Ben de Jong en Willemijn Aerdts in diverse media over uitgezette Russische spionnen
Op 29 maart werd bekend dat Nederland zeventien Russische spionnen uit het land zet. Zij vormden een gevaar voor de Nederlandse veiligheid. Ben de Jong, gastonderzoeker bij ISGA, en Willemijn Aerdts, docent en promovendus bij ISGA, legt uit wat die spionnen hier deden en of het verdere gevolgen heeft voor Nederland.
Volgens De Jong en Aerdts is de uitzetting van de zeventien spionnen redelijk groot nieuws, omdat het er zoveel zijn. Aerdts: 'Meestal werden maar een of twee diplomaten uitgewezen, nu veel meer'. De Jong: 'Dit is een vrij drastische stap die in Nederland vrij ongebruikelijk is. Ik ga er van uit dat ze erover nagedacht hebben en het hebben afgestemd met de Belgen. Misschien volgen er nog andere landen in West-Europa.'
Een dramatisch gebaar
Volgens De Jong zijn die spionnen hier om dingen te weten te komen op het gebied van het Nederlandse buitenlandse beleid. Ook zou het mogelijk zijn dat ze willen inbreken bij het onderzoek naar MH17, zodat ze op basis van deze informatie preventief kunnen reageren. De Jong geeft aan niet te weten wat de aanleiding is voor de uitzetting. De Jong: 'Ik weet alleen van de algehele beroerde betrekkingen met Rusland. Als de betrekkingen goed waren geweest dan was dit in stilte gebeurd. Zo gebeurde dat vroeger ook, bijvoorbeeld tijdens de Koude Oorlog. Als Rusland weer te ver was gegaan. Dan las je daar niets over in de media, of pas veel later. Daarom is dit ook een behoorlijk dramatisch gebaar.'
Nationale veiligheid
Het is echter de vraag of de nationale veiligheid daadwerkelijk geholpen is met de uitwijzing van de 17 diplomate.. In de eerste plaats gaat het om Russische agenten die waarschijnlijk al langer in het vizier waren van de afdeling contraspionage van de AIVD. Sommigen waren opgedoken in 2018 in het onderzoek naar de OPCW-hack in Den Haag. Anderen waren betrapt en gefilmd bij de overdracht van hoogwaardige technologie in 2020. Via deze agenten konden weer andere Russische contacten worden getraceerd. Die aantrekkelijke ‘volgmogelijkheden’ houden nu abrupt op.
Aerdts: 'In de toekomst komen er waarschijnlijk weer nieuwe diplomaten, dat is in het verleden gebleken. Dan moet je die als inlichtingendienst weer gaan volgen, kijken met wie ze praten, etcetera. Dat kost diensten veel tijd en mankracht. Diensten begrijpen heel goed wat er dinsdag gebeurde. Ze weten dat dit er allemaal bij hoort. Maar er zullen daar zeker ook mensen balen, omdat de diplomaten die ze in de smiezen hadden, er straks niet meer zijn.'
Ook De Jong ziet dit nadeel, maar brengt een nuance aan. Bepaalde kennis over spionage-activiteiten en dito gewoontes van de Russen blijven intact bij de diensten, ongeacht hoeveel mensen er worden weggestuurd.
Nieuwsoverzicht
Ben de Jong
- AD 'Spionagespel is over voor Russen, maar óók voor ons' (31 maart)
- Tubantia 'Spionage-oorlog raakt ook Nederlandse geheime dienst' (31 maart)
- NRC 'Nederland wordt niet veel veiliger na de uitwijzing van 17 Russische spionnen' (30 maart)
- CNS News 'Citing Security Concerns, E.U. Expulsions of Russian ‘Diplomats’ Continue' (30 maart)
- RTL Nieuws '17 Russische spionnen uitzetten is drastische en ongebruikelijke stap' (29 maart)
Willemijn Aerdts
- AD 'Spionagespel is over voor Russen, maar óók voor ons' (31 maart)
- NRC 'Nederland wordt niet veel veiliger na de uitwijzing van 17 Russische spionnen' (30 maart)
- RTL Nieuws, vanaf 3.46 (30 maart)
- Nieuwsuur, vanaf 23.12 min. (29 maart)
- RTL Nieuws, vanaf 0.50 (29 maart)
Dr. Ben de Jong is gastonderzoeker op het gebied van inlichtingendiensten bij het Institute of Security and Global Affairs van de Universiteit Leiden. Voorheen was hij als gastonderzoeker verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.
Willemijn Aerdts is een expert op het gebied van inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Zij doceert in de minor Intelligence Studies. Haar onderzoek richt zich op toezicht op inlichtingen- en veiligheidsdiensten en de ontwikkeling van methodologie die gebruik wordt het inlichtingenveld.