Wiskundestudent Lars Pos wint Robbert Dijkgraaf Essayprijs: ‘Ontdekkingen vinden hun toepassing op de meest onverwachte plekken’
Met zijn essay ‘Waarom wetenschap?’ won wiskundewonder Lars Pos (18) de Robbert Dijkgraaf Essayprijs. Onder het thema ‘De fascinerende werking van wetenschap’ schreef de bachelorstudent een pleidooi voor het maatschappelijk nut van fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. ‘Omdat je van tevoren niet weet waar we het in de toekomst kunnen toepassen, moeten we het blijven doen.’
Een essay van 700 woorden over de fascinerende werking van wetenschap. Voor Lars klonk het als een leuke uitdaging waarin hij zijn liefde voor wiskunde en fundamenteel onderzoek kon uiten. ‘Ik zag het voorbij komen en had eigenlijk al meteen een idee. Dus ik dacht: waarom niet gewoon proberen.’
Na een paar weken kreeg Lars te horen dat zijn essay bij de top drie behoorde. ‘Toen ik uitgenodigd werd voor het Gala van de wetenschap in Amsterdam had ik goede hoop. Toen kwam het besef dat ik ook wel eens kon winnen.’ En dat gebeurde. ‘Het is heel fijn om te weten dat de jury het essay zo waardeert.’
Fundamentele wetenschap niet nuttig?
Zijn essay begint met de winnaars van de Nobelprijs voor natuurkunde die onderzoek doen naar fotonen, een soort lichtdeeltjes. ‘Allemaal leuk en aardig, maar de scepticus bekruipt wellicht het gevoel dat het bijbehorende prijzengeld beter besteed had kunnen worden,’ schrijft hij. ‘Wie zijn deze wetenschappers, en hebben ze nog enige connectie met de realiteit? Fundamentele wetenschap krijgt vaker met dit soort kritiek te maken. En dat geldt ook voor wiskunde, het vakgebied dat ik een warm hart toe draag.’
In de volgende alinea’s bepleit hij dat fundamentele wetenschap wel degelijk van groot belang is. Zo is de getaltheorie een belangrijk onderdeel geworden van onze maatschappij. Denk maar aan de digitale encryptie waardoor we veilig berichten kunnen verzenden.
Cola en grafentheorie
En dat is ook in andere vakgebieden zo. ‘Denk aan cola, wat in eerste instantie als medicijn op de markt werd gebracht, maar inmiddels juist door dokters wordt afgeraden,’ staat er in zijn essay. ‘Of neem grafentheorie, wat begon als vraagstuk over een wandeling die elke brug in Koningsbergen één keer aandoet, maar momenteel de dienstregeling van het OV en Google’s zoekalgoritme onderbouwt.’
‘Het bijzondere aan fundamentele wetenschap is dat het vaak eerst geen algemeen nut lijkt te hebben voor de maatschappij,’ zegt Lars. ‘Maar toch vindt het telkens op onverwachte plekken zijn toepassing. Omdat je dat van tevoren niet weet, rechtvaardigt dat waarom we fundamenteel onderzoek moeten blijven doen.’
Wiskunde in zijn vrije tijd
De passie voor wetenschap, en voornamelijk wiskunde, heeft Lars al zo lang hij zich kan herinneren. ‘Ik heb het altijd al ontzettend interessant gevonden, maar vanaf de middelbare school ben ik er ook in mijn vrije tijd mee bezig. Ik vind logica achterhalen en puzzels oplossen gewoon echt leuk.’
Lars deed mee aan de Nederlandse Wiskunde Olympiade en vertegenwoordigde vorig jaar ook Nederland op de internationale olympiade. Ook volgde hij tijdens zijn middelbare school al vakken van zijn universitaire bachelor. ‘Dat waren twee tweedejaarsvakken en een eerstejaars vak: algebra 1, topologie en algebra 3. Nu doe ik alle vakken van het eerste en tweede jaar samen.’
Dat wiskunde leuk is, wil hij ook met de rest van de wereld delen. Daarom heeft hij een TikTok-account vol wiskundige weetjes. ‘Er zijn maar weinig mensen die enthousiast zijn over wiskunde. De leukste dingen leer je dan ook niet op de middelbare school. Ik wil laten zien hoe leuk en interessant het kan zijn.’
De Robbert Dijkgraaf Essayprijs is een jaarlijkse wedstrijd van New Scientist en het AD waarin ze medewerkers, studenten en alumni van Belgische en Nederlandse onderwijsinstellingen oproepen om een essay te schrijven binnen een bepaald thema. De prijs werd in november 2022 voor de elfde keer uitgereikt op het Gala van de Wetenschap. Naast een leuke prijs verschijnt het winnende essay ook in de New Scientist en het AD.
Lees hier het volledige essay van Lars Pos op de website van het AD.
Tekst: Inge van Dijck
Beeld: © Bob Bronshoff