Anton Bruckner (1824-1896) en Johannes Brahms (1833-1897) waren tijdgenoten, zelfs vele jaren lang stadsgenoten, in Wenen. Maar hun muziek is opvallend verschillend. Niet alleen omdat ze zeer verschillende karakters waren, maar ook vanwege hun tegengestelde achtergronden.

Bruckner was door en door Rooms-Katholiek opgevoed, Brahms daarentegen Luthers. Bruckner was een bescheiden, deemoedige en meegaande Oostenrijker, Brahms een koppige en eigengereide Hamburger. Bruckners muzikale wortels liggen dan ook bij Palestrina, die van Brahms bij Bach. Beiden echter haakten ze aan bij de muziek van Schumann. Brahms kwam zelfs een tijdje bij Schumann in Düsseldorf in huis wonen, en Bruckners allereerste symfonische oefeningen zijn voortzettingen van het symfonische werk van Schumann.

Daarna gaan de wegen echter uiteen: Bruckner viel rond 1865 (en vooral na zijn bezoek aan Bayreuth in 1876) steeds meer voor de muziek van Wagner. Brahms hield liever Schumann in het vizier aangevuld door Bach, Mozart, Beethoven en Schubert. Bruckner schreef naast koorwerken overwegend symfonieën, terwijl de diversiteit van het oeuvre van Brahms veel op die van Beethoven en Schumann lijkt.

Leo Samama behandelt de componisten afzonderlijk, maar zal menigmaal ook verbanden aansnijden. Tegelijkertijd verschaffen de beide componisten een mooi beeld van de tegengestelde esthetische inzichten, met aan de ene kant de absolute muziek van Brahms en aan de andere kant de orgelende orkestwerken van Bruckner met na 1876 Wagner in het vizier.