‘Iedereen wil een Tesla, maar niemand wil een mijn in zijn achtertuin,’ zegt René Kleijn bij Nieuwsuur
Om windmolens en elektrische auto’s efficiënt en onderhoudsvriendelijk te maken, hebben we veel magneten nodig. Die magneten komen grotendeels uit China. Voor onze energietransitie zijn we dus afhankelijk van deze grootmacht. ‘In 2010 zagen we al hoe de export zeldzame aardmetalen werd ingezet als wapen,’ zegt Industrieel ecoloog René Kleijn bij Nieuwsuur.
In één windturbine zit tot 12.000 kilogram aan magneten. En om die magneten te maken is er het zeldzame aardmetaal neodymium nodig. Hoewel neodymium wel op veel plekken in de wereld te vinden is, is de mijnbouw en verwerking ervan erg complex en vervuilend. De meeste landen willen daar niet aan beginnen, maar China wel.
Dat in combinatie met de lage prijzen die ze aanbieden, heeft ervoor gezorgd dat China de afgelopen jaren de toeleveringsketen van neodymium heeft overgenomen. Ruim 90 procent van alle neodymium-magneten komt momenteel daar vandaan. Dat maakt dat we voor onze energietransitie erg afhankelijk zijn van het land.
Grondstoffen als wapens
Dat is iets waar we voor moeten uitkijken, aldus Kleijn. ‘Als het gaat om die afhankelijkheid kregen we in 2010 een belangrijk signaal. Toen raakte China in conflict met Japan, waarna China de export van onder meer zeldzame aardmetalen beperkte. Je zag toen dat die grondstoffen werden gebruikt als wapen. Je kan het vergelijken met hoe het nu met Russische gas gaat.’
Is er dan echt geen andere manier dan magneten gebruiken? ‘Ik denk dat de energietransitie een stuk lastiger wordt als we deze grondstoffen niet hebben,’ zegt Kleijn. ‘Deze zeldzame aardmetalen zijn zowel belangrijk voor windturbines als elektrische auto’s. Beide worden daar efficiënter van. De auto’s hebben kleinere batterijen nodig en de windturbines minder onderhoud.’
Europa schiet in actie
Ondertussen is de Europese Unie wel bezig om die afhankelijkheid te verminderen. Zo kondigde ze dit jaar de Critical Raw Materials act aan. Onderdeel daarvan is om in 2030 zo’n 20 procent van de zeldzame aardmetalen in Europa te ontginnen.
'Wij zijn afhankelijk van China, maar zij ook van de rest van de wereld'
Toch zijn er nog geen concrete plannen voor mijnen, ondanks dat het tien tot twintig jaar duurt om die te bouwen. ‘Er is nog amper een schop de grond in,’ zegt Kleijn. ‘Iedereen wil een Tesla, maar niemand wil een mijn in zijn achtertuin. Er zit wel wat beweging in, maar het stelt allemaal nog niet veel voor.’
China ook afhankelijk van ons
Tegelijkertijd zal China de export ook niet zomaar stopzetten, denken deskundigen. ‘Wij zijn afhankelijk van China,’ zegt Kleijn. ‘Maar zij ook van de rest van de wereld. Tegelijkertijd maak ik me wel zorgen dat er heel weinig gebeurt in Europa, want de energietransitie is heel hard nodig.’
Meer weten?
Lees het volledige artikel op de website van de NOS of bekijk het hele fragment van Nieuwsuur (vanaf 19:16).