Leidse studenten van iGEM te horen op de radio
Er kan al enorm veel met genetische modificatie, maar er mag nog een heleboel niet. Dat komt meestal door zorgen over de veiligheid van dat 'sleutelen aan de natuur'. De Leidse iGEM-studenten hebben een manier gevonden waarom dit veiliger kan. In de uitzending van Wetenschap Vandaag (BNR Nieuwsradio), vertellen ze over hun idee.
Door het genetisch materiaal van planten of bacteriën een beetje te veranderen, kunnen we ze nuttige eigenschappen geven. De mogelijkheden zijn eindeloos: een plant die beter tegen droogte kan, of een bacterie die CO2 uit de lucht kan vastleggen. Nuttig dus, om grote milieuproblemen het hoofd te bieden. Maar hoewel er veel kan, màg er nog weinig. ‘Sleutelen aan de natuur blijft een beetje een eng idee,’ vertelt wetenschapsredacteur Karlijn Meijnders. ‘Omdat de gevolgen niet goed te overzien zijn. Je wilt de ecosystemen niet verstoren. Als je een organisme aanpast en uitzet in de natuur, wil je niet dat ze andere organismen wegconcurreren.’
DNA-rondjes maken uitwisselen van genen mogelijk
Er blijft dus veel op de plank liggen. En dat is zonde, vonden de studenten van het nieuwe iGEM team uit Leiden. Ze bedachten een slim ‘kettingslot’ dat voorkomt dat aangepaste bacteriën hun omgeving negatief kunnen beïnvloeden. Meijnders legt de basis uit: ‘Het slot zit in de beestjes zelf. Naast gewoon DNA heeft een bacterie ook plasmiden, een soort DNA-rondjes. In de natuur wisselen bacteriën deze rondjes weleens uit, en zo kan bijvoorbeeld antibioticaresistentie ontstaan. Het erfelijk materiaal gaat van de ene kolonie naar de andere.’ In de plasmides kunnen genetische codes makkelijker worden aangepast. Daar maken ook de Leidse studenten gebruik van.
Kettingslot voorkomt uitwisseling DNA
'Ons kettingslot voorkomt dat aangepast genetisch materiaal zich in de natuur kan verspreiden.'
Iris Noordermer van iGEM legt uit hoe dit werkt. ‘We gebruik twee cirkelvormige plasmiden en maken deze afhankelijk van elkaar. Op beide plasmiden plaatsen we zowel een gif als een antigif. Maar dan kruislings: het gif zit op het andere plasmide dan het bijbehorende antigif. Waneer een plasmide zou overgaan naar een andere bacterie, blijft er dus een plasmide over maat niet het nodige antigif, want dat is doorgegeven. Hierdoor gaat uiteindelijk zowel de bacterie dood die een plasmide met gif overneemt, als degene die een plasmide afstaat. Zo voorkomen we dus dat het aangepaste genetisch materiaal zich kan verspreiden naar andere bacteriekolonies.’
Romeo en Julia blijven in toom
Het ene DNA-rondje heeft dus het tegengif voor het andere rondje. Ze hebben elkaar dus altijd nodig om te overleven. Verdwijnt er een, sterven ze allebei. Daarom kwamen de studenten met een mooie bijnaam: het Romeo-en-Julia-model. ‘Maar wat als Romeo en Julia samen ontsnappen,’ vraagt de redactie zich terecht af. ‘Kunnen ze dan niet samen alsnog een enorme ravage aanrichten?’
Ook daar hebben de studenten aan gedacht, vertelt teammanager Chanel Naar. ‘We hebben al plannen gemaakt om ook dat risico helemaal in te perken. AL is het risico überhaupt zeer klein. We willen kijken of we één stukje van het kettingslot toch in het genoom van de bacterie kunnen integreren. Op die manier is het ook niet meer mogelijk dat de DNA-rondjes allebei tegelijk overgedragen worden.’
Het fragment terugluisteren? Ga naar: BNR Nieuwsradio , Wetenschap Vandaag - Kettingslot moet het verspreiden van genetisch aangepast genen verspreiden.
Steun onze studenten!
Onze Leidse studenten doen mee aan iGEM, een internationale studentenwedstrijd op het gebied voor synthetische biologie. 45 landen doen mee, en in november is de grote finale. Om hun kettingslot DOPL LOCK zo goed mogelijk te ontwikkelen, hebben zij uw hulp nodig. Steun daarom de crowdfunding. Met uw donatie kan het studententeam meer labmaterialen kopen en meer testen uitvoeren. Uitgebreid testen en optimaliseren vergroot de kans om daadwerkelijk een veilig systeem te realiseren. Samen kunnen we de wetenschap vooruit helpen en zo de wereld een veilige toekomst geven!