie die iedere maand in het vaker genoemde China Aktuell wordt verstrekt. 
   
• Klein, D.W. en A.B. Clark, Biographical Dictionary of Chinese Communism, 1921-1965(Cambridge, Mass., 1971) (twee delen). 
  
  Dit werk bevat de biografieën van 433 belangrijke communistische leiders tot 1965,terwijl met behulp van de appendixen en de index informatie over nog zo’n 1300 personen kan worden gevonden. Bronnen worden per biografie gegeven. Informatie is opgenomen tot en met 1965.   
   

Speciale groepen 

• Lily Xiao Hong Lee en A.D. Stefanowska eds. (met de hulp van Sue Wiles), Biographical dictionary of Chinese women: The twentieth century 1912-2000 (Armonk, NY: M.E. Sharpe, 2003).

Chineestalige informatie

Tegenwoordig worden in China talloze specialistische woordenboeken over thema's als "geschiedenis", "filosofie", enz. uitgegeven, die ook biografische informatie omvatten. Voor een handleiding over het vinden van zulke handboeken raadpleegt u het hoofdstuk Specialistische woordenboeken voor modern Chinees.

Vandaag de dag

Wanneer mensen nog leven is het vaak moeilijk om aan goede biografische informatie te komen. Een klassiek beginpunt zijn de twee moderne China tijdschriften China Aktuell en The China Quarterly (zie elders), met een schat aan feitelijke informatie in hun chronologische en biliografische overzichten.   

Een recente toevoeging aan ons zoekarsenaal is China Vitae, "An online biographical database that provides more than 2500 biographies of current Chinese political, military, economic, business, and academic leaders." De database wordt door Westerse geleerden gevuld en bijgehouden. 

Een andere effectieve en snelle methode is via Google het Internet te doorzoeken. U dient de naam dan zowel in transcriptie (het beste in Pinyin) en in karakters te zoeken. Daarbij is het grootste probleem dat de informatie zeer verschillend van kwaliteit kan zijn.

Overzichtswerken

In deze map geven wij slechts Westerse en enkele handige en toegankelijke Chineestalige werken.  Beschouw de hier gegeven werken als een beginpunt en vooral niet als een eindpunt. Trek van de datum van uitgave altijd een paar jaar af om vast te stellen hoe aktueel de informatie is. Voor meer up to date onderzoek kunt u van de diverse bibliografische hulpmiddelen gebruik maken die elders op deze website worden behandeld.

Overzichtswerken boven het niveau van de dynastie

• Een belangrijke en vaak over het hoofd geziene bron van biografische informatie vormen de verschillende delen over geschiedenis, filosofie, recht, literatuur, wetenschap, enz. van de Zhongguo da baike quanshu (Beijing/Shanghai, 1980-heden) en van andere, vergelijkbare encyclopedische woordenboeken.

Literair 

• William H. Nienhauser, Jr. ed., Indiana Companion to Traditional Chinese Literature Vol. 1 (Indiana University Press., Bloomington, 1986) Vol. 2 (Indiana University Press., Bloomington, 1998; reprinted Taipei: SMC Publishing Inc., 1999). 
  
  Omvat talloze korte biografieën van belangrijke schrijvers, voorzien van goede bibliografieën (waarbij die van het 1986 deel in het 1998 deel zijn geupdated). 

Kunst 

• Yu Jianhua e.a. comp., Zhongguo meishujia renming cidian (Shanghai, 1981). 
  
  Vervangt eerdere woordenboeken in dit genre, door de veel grotere precisie en het enorme aantal opgenomen namen (ruim 30.000). Chineestalig biografisch woordenboek van Chinese beeldende kunstenaars; geeft beknopte biografische gegevens, bronnen, alternatieve namen enz. Geordend op aantal streepjes, daarbinnen op radikaal; indexen van de naam van de kunstenaar op aantal streepjes en een zeer omvangrijke index op hun alternatieve namen. 
   
• Osval Sirén, Chinese Paintings (London, 1956-1958) en James Cahill, An Index(Berkely, 1980). 
  
  Veel biografische informatie over schilders, maar natuurlijk niet meer op de stand van het onderzoek.

Vrouwen 

• Clara Wing-chung Ho ed. (for the Qing period), Biographical dictionary of Chinese women / The Qing period, 1644-1911 (Armonk, NY: M.E. Sharpe, 1998). 
   
• Lily Xiao Hong Lee ed. (for the Twentieth Century) ed., Biographical dictionary of Chinese women: The twentieth century 1912-2000 (Armonk, NY: M.E. Sharpe, 2003).
  
  Biografische informatie met een beknopte bibliografie.

Per Dynastie

Biografische hulpmiddelen per dynastie 

Voor Chineestalige informatie over personen in een van de Dynastieke Geschiedenissen kunt u beginnen met de overkoepelende database van de Academia Sinica. Deze database geeft in tegenstelling tot allerlei indexen alle verwijzingingen en niet alleen verwijzingen naar biografische hoofdstukken. 

Behalve allerlei indexen op biografisch materiaal die kennis van het klassiek Chinees veronderstellen, zijn er ook diverse biografische woordenboeken in het Engels en het Chinees voor de dynastieën van de Song. 

Song 

• H. Franke ed., Sung biographies (Wiesbaden, 1976) (4 delen). 
  
  Drie delen bevatten 406 biografieën over politici, schrijvers en andere belangrijke personen en één deel bevat 34 biografieën over schilders. Het bevat geen indexen, waardoor het werk zeer moeilijk is te gebruiken. De biografieën zijn alfabetisch gerangschikt, zeer variërend in lengte en kwaliteit, en geschreven in Engels, Duits en France. Bovendien zijn de talrijke sinds 1968 verschenen indexen op biografisch materiaal uit de Song niet in dit biografisch woordenboek verwerkt. Alleen de in Japan uitgegeven index is in een aantal biografieën verwerkt. Dit betekent dat men hiernaast zelfs over de in dit werk opgenomen personen altijd de latere verschenen indexen moet raadplegen. Verder is dit werk bruikbaar als bibliografische gids. 
   
• Wang Deyi, Chang Bide, Cheng Yuanmin eds., Songren zhuanji ziliao (Taibei,1972-1982) (6 delen; index in het zesde deel). 
  
  Index van ± 15.000 personen in 490 bronnen.  Kenmerkend is dat deze “index” ook korte biografische overzichten geeft, met de belangrijkste traditionele informatie over een persoon, daarna steeds gevolgd door een overzicht van de beschikbare Chinese primaire bronnen. 
   
• Li Guoling, Songren zhuanji ziliao suoyin bu bian (Chengdu : Sichuan daxue chubanshe, 1994) (3 delen) 
  
  Omvangrijke aanvulling op het werk van Wang Deyi en consorten, dat ook biografisch materiaal in Plaatselijke Geschiedenissen (difangzhi) verwerkt.

Liao, Jin en Yuan 

Voor de Yuan en de andere veroveraarsdynastieën is er het volgende standaardwerk: 
 

• Igor de Rachewiltz e.a. ed., In the service of the Khan : eminent personalities of the early Mongol-Yüan period (1200-1300) (Wiesbaden: Harrassowitz, 1993). 
  
  Meer dan 50  uiterst gedetailleerde biografieën van belangrijke figure uit de 13e eeuw. Ook bruikbaar als handboeken tot talloze andere personen, zaken en gebeurtenissen uit deze periode, door middel van de gedetailleerde index. 
   
• Wang Deyi, Pan Baicheng, Li Rongcun eds., Yuanren zhuanji ziliao suoyin (Taibei, 1979-1980) (vijf delen). 
  
  Index van biografieën van ± 16.000 personen uit de Yuan in ruim 700 bronnen, inclusief Plaatselijke Geschiedenissen van de Yuan en Ming. Vervangt alle per 1978 gecompileerde indexen. Dit biografische handboek bevat korte biografieën, steeds gevolgd door een overzicht van beschikbare primaire bronnen.

Ming 

• Goodrich, L.C. en Chaoying Fang eds, Dictionary of Ming Biography, 1368-1644 (New York en London, 1976) (twee delen). 
  
  Dit biografische woordenboek bevat 659 biografieën, maar behandelt terloops ook nog vele andere belangrijke personen uit de Ming. Ieder lemma geeft een uitgebreide verantwoording van de gebruikte bronnen. Een aantal personen uit de late Ming wordt in dit woordenboek niet behandelt, omdat zij al zijn behandelt in het nog te noemen biografische woordenboek van Hummel over de Qing. Indexen op namen, zaken en op boektitels. Dankzij de voortrefflijke indexen en het constante hoge niveau van de biografieën is dit werk ook bruikbaar als naslagwerk in het algemeen en als bibliografische gids in het bijzonder. 
   
• Mingren zhuanji ziliao suoyin (Taibei, 1965-1966) (twee delen). 
  
  Index van ruim 500 bronnen met biografische informatie over ± 8500 personen uit de Ming. Geeft van alle personen korte biografieën, gevolgd door een overzicht van de beschikbare Chinese primaire bronnen. Geordend op aantal streepjes. Indexen op uitspraak in Wade-Giles en van zi en hao.

Qing 

• Clara Ho Wing-chung, Sue Wiles, Lily Xiao Hong Lee en A.D. Syrokomla-Stefanowska eds., Biographical dictionary of Chinese women: The Qing period, 1644-1911(Armonk, NY: M.E. Sharpe, 1998) 
   
• Hummel, A.W. ed., Eminent Chinese of the Ch’ing Period (Washington, 1943-44; 1964 herdruk) (twee delen) 
  
  Dit werk bevat ruim 800 biografieën van een klein aantal personen uit de late Ming en van personen uit de Qing. Het is weliswaar nog steeds handig als een eerste introductie tot bepaalde personen, maar veel feiten en interpretaties zijn inmiddels wel achterhaald. Het is daarom raadzaam de inhoud steeds te checken aan de hand van de beschikbare recente literatuur. Het heeft indexen op namen, zaken en boek-titels. 
   
• Qingdai renwu zhuan gao (twee series, A en B; aanwezig B 4, uitgegeven te Shenyang, 1988). 
  
  Biografisch woordenboek van belangrijke personen uit de gehele Qing. Onvolledig aanwezig op het Sinologische Instituut en zonder index. Behandelt wel groot aantal belangrijke figuren in zeer uitgebreide biografieën, voorzien van annotaties en beknopte Chineestalige bibliografie. 
   
• Tang Zhijun, Wuxu bianfa renwuzhuan gao (zengdingben) (Beijing, 1961; herziene tweede druk 1982). 
  
  Gedetailleerde chronologisch gerangschikte biografieën van ruim 80 personen die in de hervormingen van 1898 (de wuxu-hervormingen, genoemd naar de cyclische karakters van 1898) van Kang Youwei een rol hebben gespeeld. Gedetailleerd notenapparaat; geen bibliografie. Appendixen met aanvullende biografische informatie, ledenlijsten van politieke clubs, en een chronologisch overzicht van de relevante gebeurtenissen van 1884-1901.

Het doen van onderzoek bestaat uit diverse dimensies, namelijk analyse, het vinden van bronnen en onderzoek, en presentatie. "Chinatools" is vooral bedoeld om u op weg te helpen bij het vinden van bronnen en onderzoek, en vervolgens om de diverse hulpmiddelen te kunnen vinden waarmee je die bronnen en allerlei Chineestalig onderzoek kunt gaan lezen. In deze folder gaan we nader in op de belangrijkste handboeken voor diverse onderwerpen en hoe je een eerste onderzoek op een deelgebied kunt starten. Dit overzicht is absoluut niet compleet, maar hopelijk wel representatief. 

In de overige folders worden achtereenvolgens behandeld: Research Guides (handboeken en websites voor het vinden van allerlei hulpmiddelen voor China-gerelateerd onderzoek), Bibliografieën (handboeken en websites voor het vinden van meer onderzoek en bronnen over een willekeurig onderwerp),  Tijdschriften (de belangrijkste tijdsschriften over China en hoe hen te vinden), Biografische Informatie (het vinden van informatie over mensen), Woordenboeken (over de belangrijkste woordenboeken en naslagwerken),  Aardrijkskunde(kaarten, atlassen en informatie over plaatsen), en Tijd & Meten (hoe je Chinese data en maten in Westerse data en maten omzet).

Handboeken voor de algemene geschiedenis van China

• Loewe, Michael ed., The Cambridge History of Ancient China: From the Origins of Civilization to 221 B.C. (Cambridge: Cambridge University Press, 1999). Toen de eigenlijke The Cambridge History of China in de late zestiger jaren werd geconcipieerd, werd een pre-Qin (i.e. pre-221 v.Chr) deel niet voor mogelijk gehouden. Inmiddels is het oorspronkelijke project ook nog niet klaar, maar is China sinds 1976 zo open gegaan en het vakgebied zo opgebloeid, dat dit uitstekende deel mogelijk is geworden.
• The Cambridge History of China (Cambridge, 1978- ) (gepland zijn totaal 15 delen, maar sommige “delen” bestaan nu al uit twee delen, waarbij het tweede deel steeds de niet-politieke geschiedenis behandelt) (reeds verschenen zijn: Vol. 1: The Ch’in and Han Empires (1986); Vol. 3: Sui and T’ang (1979); Vol. 5: The Sung dynasty and its precursors, 907-1279; Vol. 6: Alien regimes and border states, 907-1368 (1994); Vol. 8: The Ming Dynasty, 1368-1644, Part 1 (1988); Vol. 8: The Ming Dynasty, 1368-1644, Part 2 (1998); Vol. 9: The Ch'ing Empire to 1800, Part 1 (2002);  Vol. 10: Late Ch’ing, 1800-1911, Part 1 (1978); Vol. 11: Late Ch’ing, 1800-1911, Part 2 (1980); Vol. 12: Republican China, 1912-1949, Part1 (1983); Vol. 13: Republican China, 1912-1949, Part 2 (1986); Vol. 14: The People’s Republic 149-1979, Part 1, The Emergence of Revolutionary China, 1949-1965 (1987).   
  De oorspronkelijke hoofdredakteuren van de serie zijn John K. Fairbank † en Denis Twitchett †, per deel meestal bijgestaan door deskundigen in de betrokken periode. Ieder deel bestaat uit een aantal artikelen door deskundigen op het behandelde terrein, soms meer samenvattingen van de stand van het onderzoek, maar vaak met nieuw materiaal en nieuwe ideeën. De serie is ook goed te gebruiken als bibliografie, want naast het gedetailleerde notenapparaat van elk artikel afzonderlijk, bevat ieder deel tot slot een uitgebreide bibliografie van de door de auteurs gebruikte literatuur.  De meeste delen bevatten bovendien ook nog bibliografische essays, waarin de belangrijkste primaire bronnen en secundaire literatuur worden geëvalueerd. Ieder deel bevat een gedetailleerde index op namen, zaken en gebeurtenissen, waardoor het ook bruikbaar is als encyclopedisch naslagwerk over de behandelde periode.
• F.W. Mote, Imperial China 900-1800 (Cambridge, MA.: Harvard University Press, 1999). De meeste gedetailleerde overzichtsgeschiedenis voor de behandelde periode, met name voor de geschiedenis van de randstaten rond "China Proper", zoals de Liao, Jin, Xixia en Yuan. Hoewel voltooid in 1999, is zeker niet alle recente vakliteratuur verwerkt.

Handboeken voor de studie van de recente geschiedenis van China

•  Immanuel C.Y. Hsü, The rise of modern China (5th ed) (Oxford: Oxford University Press, 2000). De laatste editie van een klassieke geschiedenis van het recente China vanaf 1644 tot en met de twintigste eeuw. Behalve als een gedegen feitelijke inleiding (met veel concrete feiten, preciese data, namen e.d.), ook buitengewoon handig vanwege de overzichtelijke bibliografieën per hoofdstuk. Zeer sterk in de traditionele geschiedenis, zoals de Zelfversterkingsbeweging en de Republiek.
• Jonathan D. Spence, The search for modern China (Hutchinson: London, 1990). Goede interpretatieve en feitelijke geschiedenis van China sinds circa 1600 door een onderzoeker die bronnenonderzoek naar onderwerpen uit de hele behandelde periode heeft gedaan.
• Barend J. ter Haar, Het Hemels Mandaat: De geschiedenis van het Chinese keizerrijk (Amsterdam: AUP, 2009). Beknopte bibliografische uitleiding, basale feiten en ontwikkelingen uit de Chinese geschiedenis.

Handboeken over het moderne China

Er is een gigantische hoeveelheid handboeken over (aspecten van) het moderne China. Hier daarom slechts een kleine selectie aan recente naslagwerken voor diverse aspecten van het modern China: 

• Davis, Edward L. ed., Encyclopedia of contemporary Chinese culture (London [etc.]: Routledge, 2005). Fantastisch handboek, met een zeer brede opvatting van "cultuur" die niet alleen moderne literatuur, samenleving, of kunst, maar ook levende religie omvat.
• Immanuel C.Y Hsü, The rise of modern China (6th ed) (Oxford: Oxford University Press, 2000).
• Stefan R. Landsberger, China : mensen, politiek, economie, cultuur (Amsterdam: Koninklijk Instituut voor de Tropen; 's-Gravenhage: Novib; Brussel : NCOS, 1995). Beknopte landinformatie.
• Daniel Leese ed., Brill's Encyclopedia of China (Leiden: Brill, 2009). De bewerkte Engelse vertaling van Das große China-Lexikon.
• Colin P. Mackerras, The new Cambridge handbook of contemporary China (Cambridge [etc.] : Cambridge University Press, 2001). De recent opnieuw bewerkte uitgave van een inmiddels klassiek handboek.
• Brunhild Staiger, Stefan Friedrich en Hans-Wilm Schütte comp.; met medewerking van Reinhard Emmerich, Das große China-Lexikon: Geschichte, Geographie, Gesellschaft, Politik, Wirtschaft, Bildung, Wissenschaft, Kultur (Institut für Asienkunde, Hamburg/ Darmstadt: Primus Verlag, 2003). Zonder twijfel het meest omvangrijke encyclopedische handboek voor enigerlei aspect van het moderne China.
• Wang Ke-wen ed., Modern China: An Encyclopedia of History, Culture, and Nationalism (New York, 1998).  Handboek voor de studie van het moderne China in de twintigste eeuw. Ieder lemma heeft een beknopte bibliografie.

Websites

• Geen handboek, maar wel een leuke en zeer uitgebreide informatieve website over van alles en nog wat met betrekking tot China, in het Nederlands, is de Gele Draak (de website van Marilou den Outer).

Azië in het algemeen

• Far Eastern Economic Review: Asia ... yearbook (uitgegeven door de Far Eastern Economic Review. Dit jaarboek komt elk jaar uit (het jaar staat op de stippeltjes in bovenstaande titel). Het is een handige feitelijke inleiding tot de situatie van de diverse landen van het hedendaagse Azië.

Literatuurgeschiedenis

• Idema, Wilt en Lloyd Haft, Chinese letterkunde: inleiding, historisch overzicht en bibliografieën (Utrecht, 1985 en latere herziene edities) en van dezelfde auteurs A guide to Chinese literature (Ann Arbor : Center for Chinese Studies, University of Michigan, 1997) 
  
  Dit is het beste beschikbare overzicht van de Chinese letterkunde in het Nederlands (1985 editie) en het Engels (1997 editie). Beide versies bevatten een zorgvuldige geselecteerde bibliografie van de Westerse secundaire literatuur, inclusief naslagwerken en vertalingen, gerangschikt naar periode en onderwerp. Gepoogd wordt om een korte indruk van de inhoud te geven. Indexen op Chinese auteursnaam, Chinese titels en genres. 
   
• Wilt L. Idema (selectie, vertaling en annotaties), Spiegel van de klassieke Chinese poëzie: van het Boek der oden tot de Qing-dynastie (Meulenhoff: Amsterdam, 1991)  
  
  Een goede selectie van poëzie en proza uit het traditionele China in een prijswinnende nederlandse vertaling.

Traditionele Chinese literatuur

• William H. Nienhauser, Jr. ed., Indiana Companion to Traditional Chinese Literature Volume 1.(Indiana University Press., Bloomington, 1986) enVolume 2  (Indiana University Press., Bloomington, 1998; reprinted Taipei: SMC Publishing Inc., 1999) 
  
  Deel 1 en 2 vormen samen een encyclopedisch handboek door een internationale group onderzoekers voor de traditionele Chinese literatuur (zowel van wenyan als oud-baihua). Bestaat uit twee afdelingen: een serie essays (over toneel, proza, poëzie, religieuze literatuur, literatuurkritiek) met een algemeen overzicht van het behandelde genre en een beknopte bibliografie (van Chinees, Japans en Westers onderzoek) en een encyclopedie van persoonsnamen, boektitels, genres e.d., waarbij ieder lemma is voorzien van een bibliografische verantwoording van de beschikbare edities van een literair werk, vertalingen en studies. Indexen op persoonsnamen, titels, en onderwerpen (paginaverwijzingen naar hoofdlemma’s dikgedrukt). In deel 2 staan diverse nieuwe essays en nieuwe lemmata, alsmede een bibliografische update, en een lijst met errata en corrigenda bij deel 1 (pp.505-516). Zie ook de boekbespreking in China Review International 7:1 (2000) pp. 170-194 (door Daniel Bryant).

Literatuur tussen 1900 en 1949

• A Selective Guide to Chinese Literature, 1900-1949 (E.J. Brill: Leiden, 1988- ) Vier delen: Dolezelov¨¢-Velingerov¨¢, Milena ed., vol. I: The Novel (1988) Slubsky, Zbigniew ed., vol. II: The Short Story (1988);Haft, Lloyd ed., vol. III: The Poem (1989); Eberstein, Bernd ed., vol. IV: The Drama (1990). 
  
  Ieder deel bevat een gedetailleerde introductie tot het behandelde genre, gevolgd door een beknopte bibliografie over de moderne Chinese literatuur in het algemeen (1911-1949) en het genre in bijzonder. Hierin worden ook de belangrijkste naslagwerken geëvalueerd. Na deze inleidingen volgt dan een beschrijvende bibliografie  van belangrijke Chinese werken in iedere genre. Geeft van ieder werk de inhoud, een evaluatie van de betekenis van het werk binnen het genre, en een beknopte bibliografie van vertalingen en secundaire studies van het werk. Chinese karakters in de tekst. Hoewel verouderd qua bibliografie, is dit nog steeds een handig beginpunt.

Literatuur tussen 1900 en nu

• Joshua S. Mostow ed. (Kirk A. Denton, Bruce Fulton, en Sharalyn Orbaugh coeds.), The Columbia companion to modern East Asian literature (Columbia University Press: New York, 2003). 
  
  Handzaam handboek met zeer gedetailleerde index. Behandelt belangrijke themas op het gebied van de moderne Oostaziatische literatuur in essays met beknopte bibliografieën

De volgende handboeken geven zowel zeer goede inhoudelijke informatie en uitgebreide bibliografische verwijzingen. 

Algemeen

• Davis, Edward L. ed., Encyclopedia of contemporary Chinese culture (London [etc.]: Routledge, 2005). Fantastisch handboek, met een zeer brede opvatting van "cultuur"die niet alleen moderne literatuur, samenleving, of kunst, maar ook levende religie omvat.

Religie

• Kohn, L. ed., Daoism Handbook (Leiden: Brill, 2000) 
• Standaert, N. ed., Handbook of Christianity in China, Volume One: 635-1800 (Leiden: Brill, 2001) 
• Tiedeman, R.G., Handbook of Christianity in China, Volume Two: 1800-present (Leiden, Brill 2010)

Filosofie

• Yao, Xinzhong ed., RoutledgeCurzon encyclopedia of Confucianism (London: RoutledgeCurzon, 2003) twee delen.

Needham, Joseph e.a., Science and Civilisation in China (Cambridge, 1954-heden) vele delen. Dit is een overzichtsgeschiedenis van de Chinese wetenschap en techniek. Zonder meer één van de meest indrukwekkende sinologische prestaties aller tijden. Het resultaat van internationale samenwerking onder leiding van Joseph Needham en het aanknopingspunt voor alle latere wetenschapshistorisch onderzoek, zowel in het Westen als in China en Japan. Het werk was aanvankelijk gepland in zeven delen, maar vanaf het vierde deel is ieder deel zelf weer uitgegroeid tot verschillende delen. Ieder deel bevat een uitgebreid notenapparaat, bibliografieën en een uitmuntende index. Een lijst van reeds verschenen delen vindt u hier.

Algemene research guides in boekvorm

Er zijn drie goede gidsen in boekvorm, ieder met hun eigen voors en tegens. 

• Thomas Buoye, China : adapting the past, confronting the future (Ann Arbor MI : Center for Chinese Studies, University of Michigan, 2002). 
  Dit is een beknopte en daardoor overzichtelijke inleiding, vooral voor de meer moderne periode en met inbegrip van het Internet. 
   
• Wilkinson, Endymion, Chinese History : a Manual (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1998) en Chinese History : a Manual, Revised and Enlarged (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2000) Deze gids behandelt allerlei hulpmiddelen voor de periode tot 1949. Het is een reusachtig werk met een uitermate competente uitleg. Grote nadelen zijn het overdonderende effect van al deze informatie op de beginnende gebruiker en de illusie die daardoor wordt opgewekt dat alles hierin zou staan. Op het enorme gebied van de Chinese religie en mythologie, bijvoorbeeld, is dit geenszins het geval. Bovendien ontbreekt een serieuze inleiding tot het Internet volledig. De inhoudsopgave en de indices maken veel goed. 
   
• Zurndorfer, Harriet T. China Bibliography: A Research Guide to Reference Works about China Past and Present (Leiden: E. J. Brill, 1995) (en een paperback editie bij Hawaii University Press). 
  Deze gids behandelt allerlei hulpmiddelen voor de periode tot ongeveer 1993. Ook dit boek is niet altijd makkelijk in het gebruik en evenmin compleet, maar zeker de meest omvattende bibliografische gids omdat ook het moderne China uitgebreider wordt behandeld. Omdat dit boek in de vroege jaren 1990 is voltooid, blijft het Internet geheel onbesproken. Over het algemeen is Wilkinson (2000) inmiddels de betere en meer volledige gids voor de periode tot 1949. 

Internet Guide for Chinese Studies

De Internet Guide for Chinese Studies (kort: IGCS) is het internationale beginpunt voor iedereen die serieus op zoek is naar informatie in het Internet over enigerlei aspect van China. Zij wordt bijgehouden door een aantal specialisten, onder de eindverantwoordelijkheid van Hanno Lecher (bibliothecaris van de bibliotheek van het Sinologisch Instituut in Leiden). Zij is verdeeld in een groot aantal hoofdstukken en kan als website worden doorzocht. 

Classical Historiography for Chinese History

De Classical Historiography for Chinese History wordt onderhouden door Benjamin Elman, een specialist op het gebied van de intellektuele geschiedenis van de Qing. De site is opgezet als een cursus, maar werkt ook goed als handboek. Zij omvat behalve de gangbare papieren hulpmiddelen ook een groeiende selectie elektronische hulpmiddelen. Behandelt in principe alleen het traditionele China tot en met 1911. Meer up-to-date dan de boeken van Zurndorfer (1995) of Wilkinson (2000), maar minder gedetailleerd.

Internet Resources for Chinese Studies

De Internet Resources for Chinese Studies  is samengesteld door Fabrizio Pregadio, een specialist voor Daoïsme en Chinese wetenschapsgeschiedenis, die ook buitengewoon actief is op het Internet. De website behandelt in principe alleen het traditionele China. Minder gedetailleerd dan Zurndorfer (1995) of Wilkinson (2000), maar handig in het gebruik. Wordt niet meer bijgehouden en is daarom wel enigzins gedateerd. Erg sterk voor wat betreft het Internet, zoals bijvoorbeeld zijn uitleg hoe je met behulp van on-line bibliotheek catalogi het begin van een bibliografie over een specifiek thema kunt maken.

Het gebruik van het Internet

De Afstudeerscriptie van Lokman Tsui (Universiteit Leiden) behandelt in het Engels het vraagstuk van de regeringscontrole van het Internet en komt tot pessimistische conclusies. Over het algemeen moet u bij het gebruik van informatie op het Internet zeer voorzichtig zijn. Afgezien van de bovengenoemde IGCS is er geen kwaliteitscontrole voor websites met betrekking tot China en ook de IGCS kan deze functie maar zeer beperkt vervullen.

De Chinese tijdrekening, maten, gewichten, geld en getallen

In een andere cultuur wordt vaak heel anders geteld dan in onze eigen, zoals ook bij ons vandaag de dag heel anders wordt geteld dan vroeger. Stelt u zich maar eens voor dat wij moeten tellen zonder nul en/of zonder Arabische cijfers. Stelt u zich voor dat er geen mechanische (laat staan electrische of atomaire) klok bestaat, maar alleen een zonnewijzer, water- en wierookklok! Stelt u zich voor dat de gewichten per dynastie en per gebied en zelfs per soort produkt verschillen. 

Op al deze gebieden is Endymion Wilkinson's Chinese History : a Manual (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1998) en Chinese History : a Manual, Revised and Enlarged (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2000 en latere edities) een voortreffelijk gids, die niet alleen verdere bibliografische verwijzingen geeft, maar ook de diverse aspecten op al deze deelgebieden gedetailleerd uit de doeken doet. Quantitatieve informatie (bijvoorbeeld bevolking, landoppervlakte, enz.) kunt u vinden via de hulpmiddelen die wij in de folder "Aardrijkskunde" hebben gegeven. 

De Chinese tijdrekening 

In de dagelijkse praktijk van uw studie van China kunt u zeker in aanraking komen met de Chinese tijdrekening, alleen al omdat zelfs vandaag de dag de traditionele kalender nog steeds wordt gebruikt. Allerlei feestdagen (waaronder het Chinese Nieuwjaar, dat in de Chinese cultuur nog steeds veel belangrijker is dan het Westerse), maar ook iemands toekomst en huwelijksgeschiktheid worden in de traditionele kalender berekend. Aan deze kalender wordt in een aparte map binnen deze folder aandacht besteed. 

Chinese maten en gewichten 

U kunt in China tegenwoordig minstens twee systemen van wegen en meten tegenkomen, namelijk het marktsysteem (het traditionele systeem, aangeduid met een voorvoegsel  "markt" of shi 市) en ons Westerse metrische systeem. 

Het marktsysteem is een in de vroege Republiek gestandaardiseerde versie. Hierbij is geprobeerd om zo dicht mogelijk bij de geldende waardes uit het late keizerrijk te blijven en toch het omrekenen naar het metrische stelsel te vergemakkelijken. In de loop der eeuwen zijn de Chinese maten en gewichten in metrische termen uitgedrukt nogal veranderd. 

Zoals gezegd is het bovengenoemde standaardwerk van Endymion Wilkinson de beste inleiding tot Chinese maten, gewichten, geld, getallen, enz. Standaardwoordenboeken uit de Volksrepubliek China geven meestal een handige omrekentabel. 

Geld en getallen 

Over de geschiedenis van de munt, zilver, papiergeld en andere vormen van kredietpapier als objecten zijn wij zeer goed geïnformeerd en is veel onderzoek gedaan. Over hun gebruik (als betaalmiddel of om waarde vast te leggen) en hun feitelijke waarde (de koopkracht) weten wij echter bijzonder weinig. 

Tot de late zestiende eeuw beschikken wij nog steeds slechts over incidentele lonen en prijzen uit verschillende momenten in de jaarlijkse cyclus van prijsfluctuaties. Ondanks de schijn van kwantitatieve precisie die een getal biedt, blijven getallen tot dat moment puur kwantitatieve, impressionistische gegevens. Pas vanaf de late Ming wordt het mogelijk betrouwbare reeksen prijzen te maken. Gedurende de gehele twijntigste eeuw zijn economische gegevens weliswaar verzameld en gepubliceerd, maar meestal in een sterk gepolitiseerde context. 

Statistische informatie dient men daarom altijd voorzichtig te gebruiken, en vooral niet nadat men zich grondig op de hoogte heeft gesteld van de politieke en sociale context van hun compilatie en publicatie. Dit geldt op zich voor alle statistische informatie, maar dan nog sterker.

Tijd meten

Tijd meten en tijd beschrijven zijn twee verschillende dingen. Eerst moet je de tijd meten. In het oude China gebeurde dat net als in eigenlijk alle andere culturen bijvoorbeeld door middel van de zon (denk aan een zonnewijzer voor als de zon schijnt, maar ook indirect door middel van de seizoenen) of de maan (denk aan de maand of aan eb en vloed). 

Verder gebruikten de oude Chinezen voor een preciesere tijdsindeling wierook en een waterklok. De waterklok was een buitengewoon complex instrument, zodat het erg duur was en alleen beschikbaar was voor een selecte groep. Wierook was algemeen beschikbaar, omdat het ook tijdens de verering van allerlei goddelijke of demonische wezens gebruikte. Wanneer je altijd wierook van dezelfde grootte gebruikt, dan kun je de lengte van een handeling uitdrukken in het aantal opgebrande staafjes wierook.

De Chinese tijdrekening

De tijdrekening of kalender is dan een manier om diverse benaderingen om de tijd te meten in elkaar te draaien. Zowel de Westerse als de Chinese kalender zijn namelijk arbitraire pogingen het zonnejaar (de periode waarin de aarde om de zon draait, namelijk 365,24219 dagen) en de maan-maand (de periode waarin de maan om de aarde draait, namelijk 29,5305879 dagen) in één kalender te kombineren. 

De twee genoemde perioden “passen” niet netjes in elkaar. Dit heeft men in de Chinese kalender opgelost door het jaar te laten bestaan uit 12 maan-maanden van 29 of 30 dagen, die samen een jaar van 354 of 355 dagen vormen. In de loop van de negentien jaar worden er in totaal zeven schrikkelmaanden (runyue 閏月) toegevoegd in de lente, zomer of herfst. Hiermee worden beide perioden zo goed en kwaad als dat gaat gesynchroniseerd, omdat negentien zonnejaren vrijwel gelijk zijn aan 235 maan-maanden.

Jaren 
Onder keizer Wu (140-87 v.C.) werd het systeem ingevoerd van de "jaartitel" nianhao 年號, dat tot het einde van de Qing in gebruik bleef. Dit houdt in dat men van tevoren een naam geeft aan de komende jaren. De namen hebben altijd een voorspoedige betekenis en bestaan vrijwel altijd uit twee karakters. Het jaar waarin een keizer overleed telde helemaal mee voor de betreffende jaartitel; de jaartitel van de nieuwe keizer begon dus pas in het volgende jaar. 

Soms verandert men een jaartitel tijdens dezelfde regeringsperiode. De eerste keizer van de Ming verordonneerde dat iedere keizer voortaan slechts één jaartitel zou hanteren. Dit werd door de Qing overgenomen. Ook opstandelingen kozen vaak eigen jaartitels, terwijl verschillende naburige volkeren (zoals de Koreanen, de Japanners en de Vietnamezen), die sterk onder invloed van de Chinese beschaving stonden, het systeem van jaartitels integraal overnamen. Vanaf de Ming worden keizers door historici vaak bij hun jaartitel genoemd. In officiële bronnen wordt altijd de posthume titel van een keizer gehanteerd. 

Pas enige decennia voor het begin van onze jaartelling is het gebruik in zwang gekomen om jaren ook doorlopend te tellen, met behulp van een serie van zestig cyclische karakters. Deze serie bestaat uit zestig combinaties van de tien tiangan 天干 (hemelse stammen) (namelijk: 甲乙丙丁戊己庚辛壬癸) en de twaalf dizhi 地支 (aardse takken) (namelijk:子丑寅卯辰巳午未申酉戌亥) . 

Maanden en dagen 
Maanden kunnen worden aangegeven met cyclische kombinaties, maar in de praktijk gebeurd dit alleen in horoscopen en dergelijke.In de loop van de negentien jaar worden er in totaal zeven schrikkelmaanden (runyue 閏月) toegevoegd in de lente, zomer of herfst.  De dagen worden wel vaak met deze zestig kombinaties aangegeven. Het gebruik van de tiangan om de dagen aan te geven gaat zelfs terug tot op de orakelinscripties van de Shang-dynastie. 

Uren 
De Chinese “uureenheden” worden meestal in eenheden van twee Westerse uren tegelijk aangegeven met de twaalf dizhi (als volgt: 23:00-1.00 uur zi 子, 1.00-3.00 uur chou 丑, 3.00-5.00 uur yin 寅, enz.). Het volgende restant hiervan in het modern Chinees kent iedereen: zhongwu 中午 noen ( 12 uur ’s middags of het midden van het “wu-uur” van 11.00-13.00 uur). 

In horoscopen worden de uren aangegeven met een kombinatie van twee cyclische karakters. De acht karakters van iemands geboortedatum en –tijd (jaar, maand, dag en uur) worden gebruikt bij het maken van horoscopen en verschaffen een zekere magische kracht over iemand. 

Historische gebeurtenissen 
Historische gebeurtenissen worden vaak aangegeven met de cyclische kombinatie van het jaar waarin zij plaatsvonden, zoals de wuxu bianfa 戊戌變法, de hervormingen van 1898, en de xinhai geming 辛亥革命 , de Revolutie van 1911. Andere kombinaties hebben een geladen betekenis gekregen in verband met apocalyptische voorspellingen, zoals het jiazi 甲子-jaar (dit is altijd het eerste jaar van een zestig-jarige cyclus), waarin Chinese messiassen zoals Maitreya op aarde zullen komen om de uitverkorenen te redden van de apokalyptische katastrofes. 

Bepaalde dagen met vaste kombinaties van cyclische karakters hebben religieus belang (bijvoorbeeld de gengshen 庚申-dag in het Daoïsme, waarop de hele dag en nacht een wake wordt gehouden om te voorkomen dat bepaalde godheden in iemands lichaam terwijl hij slaapt kunnen rapporteren aan de hoogste god over de slechte daden van die persoon; een gewoonte die zich sinds de tiende eeuw ook over geheel Japan heeft verbreid).

Weergeven van data

Men kan data al met al op twee manieren aangeven, bijvoorbeeld 19 april 1898: 

• getalsmatig als:  Guangxu 光緒 ershisi nian 二十四年, sanyue 三月, ershijiu ri 二十九日;
• met cyclische karakters als:  Guangxu wuxu nian 光緒戊戌年, bingchen yue 丙辰月, renziri  壬子日. 

Beide methoden worden ook door elkaar gehanteerd, maar de maanden worden vrijwel altijd getalsmatig aangegeven. Voor de eerste maand wordt nooit *yiyue 一月gebruikt, maar altijd zhengyue 正月. Voor de laatste maand bestaat een alternatieve naam, layue 臘月. Eenheden van tien dagen heten xun 旬. De eerste tien dagen worden vaak aangegeven met het voorvoegsel chu 初 voor het getal, bijvoorbeeld chuyi 初一. 

Op 1 januari 1912 werd de Republiek uitgeroepen en ging men over naar een nieuwe tijdrekening. 1912 werd het eerste jaar van de Republiek (minguo yuannian 民國元年). De dagen en maanden werden voortaan volgens de Westerse kalender benoemd. Na de communistische machtsovername in 1949 worden op het vasteland ook de jaren volgens de Westerse telling benoemd. Op Taiwan wordt nog steeds in jaren van de Republiek geteld. 

Voor allerlei Chinese feestdagen, zoals het traditionele Nieuwjaar, wordt in China nog steeds de oude kalender (nongli 農歷) gehanteerd. Zodoende staan in de traditionele almanak, die rond nieuwjaar wordt verkocht, beide systemen naast elkaar.

Handboeken voor het omrekenen van Chinese data

Behalve boeken zijn er tegenwoordig ook programma's te koop via het Internet om Chinese data om te rekenen. U zult begrijpen dat wij u om didactische redenen niet precies zullen zeggen waar!

Jaartitels

• M. Tchang, Synchronismes chinois, chronologie complete et concordance (Shanghai, 1905). (in de Westerse leeszaal)

Jaren en dagen (complete kalender)

• Fang Shiming 方诗铭 e.a. comp., Zhongguoshi liri he zhongxi liri duizhaobiao 中国史历日和中西历日对照表 (Shanghai, 1987). Zeer overzichtelijk naslagwerk voor het omrekenen van Chinese en Westerse data; behandelt vier jaren per pagina.  (in de Chinese leeszaal) 
   
• Tung Tso-pin 董作宾, Chronological Tables of Chinese History (Zhongguo nianli zongpu 中國年歷總譜) (Hong Kong, 1960), twee delen. Hij voegt ook de Mohammedaanse kalender toe. Uitleg in het Engels en het Chinees.  (in de Chinese leeszaal) 
   
• Hoang, P., Concordance des chronologies néoméniques (Zikawei, Shanghai, 1910; Taichung-herdruk 1968). Uitleg in het Frans en Engels. Hoang gebruikt de lastige Franse transcriptie, maar geeft gelukkig steeds de karakters erbij. Indexen jaartitels op radikaal, aantal streepjes en transcriptie. (in de Westerse leeszaal)

Jaren en dagen (deelkalenders)

• Zheng Hesheng 鄭鶴聲, Jinshi zhongxishi ri duizhaobiao 近世中西史日对照表 Shanghai, 1936 and many later reprints). Met dit boek kunnen alle in cyclische karakters uitgedrukte dagen en jaren vanaf 1516 heel makkelijk worden omgezet in de Westerse kalender en vice versa. (in de Chinese leeszaal) 
   
• K. Hazelton, A Synchronic Chinese Western Daily Calender (Minneapolis, 1984). Met dit boek kunnen alle in cyclische karakters uitgedrukte dagen en jaren van 1341 tot en met 1661 in één oogomslag worden omgezet in de Westerse kalender en omgekeerd. Inleiding met gebruiksaanwijzing. Samengesteld met behulp van een computer. (in de Westerse leeszaal)

Het omrekenen van jaren

Het omrekenen van jaren komt neer op het omrekenen van de jaartitels (nianhao). Lijsten van de belangrijkste jaartitels kan men vinden in de gangbare naslagwerken vinden, maar voor zeldzamere raapleegt men het beste M. Tchang, Synchronismes chinois, chronologie complete et concordance (Shanghai, 1905). Dit boek bevat ook de jaartitels van de staten rond China (zoals Vietnam, Korea en Japan), van allerlei kleine plaatselijke rijkjes die China heeft gekend en van een aantal opstanden (niet alle!). In al deze lijsten worden ook de cyclische karakters van de jaren aangegeven. Met behulp van deze lijsten kan men zo uitrekenen met welk jaar van de Westerse kalender een Chinees jaar ongeveer overeenkomt. Het einde van het Chinese jaar valt meestal in het begin van het volgende Westerse jaar, zodat het nooit precies klopt.

Het omrekenen van maanden

De maanden in onze kalender en die in de Chinese kalender vallen zelden samen. Bovendien heeft de Chinese kalender zeven maal in de negentien jaar een tussengevoegde maand. De bovenstaande concordanties geven echter van iedere maand de begindatum in de Westerse kalender, zodat het niet moeilijk is de Chinese maanden in Westerse data om te zetten.

Het omrekenen van dagen

Pas enige decennia voor het begin van onze Christelijke jaartelling is het gebruik in zwang gekomen om jaren ook doorlopend te tellen, met behulp van een serie van zestig cyclische karakters. Deze serie bestaat uit zestig combinaties van de tien tiangan 天干 (hemelse stammen) (namelijk: 甲乙丙丁戊己庚辛壬癸) en de twaalf dizhi 地支 (aardse takken) (namelijk:子丑寅卯辰巳午未申酉戌亥) .    

Voor de cyclus van zestig tekens worden deze twee series als volgt met elkaar gecombineerd. 
 

Een voorbeeld

Laten wij nu van het volgende voorbeeld het jaar, de maand en de dag omrekenen in de Westerse kalender. Neemt u echter eerst het handboek erbij dat u wilt gaan gebruiken. 

Men kan data al met al op twee manieren aangeven, bijvoorbeeld 19 april 1898: 

• getalsmatig als:  Guangxu 光緒 ershisi nian 二十四年, sanyue 三月, ershijiu ri 二十九日;
• met cyclische karakters als:  Guangxu wuxu nian 光緒戊戌年, bingchen yue 丙辰月, renziri  壬子日.

Eerst zoeken wij het jaar op. 
Dit blijkt de jaartitel te zijn van keizer Dezong van de Qing-dynastie, die regeerde van 1875 tot en met 1908. Het 24e jaar van die periode is 1898. Wanneer de cyclische karakters van het jaar worden gegeven is de snelste manier om even alle jaren van de periode langs te lopen. Alleen in het geval van de jaartitels van de Kangxi-keizer (1662-1722) en de Qianlong-keizer (1736-1795) van de Qing is dat wat meer werk. Meestal duurde de periode van een jaartitel veel korter. 

Vervolgens zoeken wij de derde maand op. 
De derde maand van dat jaar begint op 22 maart en duurt tot en met 20 april. Deze maand duurt 30 dagen (een Chinese maand kan ook 29 dagen duren; in sommige handboeken wordt het verschil aangegeven door het getal van de maanden met 30 dagen vet te drukken; in andere gevallen kan men het uit de tabellen afleiden). 

In 1898 zijn twee derde maanden! De eerste derde maand is de gewone maand, de tweede derde maand is de tussengevoegde maand, de runyue. Tot en met de eerste derde maand lopen het Chinese en het Westerse jaar nog enigzins gelijk op, maar door de tussengevoegde maand ontstaat nu een veel groter verschil. De eerste dag van de vijfde maand valt bijvoorbeeld op 19 juni en het Chinese Nieuwjaar valt op 10 februari 1899. 

Tot slot rekenen wij de dag uit. 
De 29e dag van de derde maand vindt men dan door bij het Westerse equivalent van de eerste dag van de derde maand (29-1=) 28 dagen op te tellen, hetgeen 19 april oplevert. 

De renzi dag van de derde maand kost meer moeite. De eerste dag van de derde maand is het 21e teken in de tabel, namelijk jiashen. Renzi is het 49e teken. Dit betekent dat de renzi dag de 29e dag van de derde maand is, oftewel de (49-21=) 28e dag na de 1e dag. In dagen van de Westerse maand wordt dat 28 dagen na 22 maart, oftewel 19 april (want maart heeft 31 dagen!).  

Waneer u het eindelijk kunt

Inmiddels is er ook een voortreffelijke website in Taiwan, waar u het allemaal door een computerprogramma kunt laten doen. U vindt haar op de website van de Academia Sinica, een onderzoeksinstituut met full-time onderzoekers voor elk aspect van China/Taiwan in heden en verleden. Hij doet het voor de laatste twee duizend jaar. Er zijn nog betere beschikbaar, maar die kosten geld.

Tijdschriften

Er zijn steeds meer tijdschriften over enigerlei aspect van China. Sommige richten zich vooral op het oude China, andere meer of uitsluitend op het moderne China, en weer andere richten zich op een deelgebied of een specifieke periode. Verder wordt er veel gepubliceerd in disciplinaire tijdschriften en tijdschriften die op Azië zijn gericht.  

De meest recente nummers van de belangrijkste tijdschriften over China vindt u in de eerste leeszaal van de bibliotheek van het Sinologisch Instituut. Sommige tijdschriften vindt u ook elders in Leiden of in Nederland (met name in Amsterdam).

Tijdschriften vinden

Of een titel of jaargang van een Westers tijdschrift aanwezig is in Nederland kunt u vaststellen aan de hand van de Nederlandse Centrale Catalogus en WorldCat (meer info elders). Via beide websites kunt u met een IBL (InterBibliothecairLeenverkeer) account ook kopieën aanvragen.

Electronische tijdschriften

In toenemende mate worden tijdschriften ook on-line beschikbaar (meestal naast de papieren versie en met inbegrip van back issues) in de vorm van pdf-files. De beschikbaarheid van dit soort tijdschriften is altijd aan een specifiek IP (Internetprovider) adres gekoppeld. Via de digitale bibliotheek van de UB Leiden heeft u het makkelijkste toegang tot deze tijdschriften.  

Ook via Google kunt u allerlei tijdschriften vinden (zowel Westers als Chinees of Japans).

Het nut van tijdschriften

Veel onderzoek en veel informatie wordt alleen in tijdschriften gepubliceerd. Minstens even belangrijk is de rol van tijdschriften (en tegenwoordig websites) in de wetenschappelijke communicatie. Zo publiceren met name specialistische tijdschriften boekbesprekingen (handig als eerste introductie) en bibliografische overzichtsartikelen. Aangezien elk bibliografisch hulpmiddel altijd verouderd is vanaf het jaar van publikatie, dan wel met tussenpozen wordt ge-updated (in het geval van een internetsite), zult u altijd de belangrijkste tijdschriften zelf moeten doornemen voor de meer actuele artikelen en informatie.

Tijdschriften over het traditionele China 

• China Review International (1994-nu). Dit tijdschrift publiceert alleen boekbesprekingen en bibliografische artikelen van hoge kwaliteit. 

Algemeen: 

• Harvard Journal of Asian Studies (1936-nu) (Als JSTOR fulltext, 1936-1996) Halfjaarlijks tijdschrift over de geschiedenis en klassieke literatuur van China, Korea en Japan.
• Monumenta Serica (1935-nu). Jaarlijks tijdschrift over de geschiedenis, literatuur en taalkunde van China, maar met vanouds ook veel ruimte voor Mongoolse en Mandsjoe geschiedenis en taalkunde. 
• The Journal of Asian Studies (1941-nu; tot en met 1956 The Far Eastern Quarterly) ( . Uitgegeven door de Association of Asian Studies, een grote vereniging van Azië-onderzoekers met ook veel korte boekbesprekingen en geregeld bibliografische overzichtsartikelen.
• T’oung Pao (1890-nu)(fulltext, zowel 1890-1990 als 2000- heden).  Halfjaarlijks, sterk Europees georiënteerd tijdschrift. Degelijk, filologisch verantwoord onderzoek. Veel boekbesprekingen. 
• Bulletin of the Museum of Far Eastern Antiquities (Stockholm, 1929-nu). Jaarlijks tijdschrift, met nadruk op China, waarin Bernhard Karlgren zijn baanbrekende studies heeft gepubliceerd. Geen boekbesprekingen.

  Specifiek: 

• Early China (1975-nu). Bestrijkt het gebied van de pre-Han geschiedenis en het onderzoek daarnaar. Naast artikelen onder meer korte verslagen van lopend onderzoek, jaarlijkse bibliografieën enz.
• T’ang Studies (1982-nu). Jaarlijks tijdschrift over de Tang. Korte artikelen, onderzoeksverslagen en bibliografieën.
• Journal of Sung and Yüan Studies (voorheen: Bulletin of Sung-Yüan Studies; Sung Studies Newsletter (1970-nu). Jaarlijks tijdschrift dat zich concentreert op de periode van de Song-dynastie tot en met de Yuan-dynastie. Artikelen en uitgebreide bibliografische overzichten.
• Ming Studies (1975-nu). Halfjaarlijks tijdschrift, dat zich concentreert op de Ming-geschiedenis. Wetenschappelijke artikelen en veel boekbesprekingen; bibliografische overzichten.
• Late Imperial China (voorheen: Ch’ing-shih wen-t’i, 1965-1984) (1965-nu). Halfjaarlijks tijdschrift, dat zich concentreerd op de Qing-geschiedenis, met vooral wetenschappelijke artikelen. 
• C.L.E.A.R. Chinese Literature, Essays, Articles and Reviews (1979-nu). Halfjaarlijks tijdschrift voor traditionele Chinese literatuur met artikelen, veel boekbesprekingen en bibliografieën.

Het aantal tijdschriften dat van belang is om ontwikkelingen in of onderzoek naar het moderne China te kunnen volgen is enorm groot. Hier vindt u een kleine selectie, verdeeld in tijdschriften om op de hoogte te blijven van de meest recente ontwikkelingen en meer op onderzoek gerichte tijdschriften. 

Algemene informatie over het vinden van tijdschriften, met name in Nederland, en over elektronische tijdschriften vindt u aan het begin van deze map. 

Meer dan voor onderwerpen met betrekking to the traditionele China, is het voor de studie van enigerlei aspect van het moderne China nodig de laatste jaargangen van de belangrijkste tijdschriften (zoals China Quarterly, China Information, The China Review, China Aktuell, enz.) zelf door te nemen. Bibliografische hulpmiddelen (zoals BAS Online en zo meer) lopen altijd een aantal jaren achter, maar juist op het gebied van het moderne China wordt zoveel gepubliceerd dat u het echt zelf moet bijhouden.

Actuele informatie

Behalve kranten en tijdschriften uit China zelf (hieronder worden enkele genoemd), zijn de volgende bladen geschikt voor zeer tot redelijk up-to-date informatie. 

• Far Eastern Economic Review  (Hong Kong, 1946-nu) (FEER) 
  
  Dit is het belangrijkste wekelijks verschijnende tijdschrift over actuele politieke, sociale en economische ontwikkelingen in Azië. Het blad heeft een uitgebreid netwerk van eigen correspondenten. Het blad geeft ook een jaarboek uit. Abonnees kunnen ook via de webpagina het tijdschrift lezen en hebben toegang tot het FEER archief. 
   
• China Aktuell (Hamburg, 1972-nu) 
  
  Maandelijks Duitstalig tijdschrift over alle aspecten van het moderne China, met korte berichten over en langere analyses van recente ontwikkelingen. Geeft bijzonder veel up to date feitelijke achtergrondinformatie, onder meer over de politieke leiders. 
  
  Bevat elke maand een bibliografie van Westers en Chinese artikelen, ingedeeld naar onderwerp. Jaarlijks indexen op onderwerp, kaarten en tabellen, documenten, behandelde belangrijke personen en de auteurs van bijdrages. 
   
• Issues and Studies (Taipei, 1964-nu) 
  
  Maandelijks tijdschrift uit Taiwan over ontwikkelingen op het vasteland, dat de propagandistische toon van vroeger heeft losgelaten. Het is doorgaans verbazend goed geïnformeerd, en bevat artikelen door Chinezen en buitenlanders, documenten van het vasteland, berichtgeving over recente gebeurtenissen. 
   
• The China Quarterly (London, 1960-nu). (China Quarterly fulltext 2001-heden) 
  
  Iedere kwartaal verschijnen gedetailleerde overzichten van recente gebeurtenissen in China (niet van het afgelopen kwartaal maar van het kwartaal daarvoor). Verder degelijke wetenschappelijke studies, verslagen van onderzoekservaringen, forums over actuele issues, bibliografische artikelen. Bevat tevens vele korte boekbesprekingen. Jaarlijkse indexen.

Algemene tijdschriften over het moderne China

De belangrijkste twee algemene tijdschriften over het moderne China zijn The China Quarterly en The China Journal. Zij behandelen in principe alle aspecten van China na 1949. Elektronische versies staan tussen haakjes aangegeven. 

• The China Quarterly (London, 1960-nu). (China Quarterly fulltext 2001-heden) 
  
  Dit tijdschrift publiceert sinds jaar en dag zeer gedegen wetenschappelijke studies. Verder gedetailleerde overzichten van recente gebeurtenissen in China (niet van het afgelopen kwartaal maar van het kwartaal daarvoor), verslagen van onderzoekservaringen, forums over actuele issues, bibliografische artikelen. Bevat tevens vele korte boekbesprekingen. Jaarlijkse indexen. 
   
• The China Journal (voorheen: The Australian Journal of Chinese Affairs) (1979-nu) Australian Journal of Chinese Affairs (JSTOR fulltext 1979-1994)  
  
  Halfjaarlijkse tijdschrift over het huidige China, met gedegen wetenschappelijke studies, overzichtsartikelen, boekbesprekingen en verslagen van onderzoekservaringen in China

Enkele andere goede algemene tijdschriften zijn: 

• China Information (Leiden, 1986-nu). 
  
  Dit goed geïnformeerde, Engelstalige tijdschrift werd tot voor kort uitgegeven door het Documentatiecentrum voor het Moderne China in Leiden. Van 2003 tot 2009 publiceerde SAGE Publication het tijdschrift namens het centrum en sinds 2009 is het geheel overgenomen door SAGE Publications. Intellectuele geschiedenis, economie en de ontwikkelingen sinds 4 juni 1989 zijn sterk vertegenwoordigd. 
   
• China Review International (1994-nu). 
  
  Dit tijdschrift publiceeert alleen boekbesprekingen en biliografische artikelen van hoge kwaliteit, zowel over het traditionele als het moderne China. 
   
• Issues and Studies (Taipei, 1964-nu). 
  
  Maandelijks tijdschrift uit Taiwan over ontwikkelingen op het vasteland, dat de propagandistische toon van vroeger heeft losgelaten. Het is doorgaans verbazend goed geïnformeerd, en bevat artikelen door Chinezen en buitenlanders, documenten van het vasteland, berichtgeving over recente gebeurtenissen. 
   
• Modern China (1975-nu; op het Sinologisch Instituut niet compleet; de lacunes zijn wel aanwezig in de UB van Amsterdam). 
  
  Een interdisciplinair tijdschrift over het hele 20-eeuwse China, met als doelstelling alle mogelijke aspecten en benaderingswijzes aan de orde te laten komen. Soms ook artikelen over het pre-moderne China.

Meer gespecialiseerde tijdschriften over het moderne China

Algemene opmerkingen 

Behalve regionaal georiënteerde tijdschriften over China of (Oost-)Azië als geheel, bestaan er ook vele tijdschriften over specifieke vakgebieden als rechten, economie of sociologie, die zich niet beperken tot China of de Zuidoost-Aziatische regio, maar die wel regelmatig artikelen en boekbesprekingen over China opnemen (bijvoorbeeld Problems of Communism -- sinds 1993 Problems of post-communism !, Peasant Studies, of World Politics). 

Artikelen in deze tijdschriften zijn via WorldCat vaak beter te vinden dan via de Bibliography of Asian Studies. Zij kunnen ook vaak in electronische vorm geraadpleegd worden. 

Tijdens het bibliograferen voor een bepaald onderwerp komt u vanzelf bepaalde titels van tijdschriften vaker tegen. Dit zullen geschikte tijdschriften zijn om als geheel door te nemen. 

Enkele voorbeelden 

Naast de meer algemene tijdschriften zijn er ook tijdschriften met een meer specifiek karakter. 

• Études Chinoises (1983-nu) 
  
  Het halfjaarlijkse, Franstalige huisorgaan van de Franse vereniging van sinologen. Vooral over het 20-eeuwse China. Naast artikelen neemt dit tijdschrift veel boekbesprekingen op en bevat het elk half jaar up to date bibliografieën van alle Franse sinologisch onderzoek. Belangrijk omdat in Frankrijk veel interessant onderzoek wordt gedaan, zowel op het gebied van het pre-moderne als het contemporaine China. 
   
• Modern China (1975-nu; op het Sinologisch Instituut niet compleet; de lacunes zijn wel aanwezig in de UB van Amsterdam). 
  
  Een interdisciplinair tijdschrift over het hele 20-eeuwse China, met als doelstelling alle mogelijke aspecten en benaderingswijzes aan de orde te laten komen. Soms ook artikelen over het pre-moderne China. 
   
• Republican China (?-nu; aanwezig sinds 1983). 
  
  Kwartaaltijdschrift over het Republikeinse China. Publiceert Westerse artikelen, vertaalde Chinese artikelen, boekbesprekingen, bibliografieën, en overzichten van de belangrijkste onderzoekers op dit gebied.

Chineestalige tijdschriften en kranten: algemene informatie

De hedendaagse Chinese krant en het moderne tijdschrift gaan met name terug op kranten, krantenbijlages, tijdschriften en geïllustreerde tijdschriften uit de late negentiende eeuw. Een grote en representatieve verzameling hiervan is aanwezig op het Sinologisches Seminar van de Universiteit van Heidelberg. In de loop van de twintigste eeuw doet ook de krant in geschreven spreektaal (baihua) zijn intrede.   

Meer in het algemeen is het Internet voor Chinezen binnen en buiten de Volksrepubliek China een bijzonder belangrijk medium geworden, waarbij zowel via traditionele publicaties op het web, als via websites, chatrooms en e-mail uitgebreid wordt gecommuniceerd. 

Alle belangrijke kranten uit de Volksrepubliek China kunnen inmiddels worden gelezen via het Internet. De Internet Guide for Chinese Studies (kort: IGCS) vormt hiervoor het internationale beginpunt. Een eerste inleiding in het Engels tot de problemen met het Internet in China vormt de Leidse afstudeerscriptie van Lokman Tsui.

China Academic Journals database

Het Sinologisch Instituut heeft sinds kort toegang tot de CAJ (China Academic Journals) database. Deze database gaat terug tot 1994 en omvat de artikelen uit letterlijk duizenden tijdschriften in zogenaamde fulltext, downloadbaar als *pdf file, doorzoekbaar etc.  

De database is alleen via het IP adres van de Universiteit Leiden (meer specifiek Geesteswetenschappen) te raadplegen. Er is toegang voor één gebruiker tegelijk (one concurrent user), met voor onderwijsdoeleinden een groter aantal gedurende twee weken per jaar.

De verdere collectie van het Sinologisch Instituut

Op het Sinologisch Instituut is een redelijk grote collectie Chineestalige kranten en tijdschriften. Alle titels vanaf 1995 zijn in Pinyin opgenomen in onze Chinabase catalogus. Er wordt aan gewerkt om ook de overige titels in deze catalogus op te nemen, maar vooralsnog bent u aangewezen op de traditionele kaartencatalogi in de rode tijdschriftencatalogus! Deze catalogus is in Wade Giles, en omvat zowel kranten en tijdschriften in papier, als op microfilm of microfiche. 

Naast de klassieke tijdschriften hebben wij ook een aantal series van de herdrukserie Zhongguo renmin daxue fuyin baokan ziliao 中国人民大学复印报刊资料 (per serie verschilt de begindatum van publikatie: de oudste series zijn begonnen in 1980 en 1981). Dit zijn goedkope herdrukken van belangrijke artikelen in verschillende series, ieder gewijd aan een afzonderlijk gebied. Het onderwerp van ieder gebied is tevens de titel waaronder de serie is opgenomen in de catalogus. De artikelen zijn ontleend aan tijdschriften, nationale en regionale kranten. 

De meeste tijdschriften komen tegenwoordig ingebonden binnen, een tot twee maal per jaar. Dit scheelt in de kosten en is mogelijk dankzij het abonnement op de CAJ (zie boven).

Het nut van woordenboeken

Men kan woordenboeken gebruiken om een tekst beter te begrijpen of om een goed equivalent voor een woord te vinden in een andere taal. Dit zijn twee fasen in een proces, waarbij eerst het begrip komt en dan de vertaling. Vaak blijkt dat men wel kan komen tot een goed begrip van een woord of uitdrukking, maar dat het vinden van een juiste vertaling (of equivalent) grote problemen oplevert. 

Het grote belang van een woordenboek waarin betekenissen worden vertaald (een vertaalwoordenboek) is dat dit bijdraagt tot een beter begrip. Het grote gevaar is dat een vertaling de illusie schept dat zij de volledige reikwijdte van een woord of uitdrukking omvat. Een gegeven vertaling klopt bijna nooit in alle contexten. Voor een volledig begrip van de betekenis en de begripsinhoud van een woord of uitdrukking is het daarom verstandig naast vertaalwoordenboeken ook uitgebeidere, Chineestalige woordenboeken (of encyclopedieën) te gebruiken. Zulke woordenboeken geven meestal ook voorbeelden van gebruik en helpen zo het semantische veld van een woord of uitdrukking beter te begrijpen. 

Het beoordelen van een woordenboek

Een belangrijk criterium bij het beoordelen van een woordenboek is altijd of het voorbeelden geeft van de manier(en) waarop een woord wordt gebruikt. Bij een ouder woordenboek voor het modern Chinees moet men er altijd op bedacht zijn dat de opgenomen woordenschat aan actualiteit zal hebben ingeboet ten gevolge van politieke veranderingen, alsmede de rappe economische en sociale ontwikkelingen van de laatste jaren. De behandelde woordenschat is zelden echt spreektaal-Chinees. Vergeet verder niet dat ook het hedendaagse baihua 白話 een schrijftaal is, met een grammatica en woordenschat gebaseerd op het gesproken Chinees, maar vol met invloeden van het Klassiek Chinees (wenyan) 文言 en zelfs Westerse grammatica. Voor proza na 1949 uit de Volksrepubliek China en van Taiwan geldt dit in nog sterkere mate dan voor 1949. Ook bij woordenboeken voor het klassiek Chinees moet men altijd opletten van welke stijlen en uit welke periodes karakters, woorden en uitdrukkingen zijn opgenomen.

Meer informatie over woordenboeken

Een historisch inleiding tot traditionele Chinese woordenboeken en een gedetailleerd overzicht van allerlei soorten woordenboeken vindt u in Endymion Wilkinson, Chinese History: A Manual, Revised and Enlarged (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2000). Voor heel erg up to date informatie over woordenboeken van het modern Chinees gaat u het beste naar Marjorie Chan's China Links.

Over dit overzicht

Rechts in het menu vindt u de links naar de overige bladzijden in dit hoofdstuk. De indeling is in modern en klassiek, en daarbinnen in algemene en specialistische woordenboeken. In dit overzicht zijn alleen de namen van de auteurs opgenomen, wanneer specifieke personen een woordenboek hebben samengesteld. Op deze website worden voornamelijk woordenboeken van het Chinees naar het Engels (of omgekeerd) genoemd, met een kleine selectie aan Japanstalige woordenboeken. Dit neemt niet weg dat er tegenwoordig ook voor een groot aantal andere moderne talen uitgebreide vertaalwoordenboeken van en naar het Chinees bestaan.

De ordening van Chinese karakters

In woordenboeken, encyclopediën, indexen en tekstverwerkers worden Chinese karakters en samenstellingen op diverse manieren geordend. De belangrijkste hiervan zijn de volgende: 

• Op radikaal of klassehoofd (bushou 部首). 
  Het aantal radikalen is in de Shuowen jiezi 說文解字 (ca.100 n.C.) nog 540. In het Kangxi zidian 康熙字典 (1716) is het aantal radikalen 214. Dit woordenboek heeft als model voor veel latere woordenboeken gediend. In de woordenboeken in afgekorte karakters van na 1949 zijn sommige radikalen zelf vereenvoudigd, is de volgorde van de radikalen veranderd, en is het aantal radikalen vaak veranderd.
• Op uitspraak (fayin 發音). 
  Woordenboeken geordend op uitspraak zijn meestal ook voorzien van een karakter-index op radikaal. Japanse naslagwerken (bijvoorbeeld indexen en concordanties) zijn vaak geordend op de Japanse uitspraak. Gelukkig zijn zij dan ook bijna altijd voorzien van karakter-indexen op Chinese uitspraak en/of radikaal, zodat ook zij die de Japanse uitspraak niet beheersen toch Japanse naslagwerken kunnen gebruiken.
• Op aantal streepjes (bihua 筆劃). 
  Binnen hetzelfde aantal streepjes kunnen verschillende ordeningssystemen worden aangehouden, zoals op radikaal of de manier van schrijven van het eerste streepje van een karakter. Dit systeem wordt in woordenboeken, maar vooral in indexen van boeken gebruikt.
• Volgens het Four Corner-systeem (sijiao haoma 四角號碼). 
  Hierbij wordt aan ieder karakter een nummer van vier cijfers toegekend. Het systeem wordt onder meer uitgelegd in de inleiding van Walter Simon, A Beginners’ Chinese-English Dictionary of the National Language (Gwoyeu) (London, 1947). Woordenboeken die dit systeem gebruiken zijn ook altijd voorzien van een karakter-index op radikaal, op uitspraak of op het aantal streepjes. Dit systeem wordt nog steeds veel door de Chinezen zelf gebruikt.
• Een variant op het Four Corner-systeem is het systeem dat wordt gebruikt door de Harvard-Yenching-indexen. 
  Deze zijn allemaal voorzien van karakter-indexen op uitspraak en aantal streepjes.
• Op rijm (yun 韻). 
  Dit systeem wordt in de gangbare woordenboeken zelden gehanteerd, maar was vroeger heel gewoon. Hierbij worden karakters geordend volgens hun rijm in traditionele rijmkategorieën, die niet meer veranderen met de uitspraak van de karakters. Gewone onderzoekers maken nog maar zelden gebruik van dit soort woordenboeken.

Meer informatie

Wanneer u meer gedetailleerde informatie wilt is er nu Jeroen Wiedenhof's Grammatica van het Mandarijn (Amsterdam: Bulaaq, 2004), met op blz. 334-342 (12.4) een goed overzicht van de diverse classificaties van Chinese karakters.

Algemene woordenboeken Chinees-Engels

• John DeFrancis e.a. ed.,  ABC Chinese-English Dictionary (University of Hawai'i Press: Honolulu, 1996). Het eerste Chinees-Engels woordenboek dat niet meer van Chinese karakters, maar van woorden uitgaat. Zeer goed van kwaliteit.
• Xiandai Hanyu Cidian 现代汉语大词典 (Han-Ying shuangyu ban 汉英双语版] (Engelse titel: The Contemporary Chinese Dictionary [Chinese-English Edition]) (Beijing, 2003).  Dit is een helemaal bijgewerkte versie van het bekende Xiandai Hanyu Cidian, met goede Engelse vertalingen van alle lemmata. De combinatie van Chinese beschrijvingen en Engelse vertalingen maakt dit woordenboek buitengewoon handig zowel voor beginners als voor vertalers. Omvat naast de afgekorte karakters ook volledige versies and een aantal aanhangels, waaronder een Appendix met nieuwe woorden en betekenissen.
• Han-Ying cidian 汉英词典 / A Chinese-English Dictionary (eerste editie uit 1978; geheel herziene versie, 1995). Sinds zijn verschijnen het standaardwoordenboek voor het modern Chinees in het Engelssprekende deel van de wereld. Alfabetisch geordend met een index op radikaal. Van ieder karakter worden de hoofdbetekenissen gegeven en een groot aantal samenstellingen, waarvan ook steeds de uitspraak in Pinyin wordt gegeven. In de 1995 editie zijn allerlei politiek gedateerde voorbeelden inmiddels door minder ideologische vervangen. Onder de appendixen een tabel met landnamen en een tabel met maten en gewichten. De 1995 versie geeft ook volledige karakters en heeft indexen voor zowel volledige als afgekorte versies van karakters. 

Algemene woordenboeken Chinees-andere talen

• Grand dictionnaire Ricci de la langue chinoise (gecompileerd door een team van het Institut Ricci in Parijs en Taibei; Paris, 2000) (zeven delen + index deel). Op zich het meest omvangrijke algemene woordenboek van het Chinees naar enige moderne taal. Het team van samenstellers bestond uit tal van specialisten op allerlei deelgebieden. 

Algemene woordenboeken Chinees-Chinees

• Xinhua zidian 新華字典 (Beijing, wordt om de zoveel tijd herzien). Karakterwoordenboekje geordend op Pinyin. Bij ieder karakter de hoofdbetekenissen, incidenteel enige belangrijke combinaties en voorbeelden van gebruik. Ook zeer handig bij het voorbereiden van colleges klassiek Chinees. Index met karakters op radikaal geordend. Nuttige appendixen.
• Xiandai hanyu cidian 现代汉语词典(Beijing, 1978; gevolgd door diverse herziene versies). Geordend op Pinyin. Geeft de betekenis en veel voorbeelden in het Chinees. Van alle samenstellingen wordt de uitspraak gegeven. Indexen van de karakters geordend op radikaal en volgens het Four Corner-systeem. Appendixen met de namen van dynastieën, jaartitels (nianhao 年號), maten en gewichten. Zie J. Norman, Chinese (Cambridge, 1988) 178-180. Op basis van de herziene editie van 1983 is in 1989 een aanvulling verschenen als apart werk Xiandai hanyu cidian bubian 现代汉语词典補編(Beijing, 1989). Is in principe vervangen door het bovengenoemde Xiandai Hanyu Cidian 现代汉语大词典 (Han-Ying shuangyu ban 汉英双语版] (Engelse titel: The Contemporary Chinese Dictionary [Chinese-English Edition]) (Beijing, 2003). 
• Cihai 辞海 (Shanghai, 1999) (vijf delen).  Zowel een woordenboek als een encyclopedie. Geordend op volgorde van de radikaal van ieder hoofdkarakter (het eerste karakter van een uitdrukking) en onder ieder hoofdkarakter op volgorde van het aantal streepjes. In het eerste deel is voorin een index opgenomen met alle karakters op volgorde van het aantal streepjes, terwijl achterin het derde deel een index is opgenomen met alle karakters op volgorde van de uitspraak. Van de samenstellingen wordt de uitspraak niet gegeven. Het is een woordenboek, maar tegelijkertijd ook een ecyclopedie van het oude en moderne China, met plaatsnamen, ambtelijke titels, gebeurtenissen, boektitels, enz. Waar nodig zijn er illustraties opgenomen en van oude uitdrukkingen wordt meestal de bron gegeven. Talloze nuttige appendixen. De oudere versies van de Cihai 辞海 zijn als tijddocumenten nog steeds relevant , omdat zij woordenschat en standpunten opnemen van de tijd waarvoor zij bedoeld waren.
• Cihai 辭海 (Taibei, 1980) (drie delen).  Nieuw op Taiwan gecompileerd. Geordend op radikaal; onder de hoofdkarakters geordend op aantal streepjes. Vooral een woordenboek voor geschreven modern Chinees. Uitspraak aangegeven in zhuyin fuhao 注音符號 (op Taiwan veel gebruikt symbolenschrift voor het standaard-Mandarijn).

Specialistische woordenboeken

In het algemeen geldt dat de grotere algemene woordenboeken ook veel specialistisch vocabulair geven. Een handig instrument om snel in de technische terminologie van een gebied te komen is de volgende encyclopedie: 

• Zhongguo dabaike quanshu 中国大百科全书 (Beijing/Shanghai, 1987). Deze enkele tientallen delen grote encyclopedie behandelt steeds per deel of twee delen een specifieke vakgebied, van filosofie tot en met recht en landbouw.

Het vinden van specialistische woordenboeken

Buiten China en Japan worden weinig specialistische woordenboeken voor het modern Chinees meer gemaakt, omdat aan de ene kant het schrijven van een woordenboek toch een kwestie van lange adem is, en aan de andere kant juist de woordenschat van specialismes de laatste decennia enorm snel verandert. Hier geven wij daarom geen specifieke titels, maar wel enkele praktische tips om in de leeszalen van het Sinologisch Instituut in Leiden toch snel relevante woordenboeken te vinden. 

• Via de Chinabase catalogus kunt u snel een woordenboek Chinees-Chinees of Chinees-andere taal vinden door de Chinese term voor het gezochte vakgebied (bijvoorbeeld jingji 经济, waarmee u woordenboeken in afgekorte én volledige karakters vindt) en de Chinese term voor de gewenste doeltaal (bijvoorbeeld 荷 voor helanhua of Nederlands) in te voeren.
• In de kasten van de Chinese leeszaal staan de naar ons inzicht beste of meest omvangrijke woordenboeken geplaatst naar onderwerp. U kunt dan zelf het woordenboek zoeken dat het beste bij uw specifieke gebied past.
• Wanneer u zich in een vakgebied wilt inwerken, leest u het beste een recente inleiding op dat gebied en maakt u zelf notities van de belangrijkste technische termen en hun Westerse vertaling.

Het leren lezen van Klassiek Chinees

"Klassiek Chinees" is de gangbare Nederlandse benaming voor de diverse varianten van de oude Chinese schrijftaal die tot ver in de twintigste eeuw is gebruikt. De varianten kunnen afhankelijk van doel en tijd van de tekst overigens aanzienlijk van elkaar afwijken. Er bestaan tot op de dag van vandaag geen goede woordenboeken of grammatica's van deze schrijftaal naar een moderne Westere taal.

Algemene woordenboeken voor het klassiek Chinees

Wanneer u Japans kunt lezen dan maakt u het beste gebruik van Chinees-Japanse woordenboeken en ook in het Frans is er een voortreffelijk woordenboek (van S. Couvreur). Voor alle anderen zijn de volgende titels goed als beginpunt. 

• R.H. Mathews, Mathews' Chinese-English Dictionary (herziene Amerikaanse editie, Cambridge, Mass., 1943). 
  
  Dit is een herziene versie van de oorspronkelijke editie van 1931. Deze herziening hield onder meer de correctie in van de talrijke verkeerde uitspraken. Deze correcties zijn in kleine lettertjes aangegeven! Het is geordend volgens het Wade-Giles systeem, maar het staat vol fouten in de uitspraak (ook nog in de verbeterde versie), zodat het woordenboek het makkelijkst toegankelijk is via de karakter-index op radikaal. 
  
  Binnen een karakter-lemma zijn de samenstellingen geordend op radikaal (en die weer op streepjesvolgorde). Dit woordenboek mag alleen voor de traditionele genres van het klassiek Chinees (zoals ambtelijk taalgebruik, filosofie en literatuur tot en met de Tang) of geschreven Chinees rond 1900 worden gebruikt, met dien verstande dat het vooral de orthodoxe en moralistische Confucianistische interpretaties van karakters en samenstellingen geeft. Het geeft geen voorbeelden van gebruik. 

Chineestalige woordenboeken voor klassiek Chinees

De gevorderde student wordt aangeraden zich al in een vroeg stadium aan te wennen naast Mathews ook zoveel mogelijk Chineestalige woordenboeken voor klassiek Chinees te gebruiken. 

• Gudai hanyu cidian 古代汉语词典（Beijing: Shangwu yinshuguan, 1998; vele hedrukken) 
  
  Een echt woordenboek voor het klassiek Chinees tot en met de oostelijke Han dynastie (tot 220 n.C.). Geeft een uitgebreide analyse van de betekenissen van iedere karakter, alsmede een uitgebreide woordenlijst met voorbeelden. Een prima basiswoordenboek, zij het met als beperkingen dat het ontwikkelingen in het latere klassiek Chinees en oud-baihua niet behandelt. In tegenstelling tot de eendelige Ciyuan's (die deze gebieden wel afdekken) is dit woordenboek wel erg handzaam in het gebruik, en voor de bestreken periode het beste startpunt. 
   
• Ciyuan 辭源 (Shanghai, 1915; geheel herziene uitgave, Beijing 1983) (vier delen). 
  
  Geordend op radikaal, met in ieder deel een Four Corner index van alle karakters en in het vierde deel een index op Pinyin. Van ieder hoofdkarakter is de uitspraak in Pinyin aangegeven, maar niet van de samenstellingen. Geeft verder een uitgebreide bespreking van de betekenissen van de hoofdkarakters, met daarnaast een groot aantal samenstellingen, namen, ambtelijke titels, spreekwoorden, enz. Alles is rijk voorzien van voorbeelden uit het klassiek Chinees, met bronvermelding. 
   
• Hanyu dacidian 漢語大詞典 (Shanghai, 1986- ) (twaalf delen). 
  
  Het standaardwoordenboek voor klassiek Chinees en oude omgangstaal (baihua). Het geeft voorbeelden uit veel meer verschillende periodes, inclusief het late keizerrijk en uit de Volksrepubliek. 
  
  Per deel een tabel van afgekorte en niet-afgekorte karakters, een index van de in dat deel opgenomen karakters op aantal streepjes. De tekst is in afgekorte karakters, behalve wanneer dat aanleiding kan geven tot verwarring. Bovendien geeft het de citaten uit het klassiek Chinees of oud-baihua in niet-afgekorte karakters, in tegenstelling tot verschillende andere woordenboeken uit de Volksrepubliek.  
  
  Van ieder hoofdkarakter wordt een uitgebreide bespreking gegeven met vele voorbeelden en alle bestaande uitspraken. Het geeft een groot aantal samenstellingen, namen, plaatsen, spreekwoorden, ambtelijke titels enz. Het geeft geen uitspraken van de samenstellingen. 
   
• Hanyu dazidian 漢語大字典 (Chengdu, 1986)(acht delen). 
  
  Dit is een uitputtend karakterwoordenboek. Het geeft de uitspraak in Pinyin, de geschiedenis en de betekenis van individuele karakters, met gedetailleerde voorbeelden. Geordend op de radikaal van de volledige vorm, met verwijzingen onder de afkortingen of alternatieve vormen. Index op radikaal, daarbinnen op aantal streepjes.

Naslagwerken voor het lezen van teksten in het Klassiek Chinees

Hieronder vindt u een groot aantal woordenboeken of naslagwerken die u bij het lezen van teksten in het Klassiek Chinees van dienst kunnen zijn. De lijst is incompleet. Naslagwerken die kennis van het Japans en Frans vereisen zijn weggelaten, alsmede al te specialistische werken. Daarvoor dient u als altijd het naslagwerk van te gebruiken. 

TIP 
Boeken die speciale onderwerpen behandelen hebben vaak een woordenlijst van technische termen. Wanneer u zich voor dit onderwerp interesseert, kunt u zo een lijst kopiëren en apart bewaren. 

Verwantschapstermen 

• Feng Han-yi, The Chinese Kinship System (Cambridge, Mass., 1948). Geeft een uitputtende opsomming en uitleg van de structuur van de termen, voor als je er echt niet meer uitkomt.

Naslagwerken voor het lezen van teksten over religie en mythologie

Boeddhisme (begin) 

Zowel Soothill & Hodous als Raguin zijn vooral woordenlijsten. Voor echte woordenboeken moet men gebruik maken van Chinees-Chinees (zie hieronder) of bij voorkeur Chinees-Japanse (zie ) hulpmiddelen. 
 

• W.E. Soothill, and L.Hodous, A Dictionary of Chinese Buddhist Terms: with Sanskrit and English equivalents and a Sanskrit-Pali index (London: Kegan Paul, 1937; reprinted T'ai-pei: Ch'eng Wen Publ., 1976) 
• Yves Raguin, Terminologie raisonnée du bouddhisme chinois: Caractères chinois, transcription, traduction.(Taibei: Institut Ricci 1985).

Boeddhisme (iets gevorderder) 

• (Charles Muller, Toyo Gakuen University, Japan) 
  
  Dit woordenboek is on-line te raadplegen, zij het met zekere restricties. Het is een collectieve onderneming, waaraan iedere gebruiker ook weer verder kan bijdragen om zo ook ongelimiteerde toegang te verkrijgen. Helaas kan de nieuwe versie niet meer worden gedownload.
• Foguang dacidian 佛光大詞典 (Gaoxiong: Fuoguang chubanshe, 1989) (8 vols., met een index deel) 
  
  Goed woordenboek cum encyclopedie, dat ook niet-canonieke verschijnselen behandelt en in eenvoudig Cinees is geschreven. Beschikbaar als CD ROM. 
   

Mythologie en symbolen 

De hier behandelde naslagwerken zijn vooral gebaseerd zijn op onderzoek van voor 1949 en op de traditionele opvattingen over de behandelde symbolen en namen van goden. Zij zijn bruikbaar als bron voor achtergrondinformatie, maar niet als “het laatste woord”  over een bepaald onderwerp. Hiervoor dient men de gevonden uitleg in recent onderzoek te controleren. 

Voor de traditionele betekenissen blijven deze woordenboeken wel bruikbaar, want in een literaire of historische tekst wordt de naam van een godheid of een symbool immers meestal in een vaststaande traditionele betekenis gebruikt. Chineestalige hulpmiddelen op dit gebied zijn over het algemeen niets beter. 

• E.T.C. Werner, A Dictionary of Chinese Mythology (Boston, 1932). 
  
  Geordend op uitspraak in Wade-Giles. Nog steeds het enige handzame overzicht van belangrijke figuren uit de Chinese mythologie, zowel uit Boeddhisme en Daoïsme als uit de zogenaamde volksgodsdienst (die echter door het grootste deel van de Chinese samenleving werd aangehangen). 
   
• Eberhard, Wolfram, Lexikon chinesischer Symbole: geheime Sinnbilder in Kunst und Literatur, Leben und Denken der Chinesen (Köln, 1983), in het Engels vertaald als: A Dictionary of Chinese Symbols: Hidden Symbols in Chinese Life and Thought (London, 1986). 
  
  Rijk geïllustreerd overzicht van zo’n 400 nog steeds door de Chinezen gebruikte symbolen. Chinese karakters bij de hoofdlemma’s, niet bij de overige in de tekst genoemde Chinese termen en namen (zwak punt). De Duitse editie bevat nog een aantal kleurenplaten. Geen index; beknopte bibliografie. Moeilijk bruikbaar omdat veel termen alleen onder de vertaling worden behandeld en bij gebrek aan een index niet in hun Chinese versie kunnen worden opgezocht. Wel verwijzingen in een lemma zelf naar andere relevante termen. 
   
• Louis Frédéric, Les dieux du bouddhisme: guide iconographique  (Paris: Flammarion, 1992). 
  
  Handige gids tot de boeddhistische beeld-kunde (iconografie), zij het met een zware nadruk op de Japanse boeddhistische kunst. 
   
• Williams, C.A.S., Outlines of Chinese Symbolism and Art Motives (Shanghai, derde herziene druk 1941; verschillende Taiwan-reprints). 
  
  Rijk geïllustreerde gedetailleerde beschrijving van zo’n 350 symbolen, gebaseerd op de traditionele opvattingen. Een bijzonder sterk punt is dat het de karakters geeft van alle genoemde Chinese termen en namen. Inhoudsopgave; vrij uitvoerige index op Engelse en Chinese (in Wade-Giles transcriptie) termen. Het aanschaffen waard.

Bestuurlijke termen en jargon

Voor het lezen van Chinese documenten, met name uit de Qing, bestaan verschillende nuttige hulpmiddelen, die het beste naast elkaar kunnen worden gebruikt. 

• C.O. Hucker, A Dictionary of Official Titels in Imperial China (Stanford, 1985). 
  
  Vervangt alle bestaande handboeken voor ambtelijke titels in het Chinees en in andere talen, waarvan hij de belangrijkste in zijn voorwoord geeft. Allereerst inleidingen met heldere historische overzichten van de ambtelijke structuur onder alle belangrijke dynastieën vanaf de Zhou. Hierna volgt het woordenboek, geordend op Wade-Giles uitspraak. Het geeft van iedere titel de karakters, de dynastieën waarin de titels in zwang waren, de rang en een als standaard bedoelde Engelse vertaling (waar zoals te verwachten niet alle specialisten het mee eens zijn). Het geeft ook allerlei onofficiële benamingen. Indexen van de karakters op radikaal en van de Engelse vertalingen. 
• Fairbank, John K. comp., Ch’ing documents: An introductory Syllabus (Cambridge, Mass., 1970 third edition, with index added). 
  
  Dit is eigenlijk een lesboek voor het leren lezen van officiële documenten uit de Qing. Het bevat teksten, woordenlijsten en uitgebreide uitleg. Op pp. 25, 38-39, 41-44 behandelt het algemene termen voor verschillende typen documenten en zogenaamde “documentary signposts”, d.w.z. termen die binnen een tekst aangeven wie aan het woord is. Op pp. 115-131 geeft het een index van Chinese termen die in het lesboek zijn gebruikt, met hun vertaling, zodat deze index als een handleiding tot de specialistische ambtelijke terminologie kan functioneren. 
• Thomas E. Metzger, The Internal Organization of Ch’ing Bureaucracy (Cambridge, Mass., 1973) 451-465. 
  
  Deze woordenlijst is tegelijk een index voor de plaats in Metzger’s boek waar de instelling of het verschijnsel waarnaar de betreffende term verwijst in detail wordt uitgelegd. Wanneer men vaak Qing documenten leest, kan men het best deze verschillende indexen kopiëren.

Omgangstaal (oud-baihua)

Echt goede woordenboeken voor de oude geschreven omgangstaal (oud-baihua) van het Chinees naar het Westers zijn er alleen in het Japans of Chinees. De nieuwe Ciyuan en het omvangrijke Hanyu dacidian ( meer) zijn uitstekende beginpunten, naast talloze specialistische woordenboeken. een andere manier om erin te komen is door de vertalingen van W.L. Idema samen met de door hem gebruikte Chinese teksteditie te lezen en van alle technische termen bij het lezen een eigen woordenschat samen te stellen. Om toch een aanknopingspunt te hebben kunt u verder gebruik maken van de volgende twee handboeken. 

• Johnson, Dale R., A Glossary of Words and Phrases in the Oral Performing and Dramatic Literatures of the Jin, Yuan, and Ming (Ann Arbo: Center for Chinese Studies, University of Michigan, 2000 ) 
  
  Het enige specifieke woordenboek voor de taal van het vroege theater tot en met de Ming. Zeker niet zonder problemen, volgens een specialist in het Yuan-theater. 
• Tian Zongyao, A Dictionary of Colloquial Terms and Expressions in Chinese Vernacular Fiction (Zhongguo huaben xiaoshuo suyu cidian) (Taibei, 1984). 
  
  Het eerste Chinees-Engelse woordenboek voor oud-baihua, met een woordenschat van 32.000 samenstellingen, vooral uit de novelles en romans van de late Ming en Qing periode. Het geeft de Engelse vertalingen en vaak een korte uitleg. Het geeft wel verwijzingen naar voorbeelden in de literatuur, maar geen citaten. Index van karakters op radikaal. Door de uitgevers is een appendix met extra woorden toegevoegd. Geordend op Pinyin.

Inleidingen tot het modern Chinees

• Jerry Norman, Chinese (Cambridge, 1988). Een uitstekende en leesbare inleiding tot zowel de moderne spreektaal (en schrijftaal), als de klassieke schrijftaal. Ook de basisstructuur van de klassieke schrijftaal wordt in twee hoofdstukken goed uitgelegd.
• Jeroen Wiedenhof, Grammatica van het Mandarijn (Amsterdam: Bulaaq, 2004). Zie de van Jeroen Wiedenhof voor een uitgebreide omschrijving van het boek. Is niet alleen een grammatica van de gesproken taal, maar geeft ook allerlei algemene informatie over taal en schrift.

Partikels (Klassiek Chinees)

• De Leidse sinoloog D.R. Jonker is de auteur van "Wen-yen partikels" (ca. 1970), dat recent door  B.J. Mansvelt Beck en Karel de Leeuw is verbeterd en aangevuld. Helaas is dit overzicht vooral gericht op het Chinees van de pre-Han filosofen. Hetzelfde geldt voor het enige andere Westerse standaardwerk door Dobson.
• W.A.C.H. Dobson, A Dictionary of Chinese Particles (Toronto, 1974). Geschreven en geordend in Gwoyeu Romatzyh. Index op radikaal. Geeft uitgebreide inleidende besprekingen en een gedetailleerd overzicht van de partikels met voorbeelden uit klassieke werken in karakters en voorzien van een Engelse vertaling. Geeft ook de gereconstrueerde uitspraken.

Grammatikale inleiding tot het Klassiek Chinees

• Jos.L.M. Mullie (1886-1976), Grondbeginselen van de Chinese letterkundige taal (Leuven, 1947-1950) (drie delen). Dit omvangrijke handboek behandelt in het zuidnederlands alle aspecten van de klassieke schrijftaal. De auteur was missionaris en daarna onder meer bijzonder hoogleraar in Utrecht! Voor hem was "Klassiek Chinees" nog een levende taal.